قصه‌گویی و شعرخوانی چه تاثیری بر رشد ذهنی کودکان دارد؟
شعرهای کودکانه، قصه‌گویی های کودکانه و کتاب‌های داستان مناسب در رشد و پرورش کودکان سودمند و ثمربخش‌اند.
شناخت، احساس و عاطفه، همدلی، تخیل، خلاقیت، کنجکاوی او را برمی‌انگیزند و می‌توانند دوستان خوبی برایش باشند. دوستانی که شاید در طول زندگی نقش‌هایی حیاتی داشته باشند و به شکل‌های گوناگون همراهی‌اش کنند.
شعرهای کودکانه
خواندن شعر، تاثیر عمیقی بر رشد کودک دارد. یافته‌های کارشناسان آموزش نشان می‌دهد که اگر کودکی تا ۴ سالگی شعرهای متفاوتی را از بر باشد، پیشاپیش در مهارت خواندن، پیشرفت کرده است.
حفظ شعر و خواندن آن در سنین ۲ تا ۶ سالگی به کودک کمک می‌کند تا روی کاری خاص تمرکز کند، احساساتش را پرورش دهد، حافظه‌اش را تقویت و گوش‌هایش را کوک کند.
برخی فواید خواندن و حفظ کردن شعر در خردسالی و کودکی عبارتند از:
۱. رشد زبانی
وجه آهنگین شعر، آموختن واژه‌های نو را ساده‌تر و سنگینی تجربه‌ی یادگیری را برای کودکان سبک‌تر می‌کند. به این شکل، آنها، زبان را با روشی سرگرم‌کننده، خلاقانه و خوشایند و دلپذیر می‌آموزند.
۲. رشد شناختی
کودکان از طریق شعر و آهنگ می‌آموزند که بعضی واژه‌ها آهنگ مشابه، اما معنای متفاوتی دارند. آنها به وسیله‌ی شعر، الگوی ترکیب واژه‌ها و ساختاربندی عبارات و جمله‌ها را درک می‌کنند.
۳. رشد جسمی
ساختار موسیقایی و آهنگین شعر به کودک این امکان را می‌دهد که تنفس و حرکت زبان و دهانش را راحت‌تر هماهنگ کند.
۴. رشد احساسی/ اجتماعی
حفظ کردن شعر در رشد احساسی و اجتماعی کودکان نیز موثر است. تمرین شعرخوانی به کودک فرصت می‌دهد تا خود را بیشتر ابراز کند و والدین از این طریق می‌توانند فردیت و خلاقیت او را بیشتر درک کنند.
گذشته از اینها می‌توان گفت، شعر در رشد خلاقیت و تخیل، تقویت تفکر انتزاعی نقش مهمی بازی می‌کند.
چرا قصه‌گویی شب، قصه‌های کودکانه و کتاب داستان برای کودکان مفید است؟
روانشناس استرالیایی، کالت اسمارت، می‌گوید: «روانشناسان با استفاده از پژوهش‌های مرتبط با تصویربرداری از مغز به تمایز مهارت‌های شناختی و مهارت خواندن گروهی از کودکان پی برده‌اند؛ کودکانی که بزرگسالی در کنارشان می‌نشیند و برایشان قصه می‌گوید یا کتاب می‌خواند.
این تمایز نه به وضعیت اقتصادی مربوط می‌شود و نه پیشینه‌ی خانوادگی؛ تنها عامل موثر در آن، تعداد دفعاتی است که بزرگسال با کتابخوانی یا قصه‌گویی کودک را همراهی می‌کند.»
از فواید کتابخوانی یا قصه‌گویی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. پرورش تخیل
«وقتی پدر یا مادر برای کودک قصه می‌گوید یا کتاب می‌خواند، به پرورش تخیل او کمک شایانی می‌کند زیرا کودک به این شکل، قصه و داستان را برای خود تفسیر می‌کند، تصویرهایی از آن را در ذهن می‌بیند و متوجه قدرت تخیل می‌شود»
۲. تقویت مهارت‌های زبانی
تنوع واژه‌ها در کتاب‌ها زیاد است اما گوناگونی واژه‌های یک فرد در طول روز، بسیار محدودتر است. بنابراین کودکان به وسیله‌ی کتاب و قصه با واژه‌های دشوارتر و پیچیده‌تر آشنا می‌شوند.
