مدارس آینده چه مهارت‌هایی را باید آموزش دهند؟
نتایج یک مقاله از پژوهشگران دانشگاه اصفهان با طرح این پرسش که «مدارس آینده چه مهارت‌هایی را باید آموزش دهند؟»، مطالعه‌ای آینده‌پژوهانه در ابعاد مختلف آموزش و چشم‌اندازی از مدرسه میان‌رشته‌ای آینده ارائه می دهد.
جامعه پایدار و دموکراتیک بدون پذیرش گسترده گروهی از ارزش‌ها از سوی عموم مردم و کسب حداقلی سواد و دانش توسط آنها میسر نمی‌شود؛ در این میان تعلیم‌وتربیت به معنای روش‌های سامان مند آموزش و یادگیری در مدرسه یا محیط‌های آموزشی مشابه مدرسه نقشی مهم در هر دو مقوله ایفا می کند.
محسن طاهری دمنه- استادیار گروه آینده پژوهی دانشگاه اصفهان در خصوص این پژوهش با بیان اینکه از دید تاریخی و به‌تبعیت از چرخش‌های فلسفی، فرهنگی و فناورانه در قرن بیستم، سیستم های آموزشی نیز تغییرات متعددی را پشت سر گذاشته‌اند، اظهار کرد: ارزیابی این تغییرات با طرح این پرسش که آیا ارائه خدمات در سیستم آموزشی بهتر شده است یا خیر، پرسشی گذشته نگرانه است.
وی افزود: آنچه باید مورد توجه قرار گیرد، ظرفیت مدارس برای آماده‌سازی دانش‌آموزان برای آینده است.
این آینده پژوه با اشاره به نظریات محققان این حوزه، تصریح کرد: براین اساس سیستم آموزشی سنتی به دنبال تربیت «کارگران دانش» بود که می‌توانستند «دانش تحلیلی و نظری را کسب کنند و آن را به کار ببندند». هنوز راه و روش همان است، البته اگر هنوز در سال ۱۹۶۵ زندگی می‌کردیم، می‌توانستیم ادعا کنیم که مدارس ما بسیار خوب هستند.
طاهری دمنه، سیستم آموزشی به‌طور عام و مدارس به‌طور خاص را نظامی پیچیده و نهاد اجتماعی دارای ابعاد درهم‌تنیده اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و فناورانه معرفی کرد و گفت: رویکردهای کوتاه‌مدتی همچون دوره های ضمن خدمت، تغییر کتب درسی، تدوین سند یا تبلیغ شعارهای وارداتی همچون «نزدیک‌ترین مدرسه، بهترین مدرسه» که به‌دنبال حل سریع و معجزه‌آسای مشکلات آنها هستند، بدون ایجاد زیرساخت‌ها و شرایط سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و مغزافزاری نتیجه ملموس و مفیدی نخواهند داشت.
به گفته این استاد گروه آینده پژوهی، مأموریت نهاد آموزشی دچار دگردیسی شده است و جنس مهارت های مورد نیاز در بازار کار در حال تغییر است.
وی ادامه داد: ۱۰ شغلی که در سال ۲۰۱۰ در فهرست پرتقاضاترین مشاغل قرار داشتند، در سال ۲۰۰۴ وجود خارجی نداشتند. تعداد زیادی از دانش آموزان ارتباطی منطقی بین آموزه های مدارس و مهارت های ضروری عصر حاضر نمی‌بینند و مجبور به اصلاح و بازسازی مجدد «سبد» مهارت‌های خود هستند.
مدیر گروه آینده پژوهی دانشگاه اصفهان با تاکید براینکه با این میزان تغییرات در عصر حاضر، برنامه‌ریزی گذشته‌محور و تک ساحتی نمی تواند پاسخگوی نیازهای آموزشی جامعه باشد، خاطرنشان کرد: برای ایجاد تغییرات مؤثر و ماندگار در مدارس نیازمند رویکردی میان رشته ای و آینده‌محور هستیم.
طاهری افزود: از این رو در این مقاله تلاش شد با پایش دگردیسی های حوزه آموزش و بررسی روندها و نشانک های ضعیف این حوزه به دنبال ترسیم چشم‌اندازی از مدارس میان رشته ای آینده و پاسخ به پرسش‌های «مدارس آینده چه مهارت‌هایی را باید آموزش دهند؟» و «رصد تغییرات فرهنگی، اجتماعی و فناورانه در طراحی مدارس آینده چه نقشی ایفا می‌کند؟» باشیم.
وی اضافه کرد: رابین الکساندر در نقد خط مشی‌های دولت بریتانیا در سند «نشاط و تعالی، راهبردی برای آموزش ابتدایی» به ۹ مؤلفه اصلی آموزش شامل کودکان، یادگیری، تدریس، برنامه آموزشی مدرسه، مدرسه، خط مشی، فرهنگ، خود و تاریخ می‌پردازد که در این مقاله برای ترسیم چشم‌انداز آینده مدارس از این ۹ مؤلفه استفاده شده است که با مطالعه میان‌رشته‌ای و آینده نگرانه هر کدام از این مؤلفه‌ها می‌توان ادراک منسجم تر و معتبرتری از سیستم های آموزشی آینده داشت.
این آینده پژوه در توضیح نتایج به دست آمده از این مقاله گفت: در این مقاله با رویکرد آینده پژوهانه و استفاده از روش بریکلاژ و بررسی روندهای کیفی و نشانک‌های ضعیف، تغییر ابعاد اصلی آموزش و دگردیسی آنها انجام شد و سپس با شالوده شکنی در پیش‌فرض‌های سنتی یادگیری همچون انباشت دانش، محوریت آموزگار، آزمون‌های استاندارد، ساعات حضور انعطاف ناپذیر و تلقی کارخانه ای از مدارس، تصویری از مدرسه به‌مثابه «کارگاهی مشارکتی» ترسیم شده است.
طاهری دمنه ادامه داد: تجربه‌های میان رشته ای، بازآموزی و عبور از آموخته‌های گذشته، مفاهیم نظری کلیدی چنین مدرسه‌ای هستند و کودکان را برای آینده مهیا می‌کنند که ممکن است هیچ شباهتی با گذشته نداشته باشند.
وی خاطرنشان کرد: از نتایج این مقاله که از ترکیب میان‌رشته‌ای مباحث حوزه آموزش، روان شناسی و جامعه‌شناسی با آینده پژوهی به دست آمده است، می توان در راستای پیشنگری و خط مشی‌گذاری کلان در حوزه آموزش‌وپرورش بهره برد.
پژوهشی با عنوان «مطالعه‌ای آینده‌پژوهانه در ابعاد مختلف آموزش؛ ارائه چشم‌اندازی از مدرسه میان‌رشته‌ای آینده» توسط علی ذاکری- گروه مهندسی صنایع و آینده پژوهی دانشگاه اصفهان و محسن طاهری دمنه- استادیار گروه مهندسی آینده صنایع و آینده پژوهی دانشگاه اصفهان انجام و نتایج این پژوهش در شماره ۱ دوره ۱۵ فصلنامه «رویکردهای نوین آموزشی» دانشگاه اصفهان در سال ۱۳۹۹ منتشر شد.
منبع: ایسنا
