نقش امنيت غذايي در پيشگيري از بيماري ها
نقش امنيت غذايي در پيشگيري از بيماري ها
نايب رئيس انجمن تغذيه ايران با اشاره به اينکه به دليل بروز بيماري نوپديد کوويد ?? بحث ناامني غذايي جزو مباحثي است که بايد مورد توجه دولت ها و سياستگذاران قرار گيرد، به بررسي عوامل موثر بر بروز ناامني غذايي پرداخت.
دکتر مجيد حسن قمي ، در تعريف امنيت غذايي، گفت: امنيت غذايي بر اساس آخرين تعريف توافق شده بين المللي به معني دسترسي همه افراد جامعه در همه اوقات به غذاي کافي براي يک زندگي فعال و سالم است. بنابراين، امنيت غذايي به فراهم بودن غذا، دسترسي مطلوب به غذا در سطح خانوار و اطمينان از بهره برداري مناسب آن توسط افراد وابسته است. پس آگاهي از سبد مطلوب غذايي و رعايت نکات آن مي تواند در هر دو سطح سياستگذاري و عمومي راهگشا باشد. به دليل بروز بيماري نوپديد کوويد ?? بحث ناامني غذايي جزو مباحثي است که بايد مورد توجه دولت ها و سياستگذاران قرار گيرد.
وي با بيان اينکه ناامني غذايي با محدوديت يا دسترسي متغير به مواد مغذي کافي و غذاهاي ايمن يا محدوديت يا توانايي متغير براي به دست آوردن غذاهاي قابل قبول و از راه هاي قابل قبول تعريف مي شود، تصريح کرد: در دپارتمان کشاورزي ايالات متحده، از مدل بررسي امنيت غذايي خانوار به منظور اندازه گيري امنيت غذايي به طور گسترده اي استفاده مي شود. تا سال ????، اين مدل شامل سه گروه اصلي براي تعريف سطوح مختلف امنيت غذايي شامل امنيت غذايي، ناامني غذايي بدون گرسنگي و ناامني غذايي با گرسنگي بود. در بازنگري سال ????، امنيت غذايي به دو قسمت امنيت غذايي بالا و مرز امنيت غذايي تقسيم شد و ناامني غذايي بدون گرسنگي با امنيت غذايي پائين و ناامني غذايي همراه با گرسنگي با امنيت غذايي بسيار پائين جايگزين شدند.
قمي با بيان اينکه در پژوهش ها ارتباط بين ناامني غذايي با بروز برخي بيماري ها مانند ديابت نوع دو نشان داده شده است که مي تواند به عوامل مختلفي مرتبط باشد که الگوي دريافت رژيم غذايي يکي از آنها است، تاکيد کرد: مثلا دريافت کمتر ميوه ها و سبزي ها يا الگوهاي دريافت رژيمي مانند دريافت بالاي چربي و کربوهيدرات هاي تصفيه شده مانند قند، شکر و شيريني جات و مقادير کم مصرف ميوه ها، سبزيجات و غلات کامل، ماهي و مرغ (ماکيان) ارتباط مثبتي با ايجاد و ظهور ديابت نوع دو (مستقل از چاقي) دارند.
وي افزود: خانوارهاي ناامن غذايي تقدم بيشتري براي خريد غذاهاي کم ارزش مثل غلات تصفيه شده، شکر افزوده شده يا چربي قائل مي شوند که ارزش تغذيه اي پائيني دارند، اما پرکالري هستند. اين الگوي دريافت ممکن است به کاهش مصرف غذاهاي گران قيمت تر اما سالم تر، از قبيل گوشت هاي بدون چربي، ماهي، سبزيجات تازه و ميوه ها منجر شود. مطالعات موجود بر کيفيت تغذيه اي پائين تر رژيم افراد دچار ناامني غذايي تاکيد دارند. ناامني غذايي خيلي پائين با دريافت پائين تر سبزيجات، ميوه ها و گوشت مرتبط است.
