چگونه به کودکان مهارت‌های حل مساله را بیاموزیم؟
کودکان باید یاد بگیرند که چگونه مشکلات خود را حل کنند. حل مساله یکی از شش مهارت مهم زندگی است که والدین باید به فرزندان خود آموزش دهند.
به کودکان خود کمک کنید تا مهارت‌های حل مساله را پیش از دبستان بیاموزند. اگرچه بسیاری از بزرگسالان هنوز هم نمی‌دانند که چگونه مشکلات خود را حل کنند. در واقع اکثر ما بدون اینکه حتی به آن فکر کنیم این کار را انجام می‌دهیم. با این حال آموزش یک استراتژی قاعده‌مند به کودکان برای حل مساله می‌تواند سودمند باشد.
چرا کودکان به مهارت حل مساله نیاز دارند؟
بچه‌ها هر روز با مشکلات مختلفی روبرو هستند. این مشکلات عبارتند از: مسایل مربوط به تحصیل، هم بازی‌ها، درگیری در زمین بازی، انجام دادن تکالیف و حتی تصمیم‌گیری درباره پوشیدن لباس. اهمیت پرورش مهارت حل مساله در کودکان در این است که وقتی بچه‌ها مهارت حل مساله را یاد می‌گیرند، به توانایی خود در تصمیم‌گیری صحیح ایمان می‌آورند.
کودکانی که فاقد مهارت حل مساله هستند برای حل مشکلات تلاش نمی‌کنند. برای مثال اگر کودکی توسط همسالان خود مورد آزار و اذیت قرار گیرد به جای اینکه به دنبال راه حلی برای این مشکل باشد در عوض، از مدرسه متنفر می‌شود، نمراتش کاهش می‌یابد و دائم از مشکلات جسمی مانند معده درد یا سردرد شکایت می‌کند.
گروه دیگری از کودکان که فاقد مهارت‌های حل مساله هستند حتی تشخیص نمی‌دهند که گزینه‌های دیگری برای حل مشکلات وجود دارد. این کودکان بدون فکر دست به انتخاب‌های ناگهانی می‌زنند. برای مثال کودکی که به گزینه‌های مختلف برای حل مساله آگاه نیست زمانی که دوستش اسباب‌بازی او را بر می‌دارد از کوره در رفته و او را می‌زند زیرا فکر می‌کند این تنها راه پس گرفتن اسباب‌بازی‌اش است.
به کودکان بیاموزید که چگونه مشکلات را ارزیابی کنند
با کودکان خود درباره چگونگی شناسایی مشکلات صحبت کنید. گاهی اوقات بیان کردن مساله می‌تواند به تنهایی تاثیر مثبت زیادی داشته باشد. مثلاً کودکی که می‌تواند به مادرش بگوید : «بچه‌ها زنگ تفریح سر به سر من می‌گذارند» احساس سبکی کرده و آسوده خاطر می‌شود.
زمانی که کودکان مشکل را شناسایی کردند، قبل از اینکه وارد عمل شوند، چندین راه‌حل ممکن را به آنها آموزش دهید. فکرهای خود را روی هم بگذارید و حداقل ۴ روش برای حل مساله پیدا کنید. بچه‌ها باید پیامدهای مثبت و منفی احتمالی رفتارهایشان را بشناسند. سپس بعد از اینکه کودک گزینه‌های مختلف را یافت و با پیامدهای احتمالی هر کدام آشنا شد باید تصمیم بگیرد که کدام انتخاب بهتر است.
به بچه‌ها توصیه کنید که اگر راه حل انتخابی جواب نداد همیشه می‌توانند راه دیگری را امتحان کنند. آنها را تشویق کنید تا زمانی که مساله حل نشده است دست از تلاش برندارند.
با جدیت درباره مشکلات با یکدیگر گفت‌وگو کنید
به جای فرزندتان مشکلات او را حل نکنید. اگر می‌بینید کودک شما با مساله‌ای دست و پنجه نرم می‌کند، به او فرصت دهید تا خود مساله را بررسی کند.
برای مثال، اگر فرزند شما با خواهر یا برادرش بر سر یک اسباب‌بازی دعوا می‌کند، به آنها فرصت دهید تا ابتدا خود مشکل‌شان را حل کنند. در صورتی که قادر به انجام این کار نشدند، سعی کنید به آنها کمک کنید تا راه حلی پیدا کنند. البته اگر خطری آنها را تهدید می‌کند بلافاصله وارد عمل شوید.
در حل کردن مشکلات سرمشق او باشید تا یاد بگیرد در موقعیت‌های واقعی زندگی چه کاری باید انجام دهد. مثلا، اگر یادداشتی از معلم فرزند خود دریافت کردید مبنی بر اینکه او در ریاضیات عملکرد خوبی ندارد، فورا واکنش نشان ندهید. در عوض، با او بنشینید تا با استفاده از فرایند حل مساله، درباره مساله بحث کنید. او ممکن است ایده‌های خوبی برای بهبود نمرات خود داشته باشد. سعی کنید با هم برای رسیدن به یک راه حل مشترک توافق داشته باشید. همچنین زمانی که کودکتان قادر به یافتن راه حلی شد او را مورد تشویق و تمجید قرار دهید.
در نهایت گاهی دوباره مساله را بازبینی کنید تا ببینید آیا تغییرات بیشتری لازم است یا خیر.
به کودک اجازه دهید تا با پیامدهای طبیعی مواجه شود
وقتی کودکان عواقب طبیعی مشکلی را تجربه می‌کنند، مهارت‌های حل مساله را بهتر یاد می‌گیرند. تجربه کردن پیامدهای طبیعی به این معنی است که به فرزندتان حق انتخاب می‌دهید و اجازه می‌دهید تا با عواقب منفی آن روبه‌رو شود.
برای مثال دختر نوجوان شما با پول توجیبی خود اولین چیزی که در مرکز خرید به چشمش می‌خورد را می‌خرد و شما از دادن پول اضافه به او امتناع می‌کنید. در نتیجه او پیامد طبیعی انتخاب خود را تجربه خواهد کرد و آن این است که قادر به خرید چیزهای دیگری که لازم دارد نیست. بنابراین این اتفاق باعث می‌شود تا دفعه بعد انتخاب بهتری داشته باشد.
از پیامدهای طبیعی به عنوان فرصتی برای آموزش مهارت‌های حل مساله استفاده کنید.
تفکر انتقادی و مهارت حل مساله از ویژگی‌های اساسی رشد کودکان به حساب می‌آیند. به عنوان والدین، فرزندان خود را تشویق کنید تا درباره وقایع جهان یا مسائلی که به آنها علاقه‌مند هستند، چه در خانه و چه در مدرسه با دوستانشان، گفت‌وگو کنند. مهارت‌هایی که کودکان امروز یاد می‌گیرند تا حد زیادی کمک می‌کند تا انتخاب‌های بهتری در زندگی آینده داشته باشند.
منبع: ایسنا
مرتبط:
