بررسی نقش دلبستگی در شکل‌گیری شخصیت و روابط آینده کودک
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی چه خبر، دکتر پریسا کربلایی حسنی روانشناس کودک و نوجوان درباره اهمیت دلبستگی ایمن در رشد کودک و بررسی نقش دلبستگی در شکل‌گیری شخصیت و روابط آینده کودک به خبرنگار چه خبر گفت: دلبستگی ایمن، سنگ بنای رشد سالم کودک، فراتر از یک پیوند عاطفی ساده، نقش حیاتی در شکل‌گیری شخصیت و روابط آینده او ایفا می‌کند. این مفهوم، که توسط جان بالبی و مری آینزورث پایه‌گذاری شد، به بررسی چگونگی تأثیر تجربیات اولیه کودک با مراقب اصلی بر رشد عاطفی، اجتماعی و شناختی او می‌پردازد.
مفهوم دلبستگی ایمن:
این مسئله، نوعی پیوند عاطفی قوی و پایدار بین کودک و مراقب اصلی (معمولاً والدین) است. در این نوع دلبستگی، کودک احساس امنیت و اطمینان می‌کند که مراقبش در صورت نیاز، در دسترس و پاسخگو خواهد بود. این احساس امنیت، به کودک اجازه می‌دهد تا به کاوش محیط اطراف بپردازد و در عین حال، در صورت نیاز به مراقب خود پناه ببرد.
اهمیت در رشد کودک:
۱. شکل‌گیری شخصیت: دلبستگی ایمن، پایه‌ای محکم برای شکل‌گیری شخصیت سالم و متعادل کودک فراهم می‌کند. کودکانی که این مسئله را دارند، معمولاً:
_ اعتماد به نفس بالاتری دارند.
_ مستقل‌تر هستند.
_ بهتر میتوانند احساسات خود را تنظیم کنند.
_ آنها انعطاف پذیری بیشتری در مواجهه با چالش ها دارند.
۲. روابط آینده: این تجربیات در دوران کودکی، الگوهایی را برای روابط آینده فرد شکل می‌دهد. کودکانی که دلبستگی ایمن دارند، در بزرگسالی:
_ روابط صمیمانه‌تر، پایدارتر و رضایت‌بخش‌تری را تجربه میکنند.
_ به دیگران راحت تر اعتماد میکنند.
_ آنها در روابط خود میتوانند حد و مرز های سالم را رعایت کنند.
۳. سلامت روان: دلبستگی ایمن، نقش محافظتی در برابر مشکلات سلامت روان، مانند اضطراب، افسردگی و اختلالات رفتاری دارد.
۴. رشد اجتماعی: کودکانی که این مسئله را دارند دارند، مهارت‌های اجتماعی بهتری دارند، راحت‌تر با دیگران ارتباط برقرار میکنند و در موقعیت‌های اجتماعی عملکرد بهتری دارند.
۵. رشد شناختی: دلبستگی ایمن، محیطی امن و مطمئن برای کاوش و یادگیری فراهم می‌کند. کودکانی که دلبستگی ایمن دارند، معمولاً کنجکاوتر، خلاق‌تر و موفق‌تر در تحصیل هستند.
عوامل موثر در شکل‌گیری دلبستگی ایمن:
_ پاسخگویی حساس: مراقبان باید به نیازهای کودک به موقع و مناسب پاسخ دهند. این شامل توجه به نشانه‌های کلامی و غیرکلامی کودک، مانند گریه، لبخند و حرکات بدن است.
_ حضور و در دسترس بودن: مراقبان باید به طور منظم در دسترس کودک باشند و به او توجه کافی نشان دهند. این به معنای صرف وقت با کودک، بازی کردن با او و نشان دادن محبت و علاقه است.
_ ثبات و پیش‌بینی‌پذیری: مراقبان باید رفتاری ثابت و قابل پیش‌بینی داشته باشند تا کودک احساس امنیت کند. این به معنای داشتن روال‌های منظم، رعایت قول‌ها و نشان دادن واکنش‌های قابل پیش‌بینی به رفتار کودک است.
_ محبت و نوازش: محبت و نوازش، نقش مهمی در ایجاد پیوند عاطفی قوی بین کودک و مراقب دارد. این شامل در آغوش گرفتن کودک، بوسیدن او و نوازش کردن او است.
انواع دلبستگی ناایمن:
سه نوع دلبستگی ناایمن نیز وجود دارد:
_ اجتنابی: کودکانی که دلبستگی اجتنابی دارند، از مراقب خود دوری میکنند و در هنگام ناراحتی به او پناه نمی‌برند.
_ دوسوگرا: کودکانی که دلبستگی دوسوگرا دارند، در هنگام ناراحتی به مراقب خود پناه می‌برند، اما در عین حال، از او خشمگین و مقاوم هستند.
_ آشفته: کودکانی که دلبستگی آشفته دارند، رفتارهای متناقض و گیج‌کننده‌ای از خود نشان می‌دهند و در حضور مراقب خود احساس ترس و سردرگمی میکنند.
نکاتی برای والدین:
_ به نیازهای کودک خود توجه کنید و به موقع به آنها پاسخ دهید.
_ به طور منظم با کودک خود وقت بگذرانید و به او توجه کافی نشان دهید.
_ رفتاری ثابت و قابل پیش‌بینی داشته باشید.
_ به کودک خود محبت و نوازش کافی نشان دهید.
_ در صورت نیاز، از متخصصان روانشناسی کودک کمک بگیرید.
نتیجه گیری:
در نهایت، دلبستگی ایمن، کلید طلایی رشد سالم و متعادل کودک است. این نوع دلبستگی، نه تنها پایه‌ای محکم برای شکل‌گیری شخصیت کودک فراهم می‌کند، بلکه بر روابط آینده، سلامت روان، رشد اجتماعی و شناختی او نیز تأثیر بسزایی دارد.
والدین و مراقبان با ایجاد یک محیط امن، پاسخگو و محبت‌آمیز، میتوانند به کودکان خود کمک کنند تا دلبستگی ایمن را تجربه کنند و از مزایای بی‌شمار آن در طول زندگی بهره‌مند شوند.
به یاد داشته باشیم که دلبستگی ایمن، سرمایه‌ای ارزشمند برای آینده کودک است و با سرمایه‌گذاری در این حوزه، می‌توانیم نسلی سالم‌تر، شادتر و موفق‌تر را پرورش دهیم.