۳. برانگیختن کنجکاوی
قصه‌های کودکانه و کتاب‌های داستان کنجکاوی کودک را پرورش می‌دهند و موجب می‌شوند تا او زیاد بپرسد، به تفاوت‌ها و جزئیات علاقه نشان دهد و بخواهد بیشتر بداند. به این ترتیب هر چه بیشتر برای کودکان بخوانید، او بیشتر خواهان خواندن می‌شود.
۴. درکی عمیق‌تر
یک قصه یا کتاب داستان می‌تواند کودک را به هر جایی ببرد: شهری دیگر، کشوری دیگر، زمانی دیگر و یا حتی جهانی دیگر. با خواندن کتاب، کودک مردم، فرهنگ‌ها، مکان‌ها و رخدادهای گوناگونی را می‌شناسد که شاید از طریقه‌های دیگر ممکن نباشد. این شناخت، درک کودک را از جهان پیرامونش عمیق‌تر می‌کند.
۵. تقویت همدلی
کودک خود را در جهان داستان می‌بیند، می‌تواند خود را به‌جای شخصیت‌های داستان قرار بدهد و تجربه‌ها و احساسات آنها را بشناسد، درک کند و در نتیجه با آنها همدل شود. کودک به کمک این تجربه می‌تواند در «واقعیت» نیز در ارتباط با مردم همدلی بیشتری نشان بدهد.
به علاوه به درک بهتری از احساسات برسد و به دنبال آن، احساسات خود و دیگران را بهتر بشناسد و لمس کند و به مرور رشد اجتماعی چشمگیری داشته باشد.
چرا شب‌ها زمان خوبی برای قصه‌گویی و کتابخوانی است؟
پژوهش‌ها ثابت کرده‌اند که قصه‌ی شب پیوند و ارتباط میان والدین و فرزندان را تقویت می‌کند و از اضطراب هر دو می‌کاهد.
امروزه پدر و مادرها معمولا در طول روز مشغول کارند اما می‌توانند در عصرها یا شب‌ها زمانی معین را به قصه‌گویی یا کتابخوانی برای کودک، اختصاص بدهند.
کودکان ۶ تا ۱۱ سال در پژوهش‌های جالبی مطرح کرده‌اند که از برنامه‌ی قصه‌گویی و کتابخوانی هر شب، لذت بسیار می‌برند زیرا پدر و مادرشان زمانی را معین کرده‌اند که فقط مخصوص به آنهاست.
در این برنامه، نشستن یا دراز کشیدن کنار کودکان اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا فرصتی فراهم می‌شود تا آنها به صدای مهربان، آرامش‌بخش و عاشقانه‌ی والدینشان گوش بسپارند و از هر گونه اضطرابی رها باشند. بنابراین لازم است اگر والدین در رابطه با همدیگر یا شغلشان یا سایر مسائل با مشکلی مواجهند، در این مدت کوتاه آن را کنار بگذارند.
با توجه به آنچه گفته شد، می‌توان به ده کارکرد سودمند شعر کودکانه، قصه‌های کودکانه، خواندن کتاب داستان مناسب اشاره کرد:
۱. دایره‌ی واژگانی کودک گسترده‌تر می‌شود.
۲. یادگیری و عملکرد کودک در دوران تحصیل بهتر خواهد بود.
۳. تخیل کودک جان می‌گیرد و آزاد و رها پیش می‌رود.
۴. خلاقیت کودک تقویت می‌شود.
۵. همدلی کودک با دیگران تقویت می‌شود.
۶. شناخت کودک از جهان عمیق‌تر می‌شود.
۷. تمرکز کودک تقویت می‌شود.
۸. ارتباط صمیمانه‌ی کودک و والدین پرورش پیدا می‌کند.
۹. رشد شناختی کودک تقویت می‌شود.
۱۰. تعامل و مهارت‌های اجتماعی کودک بیشتر می‌شود.
مرتبط:
اهدای ۴۰۰۰ جلد کتاب به کودکان و نوجوانان