وي با اشاره به اينکه ممکن است ناامني غذايي، به طور غير مستقيم از طريق ساير عوامل مرتبط با شيوه زندگي حادث شود، گفت: اين عوامل از قبيل سيگار کشيدن، مصرف الکل و فعاليت فيزيکي مي تواند به ديابت نوع دو منجر شود. مثلا احتمال سيگار کشيدن در زنان دچار ناامني غذايي نسبت به زناني که در وضعيت امن غذايي به سر مي برند، بيشتر است. اين احتمال در مورد مصرف الکل و فعاليت فيزيکي پر شدت، کمتر است.
وي با تاکيد بر اين که عوامل مرتبط با ناامني غذايي ممکن است شامل جنس، سن، وزن، قد، بُعد خانوار و… شود، ادامه داد: مطالعات انجام شده اي که در آنها ارتباط جنس و وضعيت امنيت غذايي سنجيده شده است، نشان دهنده عدم ارتباط آماري معني دار بين جنس و وضعيت امنيت غذايي بوده اند. در خصوص سن نيز بايد گفت در مورد ارتباط امنيت غذايي با سن نتايج مطالعات موجود متفاوت است. نتايج برخي مطالعات نشان دهنده عدم ارتباط آماري معني دار وضعيت امنيت غذايي با سن بوده است؛ در حاليکه برخي ديگر ارتباط امنيت غذايي با سن را نشان داده اند.
نايب رئيس انجمن تغذيه ايران، افزود: در بسياري از مطالعات موجود ارتباطي بين اضافه وزن با امنيت غذايي بويژه در کودکان و نوجوانان مورد بررسي ديده نشده است. برخي مطالعات با شيوع بيشتر، به کم وزني در کودکان دچار ناامني غذايي در مقايسه با ساير کودکان اشاره کرده اند، ولي در بين افراد بالغ، شيـوع چاقي در افراد دچـار ناامني غذايي بيشـتر از افراد داراي امنيـت غذايي است. ناامني غذايي خانوار و يا کودک، با اضافه وزن کودک و چاقي او ارتباط مسـتقيم دارد. مطالعات نشان دهنده شيوع بالاتر چاقي در زناني که در امنيت غذايي کامل قرار دارند، در مقايسه با زناني است که در وضعيت امنيت غذايي پايين (ناامني غذايي بدون گرسنگي) و يا امنيت غذايي خيلي پايين (ناامني غذايي به همراه گرسنگي) هستند. در بين مردان هم شيوع چاقي در افرادي که در وضعيت امنيت غذايي بالا بودند بيشتر از افرادي بود که در وضعيت امنيت غذايي پايين به سر مي بردند. برخي از مطالعات ديگر ناامني غذايي در زنان را با اضافه وزن مرتبط دانسته اند، ولي در مردان ارتباط آماري معني داري مشاهده نشده است.
وي در خصوص تاثير نژاد در بروز يا عدم بروز ناامني غذايي، بيان کرد: از نظر نژادهاي مورد بررسي بيان شده است که ناامني غذايي همراه با گرسنگي با افزايـش ريسک چاقي در آسـيايي ها، سياه پوستان و اسـپانيايي ها ارتباط دارد؛ ولي در سفيدپوستان غير اسـپانيايي ارتباط آماري معني داري مشاهده نشده است.
وي درباره تاثير قد و بُعد خانواده در شکل گيري امنيت يا ناامني غذايي، اظهار کرد: برخي مطالعات همبستگي بين کوتاه قدي و يکي از مقياس هاي ناامني غذايي را نشان داده اند و برخي ديگر قادر به مشاهده ارتباط آماري معني داري بين وضعيت امنيت غذايي و کوتاه قدي کودکان نبوده اند. همچنين زنان و مردان ناامن غذايي، نسبت به گروه امن غذايي داراي بعد خانوار بيشتر و تعداد فرزندان بيشتر مي باشند. اما مطالعه ديگري نشان دهنده عدم وجود ارتباط آماري معني دار بين وضعيت امنيت غذايي و تعداد فرزندان بوده است.
