ورزش ؛ رکن اساسی در سلامت جامعه
تأمین و کسب سلامتی جسمانی و روحی بدن در ورزش را بهداشت ورزشی می‌گویند و یکی از راه‌های غیر داروئی که برای مقاوم ساختن افراد در تمامی سنین زندگی پیشنهاد می‌شود، ورزش و فعالیت جسمانی است.
در این پژوهش آمده است، تأثیرات مطلوب جسمانی و روانی ورزش روز به روز با پیشرفت تکنولوژی و تحقیقات انجام یافته در این زمینه با وسعت بیشتری اثبات می‌شـود. ورزش در ارتقاء سطح بهداشت و تندرستی افراد جامعه سهم بسزایی دارد. محققان در پژوهشی با عنوان «بهداشت روانی و ورزش» آورده‌اند، امروزه در دنیای پزشکی و علم درمان، ورزش قبل از اینکه یک هنر و مهارت فنی محسوب شود، یک وسیله مهم درمانی است.
این پژوهش توسط سیده حمیده بخشایش کارشناسی ارشد دانشگاه شهید چمران اهواز و فاطمه بهمنی کارشناس ارشد دانشگاه علامه طباطبایی تهران انجام شده که نشان می‌دهد، بسیاری از افرادی که به بیماری‌ها و ناتوانی‌های گوناگون از قبیل چاقی مفرط، سکته‌های قلبی، صدمات و ضایعات مفصلی و عضلانی، عدم تناسب جسمانی و عدم توانایی کافی رنج می‌برند و دائما زندگی خود را با رنجوری دنبال می‌کنند در اولین برخورد با پزشک متوجه می‌شوند که فعالیت‌های ورزشی دوست خوب و صمیمی آنان در به دست آوردن مجدد سلامتی است.
به همین دلیل است که ورزش علاوه بر بعد اجتماعی در قالب اوقات فراغت و تفریحات سالم رکن اساسی و مهمی در بهداشت و سلامت جامعه به حساب می‌آید. ورزش‌های شادی‌آور خستگی روحی و فشارهای عصبی را از بین می‌برد و هیجانات را کنترل می‌کند. ورزش منظم باعث افزایش طول عمر و شادابی و نشاط افراد می‌شود علاوه براین، ورزش بهترین وسیله برای پیشگیری بعضی از بیماری‌ها و اعتیاد شناخته شده است.
بهداشت روانی، عبارت است از مجموعه عواملی که در پیشگیری از ایجاد یا پیشرفت روند و دخالت اختلالات شناختی، احساسی و رفتاری در انسان نقش مؤثر دارند. بهداشت به معنی سلامتی است، اما سلامتی فقط نداشتن بیماری نیست، فرد سالم علاوه براینکه بدنی سالم دارد، باید خوشحال و راضی باشد. اما توانایی برخورد با مشکلات، محرومیت‌ها و شکست‌ها را دارد و می‌تواند به راحتی همگام با دیگران زندگی کند، او نه تنها از زندگی لذت می‌برد، بلکه می‌تواند با این کار دیگران را هم به لذت بردن از زندگی علاقمند کند.
از آنجایی که در دنیای امروز به علت مشکلات زندگی و پیشرفت تمدن، افراد بشر به هم نزدیک‌تر شده‌اند و بیش از پیش احتیاج به همکاری دارند، موضوع روابط انسانی و جلب توجه دیگران یکی از مسائل تربیتی و بهداشتی تلقی می‌شود. آرزوی هر بشری در دنیا این است که مورد محبت و علاقه دیگران قرار گیرد و مجبور نشود راه زندگی را تنها بپیماید.
در رسیدن به این هدف که شخص بتواند به طور مؤثر و سازنده قادر بـه انجـام کارها بوده و به خوبی با دیگران سازش کند و از زندگی خود رضایت نسبی داشته و به واقعیات زندگی با دید منطقی‌تری بنگرد، باید علاوه بر تن سالم از روان سالمی نیز برخوردار باشد. هیجانات و فشارهای روحی در زندگی روزمره باعث بروز بیماری‌های متعدد در ارگان‌های مختلف بدن شده و لازم است از آنها پیشگیری به عمل آید.
