افزایش خشونت خانگی علیه زنان و کودکان در قرنطینه
افزایش خشونت خانگی علیه زنان و کودکان در قرنطینه
نگرانی ها درباره در خطر بودن زنان و کودکان در خانواده های آسیب پذیر رو به افزایش است. فعالان حقوق کودکان و زنان و البته مسئولان سازمان بهزیستی از بیشترشدن تماس ها با صداهای مشاور و اورژانس اجتماعی درباره کودک و همسرآزاری در خانه ها خبر می دهند و می گویند میزان تماس ها توسط خانواده ها از اول اسفند تا به حال، افزایش معنادار داشته است.
ملیحه یکی از زنان محله شوش در جنوب شهر تهران است که این روزها در سکوت و تعطیلی پس از شیوع کرونا، خشونت خانگی پنهان در قرنطینه را تجربه می کنند.او روز هشتم فروردین، نامه نوشته و آن را به دست مددکار رسانده است. تا همین دو هفته قبل از شروع سال جدید، ملیحه خانم در یک تولیدی کار می کرده اما از وقتی به دلیل شیوع کرونا، کارگاه را تعطیل کرده اند، مجبور است مدام در خانه بنشیند؛ یک مصیبت تازه در روزهای قرنطینه. ملیحه خانم از روز اول شروع قرنطینه خانگی، هر روز کتک خورده است؛ سه فرزند سه، هشت و ۱۲ ساله اش هم همین طور. او در نامه اش با اشک و آه نوشته است که شوهرش قبلا کارگر ساختمانی بوده اما چند سالی است که معتاد شده و همه مسئولیتش در خانواده را رها کرده است.
دوازدهم فروردین بود که «ایرنا» به نقل از بهزاد وحیدنیا، مدیرکل مشاوره و امور روانشناختی سازمان بهزیستی از افزایش سه برابری آمار تماس های اختلافات زوجین در قرنطینه با صدای مشاور یا همان ۱۴۸۰ خبر داد و حالا محمود علی گو، مدیر کل دفتر آسیب های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در گفتگو با «شهروند» می گوید هرچند هنوز آمار دقیق تماس ها با اورژانس اجتماعی مشخص نشده اما تعداد تماسها با خط ۱۲۳ در یک ماه گذشته به طور قطع افزایش داشته است و این یعنی بیشتر شدن کودک آزاری و همسرآزاری که تمرکز اورژانس اجتماعی بر آن است. علی گو می گوید در ایران، قشر متوسط، قرنطینه را جدی تر گرفته است و احتمالا آمار خشونت در این طبقه بالاتر رفته است: «طبقه متوسط اجتماعی لزوما دارای خشونت بیشتر نیست اما نوع خشونتش برای ما محسوس تر است؛ اینکه من بچه ام را در فشار روانی دارایی هایش بگذارم این هم نوعی از خشونت است؛ درست است که کتکش نزدم ولی شاید اثر آسیبی آن بیشتر باشد و حتی شاید کت زدن اثر آسیبی کمتری هم داشته باشد. معمولا خشونت های روانی نادیده گرفته می شوند در حالی که در طبقه متوسط نوع خشونت ها، بیشتر روانی است.
البته به نظر من این موضوع قطعا در قالب طبقه تقسیم بندی نخواهد شد و همه بخش های جامعه را درگیر می کند.» مدیرکل مشاوره و امور روانشناختی سازمان بهزیستی معتقد است یکی از دلایل بیشتر شدن آزارهای کلامی و جسمی در خانه ها این است که خانواده ها برای در کنار هم بودن تمرین نداشته اند و این قطعا اثرش را در همه عرصه ها گذاشته؛ همان طور که به قول او در صدای مشاور بهزیستی هم مسائل خانوادگی و تماس با مشاور افزایش پیدا کرده است. به گفته او مسئولان سازمان بهزیستی در روزهای شیوع کرونا به این جمع بندی رسیده اند که تاکید بیشتر به مشاوره در خانواده ها می تواند بیشتر به کاهش آسیب هایی که بعد از این دوره وجود خواهد داشت، کمک کند.