قمي ادامه داد: بررسي هايي که با هدف تعيين عوامل اجتماعي، اقتصادي و رژيمي مرتبط با ناامني غذايي خانوارها و کودکان انجام شده اند، نشان داده اند که ناامني غذايي داراي ارتباط معکوس با ميانگين درآمد خانوار و بعد خانوار است؛ به طور کلي ارتباط آماري معني داري بين وضعيت امنيت غذايي و وضعيت اقتصادي خانوار وجود دارد. وضعيت امنيت غذايي علاوه بر ارتباطي که با درآمد دارد، با وضعيت رفاهي نيز در ارتباط است.
اين متخصص تغذيه درخصوص دريافت درشت مغذي ها و ريز مغذي ها، خاطرنشان کرد: در مطالعه اي که ارتباط امنيت غذايي با دريافت درشت مغذي ها را بررسي کرده اند، نشان داده شده است که وضعيت امنيت غذايي، داراي ارتباط معکوس با ميزان مصرف پروتئين حيواني است. مطالعه اي ديگر نشان دهنده کمتر بودن قابل توجه چگالي انرژي دريافتي افراد داراي امنيت غذايي در مقايسه با افراد دچار ناامنـي غـذايي بوده است که پس از کنترل ساير متغيرها، اين ارتباط از نظر آماري معني دار نبوده است. در اين مطالعه وضعيت امنيت غذايي با ميزان دريافت کربوهيدرات، پروتئين و اسيد لينولئيک ارتباط معني دار آماري نداشته است. مطالعه اي که به بررسي ارتباط امنيت غذايي و مصرف روزانه مواد غذايي پرداخته بود، نشان داد که در خانوارهاي امن غذايي، ميزان مصرف چربي ها به طور قابل ملاحظه اي بيشتر از خانوارهاي دچار ناامني غذايي است. بطور کلي در مطالعات، ناامني غذايي بـا انـرژي دريافتي کل مرتبط دانسته شده است، ولي ارتباط آماري معني داري با ميزان انرژي دريافتي از چربي و يا چربي اشباع مشاهده نمي شود.
وي افزود: مطالعات وضعيت امنيت غذايي را با ميزان دريافت ويتامين A و سلنيوم مرتبط دانسته اند، ولي از نظر آماري ارتباط معني داري با ميزان دريافت ويتامين E، ويتامين B1، ويتامين B2، ويتامين B3، ويتامينB6، B12 ،C ، فولات، کلسيم، منيزيم، فسفر، آهن، مس و روي ديده نشده است.
وي با بيان اينکه مطالعات مختلف ارتباط مستقيم ناامني غذايي را با کمبود دريافت مواد مغذي ضروري، کمبود دريافت ميوه ها و سبزي ها شير و لبنيات و الگوهاي غذايي با سطح سلامت پايين را نشان داده اند، تصريح کرد: به اين ترتيب افراد يا جمعيت هاي مبتلا به ناامني غذايي، در معرض تاثيرات منفي ناشي از آن بر سطح سلامتي خود هستند و به طور کلي به نظر مي رسد که الگوي غذايي افرادبالغ مبتلا به ناامني غذايي (بويژه زنان) در مقايسه با جمعيت هاي داراي امنيت غذايي عمدتا به صورت پر شکر و پرچرب و حاوي غذاهاي ارزان قيمت با دانسيته انرژي بالا اما کم ارزش از نظر ريز مغذي ها است.
وي در خاتمه افزود: از سوي ديگر ارتباط معني داري بين ناامني غذايي و کنترل ضعيف بيماري ها بويژه بيماري هاي مزمني نظير ديابت و فشارخون بالا در بالغين وجود دارد و شيوع بالاتر برخي عوامل خطر بيماري هاي غير واگير نظير چاقي و اضافه وزن، فشارخون بالا، استعمال دخانيات و کيفيت الگوي غذايي در برخي مطالعات ديگر گزارش شده است. بدين ترتيب به نظر مي رسد ارتباط مستقيمي بين امنيت غذايي و ديابت وجود داشته باشد و مطالعات متعددي نيز اين ارتباط را تائيد کرده اند.
منبع: ايسنا
مرتبط:
مواد غذایی که دانش آموزان باید مصرف کنند