ورزش عامل ایجاد فشارهای جسمانی و روانی در ورزشکاران است. این فشار می‌تواند اثرات مثبت و منفی داشته باشد. از طرفی فشار وارده می‌تواند باعث ایجاد تغییرات مثبت و سازنده در نتیجه رشد و تکامل جسمی و روحی شود و از طرف دیگر فشار مخرب و منفی می‌تواند اختلالاتی در سلامتی ورزشکار ایجاد کند. ورزشکاری که با وجود فشارهای شدید جسمانی و روانی وارده، قهرمان می‌شود نیاز به آمادگی و مهارت‌های ویژه جسمی و روانی دارد و همچنین از طرف دیگر از سوی مربیان، مسئولان و اعضاء تیم، خانواده، دوستان، هموطنان و تماشاچیان تحت فشارهای شدید روانی قرار می‌گیرد.
بنابراین ورزشکار باید توانایی‌های روحی و روانی خاصی داشته باشد تا بتواند در این شرایط حساس به فشارهای شدید وارده غلبه کند. تغییر ناگهانی در عملکرد ارگان‌های داخلی، سرایت یک باکتری یا صدای بلند و حتی یک رویداد شگفت‌انگیز می‌تواند دستگاه دفاعی بدن را تحریک کند. این واکنش غیر اختصاصی نسبت به موقعیت طاقت‌فرسا را استرس و رویدادی که سبب این تحریک و ایجاد واکنش می‌شود، استرس‌زا می‌نامند.
محققان می‌گویند، با توجه به اینکه استرس یکی از عوامل اصلی بازدارنده اجرای مطلوب مهارت‌های حرکتی است، وظیفه اصلی مربیان ورزشی یادگیری و اجرای پیشرفته مهارت‌های ورزشی، تشخیص عوامل ایجاد کننده استرس و افرادی که در معرض استرس هستند، تدابیر مناسب و روش‌های مؤثری مانند آموزش عکس‌العمل‌های کارآمد در واقعیت‌های اضطراری را در جهت کاهش و کنترل استرس اتخاذ کنند.
در اثر استرس و عکس‌العمل طبیعی بدن، انرژی در دسترس عضلات زیاد شده که انرژی مازاد به صورت افزایش فعالیت‌های جسمانی به طور طبیعی در بدن بروز کرده و قابل مشاهده شده است. افرادی که از نظر بدنی آماده‌اند و تمرینات منظم بدنی انجام می‌دهند، بهتر و آسانتر از افراد عادی این عکس‌العمل را در خود به وجود می‌آورند. تمرین نوعی آرامش در مقابل استرس به وجود می‌آورد. هنگامی که ورزش می‌کنید، نه تنها بهتر می‌نگرید بلکه احساس بهتری نیز پیدا می‌کنید.
فشار بیش از حد از سوی معلمان، مربیان و خانواده می‌تواند به طور فزاینده‌ای به اضطراب رقابتی بیافزاید. البته خلاف آن می‌تواند صادق باشد. بعضی از افراد صرف نظر از موقعیت برای دچار شدن به اضطراب نسبت به دیگران مستعدتر هستند.
این موضوع می‌تواند به وسیله ژنتیک و تجربه تبیین شود. تئوری‌های یادگیری اجتماعی ممکن است خصلت اضطراب را به عنوان مشخصه‌ای آموخته شده از دوران کودکی به وسیله بزرگسالان تبیین کند. نظریه روانکاوی بر اهمیت روابط اولیه خانواده و در واقع ضربه روحی یا گسستگی خانوادگی که فرد تجربه می‌کند و ممکن است اضطراب مزمن را در پی داشته باشد، تاکید می‌ورزد.
افرادی که دارای خصلت اضطراب جدایی هستند، احتمالا رقابت را به عنوان موقعیت استرس‌زا درک خواهند کرد. مهارت‌های روانی برای زندگی آنهایی که عمیقا به ارزش ورزش معتقدند، اغلب ادعا می‌کنند ورزش می‌تواند به جوانان یاد دهد چگونه رهبر شوند، اتکای به نفس بیشتری داشته باشند و دارای مهارت‌های روابط متقابل بهتری باشند. این کیفیات بالقوه حاصل از شرکت کردن در ورزش، خود به خود اتفاق نمی‌افتـد. بلکه مربیان باید این کیفیات روانی را آموزش دهند و به افراد تلقین کنند.
این پژوهش در مجله نشاط ورزش منتشر شده است.
منبع:ایسنا
مرتبط:
استرس لاغری و اختلال غذایی در ورزشکاران
