چگونه بی‌سواد رسانه‌ای نباشیم؟
مترجم کتاب «سواد رسانه‌ای» با معرفی سطوح و ابعاد مختلف این شاخه از سواد، راهکارهایی را معرفی کرد که والدین، با استفاده از آن می‌توانند تا حدی مانع بردۀ سلبریتی‌ها شدن و ناتمام ماندن رشد فکری فرزندانشان به واسطۀ استفادۀ بی‌رویه از صنعت سرگرمی باشند.
احسان شاه قاسمی، در وبینار آموزشی ابعاد سواد رسانه‌ای که روز گذشته (چهارشنبه_۲۶ آبان ماه) به همت فرهنگسرای تخصصی رسانه و انتشارات جهاد دانشگاهی واحد اصفهان برگزار شد، ابتدا به معرفی کتاب «سواد رسانه‌ای» که با ترجمۀ او از سوی سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی به چاپ رسیده پرداخت و سپس گفت: نسبت به مسئلۀ فضای مجازی دو نگاه افراطی وجود دارد؛ عده‌ای می‌گویند اینترنت ما را بدبخت کرده و عده‌ای دیگر معتقدند که اتفاقاً منجی ماست. تعدادی هم هستند که در میانۀ این دو باور زیست می‌کنند و ما همین‌جا قرار داریم.
او خاطر نشان کرد که سواد رسانه‌ای را سه بلوک می‌سازد؛ مهارت‌ها، ساختارهای دانش و طرح شخصی و با تعریف این سه بلوک ادامه داد: مهارت، آن چیزی است که متأسفانه در سال‌های اخیر ما در فرزندانمان از آن با عنوان هوش نام می‌بریم. این که کودک ما می‌تواند از تلفن همراه استفاده کند و زیر و بمش را بداند مهارت است اما هوش نیست چون همین کودک ماهر، به‌راحتی توسط سلبریتی‌ها فریب می‌خورد و به بردۀ ذهنی آن‌ها تبدیل می‌شود.
شاه قاسمی تصریح کرد: ساختار دانش، به ما اجازه می‌دهد بتوانیم از رسانه استفادۀ خوبی داشته باشیم و به‌راحتی فریب کالای آن را نخوریم. آنچه ساختار دانش را می‌سازد تجربه است و متأسفانه فرزندان ما به‌واسطه سن کمشان از تجربه و به‌تبع آن ساختار دانش بی‌بهره‌اند و به همین خاطر رسانه می‌تواند به آن‌ها بیشتر آسیب بزند.
مدرس رشتۀ ارتباطات دانشگاه تهران، دربارۀ سومین و مهم‌ترین بلوک سواد رسانه‌ای یعنی طرح شخصی توضیح داد: در دهۀ شصت برای استفاده از رسانه هیچ نیازی به طرح شخصی نداشتیم چون تلویزیون سر جمع در آن زمان پنج ساعت بیشتر برنامه نداشت اما امروزه که فقط ۱۲ هزار تبلیغ در روز از طریق رسانه به ما هجوم می‌آورد و هر کسی برای جلب‌توجه دست به هر کاری می‌زند، ما باید طرح شخصی داشته باشیم تا از بمباران محتوای رسانه‌ای در امان بمانیم.
او افزود: طرح شخصی یعنی روزانه زمان مشخصی برای استفاده از اینتساگرام یا تلویزیون داشته باشید و اگر این قانون را زیر پا گذاشتید خود را یک هفته از آن محروم کنید تا جنبۀ استفاده از رسانه را در خود بالا ببرید.
مترجم کتاب «سواد رسانه‌ای» عقیدۀ چالش‌برانگیز خود را دربارۀ سن استفاده از تلفن همراه به این شرح اعلام کرد: فرزندان ما تا قبل از ۱۸ سالگی نباید تلفن همراه شخصی داشته باشند چون به خاطر نداشتن تجربۀ حاصل از ساختار دانش، از داشتن طرح شخصی هم محروم‌اند و به همین خاطر مفتون دنیای سرگرم‌کننده‌ای می‌شوند که می‌تواند تمام اوقات آن‌ها را پر و در عوض آن‌ها را کودن کند.
این مدرس دانشگاه هشدار داد: سرگرمی، ما را از فکر کردن بازمی‌دارد و این زمینه‌ساز بروز مشکلات بزرگی خواهد شد. وقتی کودکان ما درست در زمانی که باید مغزشان رشد کند، با سرگرمی‌های بی‌وقفۀ تلفن همراهشان به آن استراحت می‌دهند، کودن می‌شوند.
شاه قاسمی، هوش را توانایی رسیدن از پیچیدگی به‌سادگی تعریف کرد و گفت: پیچیده‌ترین کار دنیا این است که دو انسان بدون ایجاد مشکل بتوانند با هم حرف بزنند و این مسئله آن‌قدر پیچیده و وابسته به تمام اجزای جسم و روح است که حتی علم هم به آن نزدیک نشده اما اگر دقت کرده باشید، کودکان نسل امروز قادر نیستند با هم گفت‌وگو داشته باشند، آن‌ها ترجیح می‌دهند تنها با تلفن‌های همراه خود سرگرم باشند تا با یک کودک دیگر بازی کنند و این زنگ خطر بزرگی است.
سخنران وبینار ابعاد سواد رسانه‌ای که در زمینۀ «فرهنگ شهرت» تحقیقات زیادی انجام داده، تصریح کرد: وقتی یک نوجوان با قمه‌کشی به قهرمان فضای مجازی تبدیل می‌شود و کاربران نیز خواستار مجازات نشدن او می‌شوند و دادگاه هم او را به ممنوعیت استفاده از شبکه‌های اجتماعی تا مدت‌زمانی مشخص محکوم نمی‌کند، باید منتظر آن باشیم که فرزندان ما مسیر اشتباهی را برای تبدیل‌شدن به قهرمان در پیش بگیرند.
او اعتراف کرد که زیستن بدون تلفن همراه و فضای مجازی امری ناممکن است اما باید تا سن ۱۸ سالگی تمام آموزش‌های لازم را به نسل نو داد و با کنترل اجازه داد از تلفن همراه والدین استفاده کنند تا بی‌تجربه و آگاهی در معرض خطرات یک محیط ناایمن قرار نگیرند.
این مدرس دانشگاه، سطوح سواد رسانه‌ای را فراگیری اصول، فراگیری زبان و روایت، شکل‌گیری شک، اکتشاف تجربی و تحسین انتقادی معرفی و تأکید کرد که بالاترین سطح سواد رسانه‌ای مسئولیت‌پذیری اجتماعی است.
شاه قاسمی دراین‌باره توضیح داد: کسی که بالاترین سطح سواد رسانه‌ای را دارد، به این آگاهی رسیده که بهترین شیوۀ زندگی در جامعه، زندگی اخلاقی است. چنین فردی دیگران را رنج نمی‌دهد و به‌تبع آن کمتر هم رنج می‌کشد و برای جامعه نیز فردی مفید است.
مترجم کتاب سواد رسانه‌ای، از والدین خواست که وقت بیشتری را برای بازی و گفتگو کردن با کودکانشان صرف کنند تا آن‌ها را تا پیش از داشتن ساختار دانش و طرح شخصی، از شر درندگان فضای مجازی در امان نگه‌دارند.
منبع: ایسنا