بهزاد وحیدنیا، مدیرکل مشاوره و امور روانشناختی سازمان بهزیستی هم در گفتگو با «شهروند» خبر می دهد که حدود ۶۰ درصد تماس ها مربوط به مشکلات خانوادگی بوده است؛ از جمله مشکلات با همسر، پدر و مادرها با فرزندان و البته مشکل با خانواده همسر. او هم مشکلات اقتصادی و بیکاری در دوران شیوع کرونا را یکی از اصلی ترین عوامل تاثیرگذار در افزایش خشونت های خانگی می داند: «اگر امروز تنش های روانی وجود دارد، بخشی از مسائل مربوط می شود به اینکه وضعیت اقتصادی مطلوبی در جامعه نداریم. اینکه مردم باید در خانه بنشینند، بخشی از آنها تحت تاثیر فشارهای اقتصادی قرار می گیرند و بنابراین چنین عواملی در پدیداری آزار و اذیت های خانوادگی تاثیر می گذارد. از طرف دیگر با توجه به افزایش نگرانی ها و اضطراب ها در جامعه که هیچکس هم منکرش نیست، شرایط اجتماعی حاکم هم ممکن است نقش داشته باشد. در قرنطینه خانگی، اعضای خانواده ها کنار هم در خانه ها هستند، میزان ارتباطات و تماس ها بین آنها بیشتر می شود؛ یعنی افزایش گفتگوها و تنش ها. در همه اختلاف هایی که بین زوجین وجود دارد، رگه هایی از آزار و خشونت را می شود دید. لزوما همه آنها جسمی نیست؛ مسامحه، تخریب عاطفی و انواع آزارها بین زوجین، والد و بچه و حتی سالمندان وجود دارد. سالمندآزاری در حال حاضر یکی از موضوعات مهم و قابل توجه درمیان آزارهاست. »
به گفته وحیدنیا، درصدی از مسائلی که توسط خانواده ها در تماس ها از اسفندماه مطرح شده، به اختلافات سلیقه ای درباره نوع رفتار در شرایط بحران، مباحث تربیت کودک، بلوغ و نوجوانی و نیازهای آنها به ارتباطات اجتماعی و تلاش برای حفظ سلامت خانواده بوده است؛ به ویژه نگرانی در خانواده هایی که افراد های ریسک مانند سالمند و معلول و … داشته اند.
کودکان بیشتر کتک می خورند
این روزها نگرانی درباره وضعیت کودکان در خانه ها، به ویژه در خانواده های شلوغ هم افزایش داشته است. تعدادی از فعالان حقوق کودکان در گفتگو با «شهروند» می گویند برخوردهای جسمی و کلامی با تعداد زیادی از کودکان در خانه ها افزایش داشته است. یاسمن دادور، مسئول کارشناسان «صدای یارا»- اولین خط تلفن کمک فکری به کودکان و نوجوانان- می گوید شروع قرنطینه در شرایطی که مردم چندان آمادگی اش را نداشته اند، موجب مشکلاتی در خانواده ها شده است: «در هر حال الان شرایطی است که خیلی ها شرایط قرنطینه را جدی گرفته اند یا مجبور شدند که جدی بگیرند و الان در منزل اند. داستانی که این میان پیش می آید داستان بچه هاست. شاید بچه ها روزی ۵ -۶ ساعت مهد بودند، مدرسه بودند یا فعالیت های دیگری داشته اند مثلا باشگاه می رفتند، کلاس می رفتند ولی الان این اتفاق نمی افتد. این نوع حضور رو در رو و مستقیم والدین و فرزندان منجر به بروز یک سری تعارضات در خانه می شود، این تعارضات ممکن است تعارضات فعلی باشند، ممکن هم است تعارضات قبلی باشند که حل نشده مانده و الان دوباره پراهمیت می شوند.»
او ادامه می دهد: «حالا اینها را کنار مشکلات دیگر والدین بگذارید. مثلا همه که درآمد ندارند یا همه پس انداز ندارند، همه که نمی توانند دورکار باشند. همه اینها باعث می شود یک سری تنش در خانه به وجود بیاید؛ این تنشها هم برای حل شدنشان نیاز به یک سری مهارت ها دارند که البته خیلی وقت ها هم والدین فاقدش هستند و هم کودک و نوجوان. مثلا بعضی خانه ها خیلی کوچک است و پدر و مادر با چهار بچه در یک خانه ۶۰ متری زندگی می کنند، پس فضای امنیت فیزیکی کم است. ممکن است نوجوانی واقعا احتیاج داشته باشد یکی دو ساعت برای خودش باشد ولی الان آن فضا را ندارد و همه اینها باعث بروز خشونت می شود.»
دادور می گوید: «در حال حاضر در مهارت های فرزندپروری مشکل داریم؛ پدر و مادرها در روزهای قرنطینه خانگی نمی دانند اوقات بچه ها را چطور پر کنند، هم آنها عاصی اند و هم بچه ها. بچه های ما یاد نگرفته اند خودشان را سرگرم کند، پدر و مادرها هم یاد نگرفته اند که چطور می شود در خانه با بچه ها کار مشارکتی کرد.
بیشتر تماس ها درباره مشکلات رفتاری بچه ها و پرخاشگری است که والدین در برابر آنها یا واکنش های اجتنابی دارند یا واکنش های پرخاشگرانه. از طرف دیگر درگیری بین خواهر و برادرها به ویژه در خانه های کوچک خیلی زیاد است که والدین را مستاصل می کند و آنها با ما تماس می گیرند. مثلا ممکن است بعضی از والدین خشونت فیزیکی انجام دهند یا خشونت کلامی داشته باشند و بچه را تهدید کنند و از ادبیات درست استفاده نکنند.
