شیر مادر تغذیه انحصاری کودک

دکتر الهام رمضانی متخصص کودکان و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد علوم پزشکی قم ضمن تبریک هفته جهانی تغذیه با شیر مادر به همه دست اندرکاران ترویج تغذیه با شیر مادر، شیر مادر را کامل‌ترین غذایی دانست که خداوند برای انسان خلق کرده و حق هر نوزادی است که از این نعمت الهی بهره مند شود، گفت: اهمیت تغذیه با شیر مادر خیلی زیاد است به طوری که سالانه انجمن‌های متعددی در سراسر دنیا در این مورد تحقیق و در جهت ترویج شیر مادر فعالیت‌های زیادی می‌کنند.
رمضانی افزود: توصیه شده که در اولین فرصت بعد از تولد تغذیه با شیر مادر برای نوزاد آغاز شود مگر اینکه نوزاد شرایط خاص و احتیاج به اقدامات پزشکی داشته باشد امّا در مورد نوزاد سالم بهتر است بلافاصله بعد از تولد و در همان اتاق زایمان این تغذیه شروع شود که اثرات مفیدی در ادامه شیردهی و حتی رشد کودک دارد.
این متخصص کودکان با بیان اینکه تغذیه با شیر مادر از بدو تولد آغاز و تا شش ماه اول بهتر است تغذیه انحصاری فقط با شیر مادر باشد، ادامه داد: بعد از شش ماهگی غذای کمکی در کنار شیر مادر آغاز می‌شود و از یک سالگی شیر مادر به عنوان غذای دوم درکنار غذای سفره به عنوان غذای اصلی کودک قرار می‌گیرد.
وی بهترین زمان برای شیردهی را تا دو سالگی دانست و اظهار کرد: طبق نتایج تحقیقات علمی و همچنین احادیثی که به دست ما رسیده در دو سال اول زندگی بهترین تغذیه شیر مادر بوده و تا دو سالگی شیردهی انجام شود.
این عضو هیئت علمی در خصوص تمهیدات لازم برای داشتن شیردهی موفق تصریح کرد: مادر حتی قبل از اقدام به بارداری باید از لحاظ تغذیه و سلامت جسمی و هم از لحاظ روحی خودش را شیردهی به نوزاد آماده کند.
وی ادامه داد: همچنین در دوران بارداری هم در کلاس‌های آموزشی برای شیردهی شرکت کنند و این را بدانند که تغذیه با شیر مادر یک نوع حمایت مادر از نوزاد است و همانطور که دوران بارداری مادران متوجه تغذیه و دوری از فشارهای روحی هستند و سعی می‌کنند یک بارداری بدون خطر و استرسی داشته باشند تا از جنین خودشان حمایت کنند این را باید بدانند که ادامه این مراقبت با تغذیه با شیر مادر برای نوزاد فراهم می‌شود و قرار گرفتن در آغوش مادر و برقراری ارتباط عاطفی بین مادر و نوزاد در رشد جسمی، روحی و تکامل عصبی کودک نقش دارد.
رمضانی یادآور شد: نکته دیگر اینکه برای داشتن شیردهی موفق باید یک زایمان خوبی صورت بگیرد و مادران با زایمان راحت به تبع شیردهی بهتری دارند و بلافاصله پس از تولد، نوزاد هم آغوش با مادر تغذیه را آغاز کند و اینها دستور العمل‌هایی است که در حال حاضر در کمیته ترویج شیر مادر در کشور اجرایی شده است.

