دانش ژئومورفولوژی بیانگر تمام حالات و چهره زمین است

عادل سپهر در برنامه اینستاگرامی با عنوان «ژئومورفولوژی، تاب‌آوری و توسعه پایدار به زبان ساده» از سلسله جلسات «اکولایو» که توسط سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی خراسان رضوی و به صورت مجازی برگزار می‌شود، درخصوص علم ژئومورفولوژی بیان کرد: وقتی انسان از یک موضوع یا شخصی ناراحت می‌شود، اولین چیزی که نشان‌دهنده عصبانیت فرد است، حالت چهره او است؛ بنابراین اولین جایی که تغییرات هورمونی خود را نشان می‌دهند صورت انسان است و شاد یا غمگین بودن انسان‌ها را می‌توان از چهره افراد تشخیص داد.

وی ادامه داد: بنابراین وقتی چهره یک فرد را می‌بینیم، براساس حالات چهره شخص تصمیم می‎گیریم. زمین نیز در یک مقیاس بزرگتر به همین صورت است و تمام حالت‌هایی که یک سیستم باز تجربه می‌کند، کره زمین هم تجربه می‌کند. همانطور که از آزار یک انسان یا مرگ یک حیوان ناراحت می‌شویم باید از مرگ یک قسمت از زمین یا ضربه زدن به آن نیز ناراحت شویم.

سپهر افزود: سطح زمین نیز برخی اوقات عصبانی است و این عصبانیت به صورت چین و چروک مشاهده می‌شود که به آن گسل می‌گوییم که این انرژی و عصبانیت بعد از مدتی فروکش می‌کند و هرچه انرژی کاهش پیدا کند، پایداری بر سطح زمین حاکم می‌شود. براساس اصول ترمودینامیک همه عالم و کهکشان‌ها از جمله زمین تلاش می‌کنند تا به حداقل انرژی دست پیدا کنند که این حداقل انرژی با شاخصی به عنوان حداکثر آنتروپی نشان داده می‌شود که به آن حداکثر بی‌نظمی نیز می‌گویند.

این دانشیار دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی ادامه داد: زمین برای اینکه به حداقل انرژی برسد حرکتی به گسل‌ها می‌دهد و این انرژی را آزاد می‌کند که این آزادی انرژی به زمین لرزه می‌انجامد و گاهی اوقات زمین فریاد می‌زند که این فریاد به صورت آتشفشان خود را نشان می‌دهد. این تخلیه انرژی می‌تواند منجر به نابودی و تخلیه سکونت‌گاه‌ها شود و تلفات جانی و همچنین مشکلات اقتصادی و اجتماعی را به همراه داشته باشد و نباید در این مکان‌ها ساخت و سازهای بی‌رویه و غیر اصولی انجام شود؛ بنابراین باید گفت که حالات زمین بسیار مهم و بااهمیت است و این حالات را تحت عنوان ریخت یا مورف می‌شناسیم.

وی بیان  کرد: دانش ژئومورفولوژی بیانگر تمام حالات و چهره زمین است که به این دانش، زمین‌شناسی هم می‌گویند تا بتوانیم چهره زمین را بشناسیم. لزوما هرگونه تغییر و فعالیتی که در سطح زمین صورت بگیرد، واقعه را به دنبال ندارد و آسیب رساندن به چهره کره زمین نیست و حتی تمام آنچه که توسط انسان و غیر انسان در طبیعت صورت می‌گیرد، سبب تکامل بسیاری از اشکال ناهمواری، در سطح زمین می‌شوند.

سپهر ادامه داد: آنچه را که امروز در سطح زمین می‌بینیم حاصل تغییر و تحولاتی زیادی است که در طول حیات ۴.۶ میلیارد ساله کره زمین اتفاق افتاده است، اما باید بدانیم که بخش بزرگی از این تغییر و تحولات ۴.۶ میلیارد ساله کره زمین، همچون فرسایش، رسوبات و بخش بزرگی از تغییر و تحولات توسط انسان‌های هوشمند که طمع دست‌یابی به منابع را دارند به وجود آمده است. بعد از انقلاب صنعتی بخش زیادی از تغییرات کره زمین به دلیل طمع انسان‌ها برای بهره‌برداری از منابع و طبیعت است.

این دانشیار دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی درخصوص توسعه پایدار اظهار کرد: سطح زمین همچون انسان است. همانطور که از یک کودک ۵ ساله توقع حمل ۲۰ کیلوگرم بار را نداریم نباید بر روی یک تالاب با عمر کم سدسازی کرد و راه‌های شریانی آن را بست. باید این را بدانیم همانگونه که بازوان کودک تحمل این بار را ندارند این  دریاچه نیز به همین صورت است و پاسخ این بار سنگین را با خشک شدن و دیگر اتفاقات ناخوشایند می‌دهد و این پاسخ برای یک سیستم باز همچون دریاچه  کاملا طبیعی است.

وی ادامه داد: توسعه پایدار یعنی میزان تحمل‌پذیری. اینکه بدانیم میزان تحمل‌پذیری هر قسمت چه میزان است و سپس فعالیتی بر روی آن قسمت انجام دهیم. میزان توسعه براساس میزان تحمل است؛ یعنی اگر یک دریاچه ظرفیت یک سد را دارد نباید بر روی آن چهار سد ایجاد کرد. بنابراین توسعه پایدار یعنی اصولی را باید تعریف کرد و براساس این اصول، میزان تحمل‌پذیری اکوسیستم را در نظر گرفت و براین اساس توسعه را می‌توان انجام داد.

منبع:ایسنا