مواقعی هم برعکس می شود آنقدر محبت زیاد به بچه در دوران قرنطینه بکنند مثلا یک سری وعده به بچه بدهند. اینها همه باعث این می شود که در روند تربیت و رشد بچه مشکل به وجود بیاید حالا به هر نحوی که باشد. قطعا برای مشاورهای ما هم این داستان زیاد پیش آمده که مثلا مواجه بودند با تماس های تلفنی ای که والدین نمی دانستند وقت بچه را چطور در خانه پر کنند و بچه دائم حوصله اش سر می رود.» او معتقد است اینها را باید کنار مسائلی گذاشت که پدر و مادرها این روزها با آن دست به گریبانند: «این چالش ها را باید کنار تعارضاتی دید که والدین با هم از قبل داشته اند و حالا به دلیل شرایط بحرانی بیشتر هم شده اند. معمولا در این شرایط زنان و کودکان بیشترین آسیب را می بینند. در ایران به صورت سنتی، کارهای خانه به عهده زن است و بنابراین اگر این روزها که همه خانه اند، کارها مشارکتی نباشد، این زن ها هستند که بار پختن و شستن و … را به دوش می کشند و این قطعا از لحاظ روانی برایشان فرساینده است.»
احوال کودکان کار و خیابان هم این روزها خود، حکایت دیگر است. چند هفته پس از نگرانی ها درباره در معرض بودن بیشتر این کودکان در برابر کرونا، حالا تعدادی از فعالان حقوق کودکان می گویند کم شدن درآمد آن ها در خیابان موجب شده آن ها در معرض خشونت بیشتری در خانه هایشان باشند.
فاطمه قاسم زاده، عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان در این باره به «شهروند» می گوید اعضای این انجمن گزارش هایی را درباره افزایش خشونت ها علیه کودکان کار و خیابان دریافت کرده اند: «هنوز عده ای از این کودکان، مجبورند برای کار به خیابان ها بروند، به ویژه در بخش زباله گردی. پدر و مادرهای تعدادی از این کودکان آنها را مجبور به کار می کنند و وقتی آنها این روزها دست خالی به خانه برمیگردند، کتک میخورند و فحش می شنوند. پدری که عادت کرده که مثلا به علت اعتیاد یا به هر علت دیگری خانه باشد و بچه هایش کار بکنند حالا که اصلا برای بچه ها کاری پیدا نمی شود، چون دیگر کسی از آنها خرید نمی کند غیرممکن است که نسبت به بچه اش خشونت نشان ندهد؛ چون نزدیک تر از زن و بچه اش کسی در دسترسش نیست که خشونتش را به آنها نشان دهد. از طرف دیگر گزارش هایی هم به ما داده شده است که در خانواده های کم تر برخوردار، امکانات کمتری برای سرگرمی یا بازی بچه ها در فضای محدود خانه وجود دارد و این منجر به خشونت علیه کودکان شده است. من این خشونتها را به عنوان یک هشدار می بینم و زمینه خطر که در بین خانواده های متوسط و پایین تر و اقشار آسیب پذیر وجود دارد.»
خشونت در «حاشیه»
فعالان اجتماعی می گویند افزایش خشونت های خانگی در حاشیه شهرها و محلات آسیب خیز جدی تر است. مریم حبیب زاده، عضو جمعیت امام علی (ع) دراین باره می گوید که میزان خشونت های خانگی برای زنانی که این خشونت را همیشه در خانه هایشان داشته اند، بیشتر شده است: «آنها بیرون خانه کار می کرده اند، حالا در خانه اند، برخی شوهران شان معتاد هستند. هرچند در محلات حاشیه، قرنطینه مانند دیگر مناطق شهری اتفاق نیفتاده است.؛ به این دلیل که بیشترشان کارگان روزمزدند یا دستفروشان و بچه های کار. آنها کار را تعطیل نکرده اند و در معرض ابتلا به کرونا هستند. اما به هرحال شرایط اخیر باعث می شود که ناخودآگاه آنها بیشتر در معرض خشونت باشند. در محلات حاشیه زندگی ها خیلی فشرده تر است، چندین خانواده با هم در یک خانه زندگی می کنند و قطعا بیشتر در کنار هم بودن، خشونت علیه زنان و کودکان در این خانه ها را افزایش می دهد. چون مثلا مرد خانه معتاد است و می خواهد مواد مصرف کند، در حالت عادی زن و بچه اش بیرون کار می کنند و او به کارش می رسد ولی حالا آنها دائم در خانه اند، تنش ایجاد می کند. اگر معتاد هم نباشد، مردانی که کارگران روزمرد بوده اند، حالا منبع درآمدشان را از دست داده اند؛ خود این تنش روحی و روانی ایجاد می کند و قطعا خشونت را افزایش می دهد.»
منبع: سلامت نیوز
مرتبط:
با کسانی که دروغ می‌گویند چگونه برخورد کنیم؟