این متخصص کودکان در مورد خواص شیر مادر برای نوزاد توضیح داد: شیر مادر حاوی مواد مغذی همچون پروتئین، ویتامین، کربوهیدات و چربی‌ها است و همه مواد موثر در رشد نوزاد به میزان کافی در شیر مادر وجود دارد و در مقایسه های مختلفی با شیر خشک و شیر گاو این نسبت ها اندازه گیری شده و طبق نتایج مواد مغذی در شیر مادر بیشتر بوده و هنوز نتوانستند شیری بسازند که این مواد مغذی و مواد موثر در بالا بردن ایمنی بدن نوزاد را مثل شیر مادر داشته باشد.
رمضانی با اشاره به وجود یکسری آنتی بادی های موثر در افزایش ایمنی بدن کودک در شیر مادر بیان کرد: نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند کمتر در معرض ابتلا به بیماری های عفونی از جمله اسهال، عفونت گوش، عفونت مغزی(مننژیت)، عفونت ریه(پنومونی) قرار می‌گیرند و نکته مهم دیگر اینکه آمار بستری کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند در همه جای دنیا چه کشورهای در حال توسعه و چه کشورهای توسعه یافته کمتر است.
این عضو هیئت علمی با بیان اینکه طبق مطالعات متعدد تغذیه نوزادان نارس با شیر مادر باعث رشد بهتر و کاهش عوارض نارس بودن برای آنها می‌شود، خاطر نشان کرد: شیر مادر علاوه بر داشتن مواد مغذی سهل الهضم بوده و عوارض گوارشی همچون عفونت روده‌ای( انتروکولیت) شایع در نوزادان نارس به دلیل استفاده از شیر خشک را کاهش می‌دهد.
وی از دیگر خواص شیر مادر سهل الهضم بودن را برشمرد و افزود: نوزادی که از شیر مادر تغذیه می‌کند عوارضی مثل یبوست، ریفلاکس یا استفراغ و عدم تحمل کمتری دارد همچنین کمتر دچار عوارض آسم، آلرژی و اگزما می‌شود.
رمضانی یکی دیگر از اثرات مثبت تغذیه با شیر مادر را برقراری ارتباط عاطفی بین نوزاد و مادر دانست و تصریح کرد: برقراری ارتباط عاطفی بین نوزاد و مادر هنگام شیر خوردن نقش مهمی در ارتقا رشد روحی و روانی کودک ایفا می‌کند و این ارتباط عاطفی از مسائلی همچون کودک آزاری جلوگیری می‌کند.
این متخصص کودکان با اشاره به نقش بازدارنده شیر مادر در ابتلا به برخی بیماری در سنین بزرگسالی یادآور شد: افرادی که در کودکی از شیر مادر تغذیه می‌کنند کمتر در معرض چاقی، فشارخون و کلسترول قرار می‌گیرند حتی در بعضی مطالعات نشان داده شده ممکن است شیر مادر در کاهش ابتلا به بیماری‌ها سرطانی  لنفوم ها موثر باشد.
وی ادامه داد: شیردهی برای مادران اثرات مفیدی همچون کاهش خونریزی پس از زایمان، کمک به جلوگیری از بارداری مجدد و کاهش ابتلا به تومورهای تخمدانی دارد.
رمضانی این تصور که در کنار شیر مادر برای افزایش وزن به کودک شیر خشک بدهیم را نادرست تلقی کرد و خاطر نشان کرد: در خصوص کفایت شیر مادر یکسری معیارها وجود دارد زمانی که نوزادی ادرار و مدفوع مناسبی دارد و بعد از شیر خوردن به آرامش می‌رسد و وزن گیری مناسبی دارد، پس شیر مادر برای نوزاد کفایت می‌کند این وزن گیری هم نه بر اساس گفته‌های اطرافیان بلکه بر اساس منحنی رشد نوزادان انجام می‌شود که در مراکز بهداشتی و مطب پزشکان و معمولا در ماه های اول به صورت ماهیانه و بعد با فواصل زمانی بیشتر رشد کودک کنترل می‌شود.
وی اضافه کرد: اکثر تحقیقات نشان داده شده اگر تغذیه با شیر به طور مناسب و درست انجام شود وزن گیری برای کودک به اندازه‌ی مطلوب صورت می‌گیرد مگر در شرایطی که کودک بیمار و مادر موفق به شیردهی نشود بنابراین نوزادی که شیر مادر می‌خورد وزن گیری مطلوب را خواهد داشت و روی منحنی مناسب با سن و جنس خودش قرار می‌گیرد لذا دادن شیر خشک در کنار شیر مادر مشکلات دیگری از جمله آلرژی و یبوست و استفراغ را به دنبال خواهد داشت.
این متخصص کودکان در خصوص عوارض شیر خشک برای نوزاد ضمن تاکید بر این نکته که بهترین تغذیه برای نوزاد شیر مادر است و هنوز هیچ شیری از نظر ترکیبات مواد مغذی جایگزین شیر مادر نشده گفت: بعضی از مادران به دلایل مختلفی امکان شیردهی ندارند و در اینصورت باید از شیر خشک استفاده کرد امّا کسانی که بدون اندیکاسیون به نوزاد شیر خشک می‌دهند عوارضی را برای نوزاد به وجود می‌آورند.
رمضانی در ادامه بیان کرد: از جمله مهم ترین مسئله طرز تهیه شیر خشک و بهداشت شیشه شیر است که اگر درست انجام نشود می‌تواند یکسری عوارض حاد برای نوزاد از اختلال در وزن گیری و اختلالات الکترولیتی  ایجاد کند همچنین برفک دهانی در کودکانی که از شیر خشک تغذیه می‌کنند بیشتر دیده می‌شود پس رعایت بهداشت باید خیلی دقیقتر باشد.
وی در خصوص دیگر عوارض شیر خشک برای کودکان یادآور شد: این کودکان مستعد بیماری‌های عفونی مثل اسهال، استفراغ و عفونت گوش هستند همچنین ممکن است شیرخوار یک عدم تحمل نسبت به شیر خشک داشته باشد و عوارضی همچون ریفلاکس، یبوست، نفخ و دلپیچه در این نوزادان بیشتر دیده می‌شود، مسئله شایع دیگر بروز اگزما و بیماری‌های آلرژیک در این نوزادان است و این افراد در دوره بزرگسالی هم  مستعد این بیماری‌های آلرژیک هستند.

منبع: ایسنا

مرتبط:

ارتباط شیر مادر به کودک و کرونا

تاثیرات شگرف تغذیه با شیر مادر در نوزادان