آموزش رعایت پروتکل‌های بهداشتی به کودکان
«علی فتحی آشتیانی»، روانشناس می‌گوید: آموزش نکات بهداشتی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی مستلزم این است که ما خودمان این مسائل را رعایت کنیم. رعایت پروتکل‌های بهداشتی،… بر کودکان تاثیر می‌گذارد. به گونه‌ای که آنها نیز از مشاهده رفتارهای ما یاد می‌گیرند تا مسائل بهداشتی خود را رعایت کنند.
چند ماهی است که کرونا کشورمان را درگیر خود ساخته است. ابتدا ترسی فراگیر با خود به همراه آورد و اکثریت را خانه نشین کرد و اینک بخشی از زندگی همه ما شده‌است. به گونه‌ای که باید به طور مسالمت‌آمیز با آن زیست کنیم. اما از آنجاییکه این مهمان ناخوانده فعلا قصد ترک کشورمان را ندارد و معلوم نیست تا چه زمانی می‌خواهد بماند لذا در شرایط کنونی بر همگان لازم است نکات و پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند. در این بین کودکان که حجم بسیاری از اندوخته‌هایشان را از طریق مشاهده رفتارهای والدین و برنامه‌های تلویزیون و از طریق فرایند همسان سازی صورت می‌دهند، ممکن است با مشاهده رفتارهای متناقض و عدم توانایی آنها در تجزیه و تحلیل شرایط، رفتارها و اعمال متناقضی را نیز از خود به نمایش بگذارند. آنچنان که گاه دستورات بهداشتی را رعایت و گاه از آن غفلت کنند.
از این رو، اهمیت پرداختن به این نکته و نیز رعایت ملاحظات توسط کودکان در شرایط کرونایی سبب شد با علی فتحی آشتیانی، روانشناس به گفت و گو بنشینیم و نظرات وی را در این خصوص جویا شویم.
مشروح این گفت و گو را در ذیل می‌خوانید:
تنش‌ها و مشکلات روانشناختی حاصل از کرونا
فتحی آشتیانی در خصوص تنش‌ها و مشکلات روانشناختی حاصل از کرونا در کودکان گفت: در برخورد با کرونا ویروس که ما علائم و نشانه‌های دقیق آن را نمی‌دانیم و روش‌های دقیق مقابله با آن را هم نمی‌شناسیم، همچنین روش‌های دقیق پیشگیری از آن و روش‌های درمان و واکسن مخصوص آن هنوز برایمان مشخص نشده‌است و همه چیز در معرض ابهام است، بیش از هر زمان با ترس‌ها و نگرانی‌هایی رو به رو هستیم که این ترس و نگرانی، هم در کودکان و هم در بزرگسالان به شکل‌های مختلف ظاهر می‌شود. برای مثال در کودکان به شکل عدم تمرکز، احساس سرخوردگی، تحریک پذیری، عصبانیت، ناتوانی، چسبیدن به والدین، گوشه‌گیری، بهانه‌گیری، آشفتگی و پرخاشگری و مواردی دیگر نظیر شب ادراری ظاهر می‌شود. به طوریکه با ادامه یافتن و استمرار شرایط، علائم‌ها و تنش‌های روانشناختی هم می‌تواند بیشتر و شدیدتر شده و بر کودکان بسیار تاثیر بگذارد.
بسترهای تنش‌زا در کودکان در شرایط کنونی
فتحی آشتیانی در رابطه با این سوال که بسترهایی نظیر خانواده چگونه می‌تواند در شرایط کنونی بر کودکان تاثیر بگذارد، گفت: وقتی ترس، نگرانی و اضطراب در خانواده‌ها زیاد است و با رفتارهای غیر قابل کنترل خودشان اضطراب و نگرانی را در ارتباطاتی که با کودکانشان دارند به آنها نیز منتقل می کنند در واقع به نحوی آنها را به با ترس مضاعف رو به رو می‌کنند.
برای مثال وقتی خانواده از این موضوع نگران است که اگر یکی از اعضا دچار کرونا شود آنها چه باید کنند و تکلیف‌شان چه خواهد بود و اینکه مدام انواع اخبار و اطلاعات را با صحت و سقم متفاوت جست و جو می‌کنند و به سراغ انواع شبکه‌های مجازی می‌روند و آنها را نیز به فرزندانشان منتقل می‌کنند، به این ترتیب نه تنها بر اضطراب خود بلکه بر اضطراب کودکانشان نیز می‌افزایند و به مراتب نیز کودکان مشکلات روانشناختی خود را به صورت‌های مختلف نمایان می‌سازند.
آموزش رعایت نکات بهداشتی به کودکان
فتحی آشتیانی در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان رعایت ملاحظات حفاظت از خود را در ایام کرونا به کودکان آموخت، گفت: می‌توان در این رابطه مطالب مختلفی را بیان کرد. شاید مهمترین نکته از بعد روانشناختی این است که کودکان در واقع بزرگترها را الگوی خود قرار می‌دهند و با آنها همانندسازی می‌کنند. به عبارتی کودکان از طریق مشاهده رفتارهای آنها، به رفتار خودشان شکل می‌دهند. بسیاری از روانشناسان معتقدند این نوع یادگیری تاثیر و عمق بیشتری نسبت به آموزش‌های کلاسیک دارد.
وی ادامه داد: در شرایط کنونی نیز آموزش نکات بهداشتی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی مستلزم این است که ما خودمان این مسائل را رعایت کنیم. رعایت پروتکل‌های بهداشتی، رعایت امور بهداشتی، شتشوی مداوم دستها، گذاشتن مداوم ماسک‌ها به هنگام خروج از منزل، همگی بر کودکان تاثیر می‌گذارد. به گونه‌ای که آنها نیز از مشاهده رفتارهای ما یاد می‌گیرند تا مسائل بهداشتی خود را رعایت کنند.
کرونا و برنامه‌های تلویزیون
فتحی آشتیانی در خصوص اهمیت برنامه‌های تلویزیون و تاثیر آنها بر شکل‌دهی رفتارهای کودکان گفت: صدا و سیما به ویژه سیما نقش بسیار مهمی بر عهده دارد. با توجه به زمان زیادی که خانواده‌ها و به ویژه کودکان برای مشاهده برنامه‌ها صرف می‌کنند، صدا و سیما می‌تواند با تهیه و تولید برنامه‌های متنوع و به شکل‌های مختلف مثل انیمیشن و بازی،کارتون‌ها و مسابقات تاثیرگذار باشد.
وی گفت: همانطور که مطرح کردم، کودکان از طریق یادگیری مشاهده‌ای خیلی چیزها را یاد می‌گیرند به ویژه زمانی که کودکان هم سن خود را می‌بینند، بسیاری از امور را از آنها الگو برداری می‌کنند.بنابراین اگر سیما بتواند با تولید برنامه‌هایی که پروتکل‌های بهداشتی را در قالب فیلم، کارتون و بازی و … دربیاورد لذا کودکان می‌توانند از آنها بسیار آموزش ببیننند.
کودکان و چگونگی رعایت نکات بهداشتی
فتحی آشتیانی در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان به کودکان فهماند که کرونا تا مدتی باقی خواهد ماند و همواره باید جانب احتیاط را نگه داشت، گفت: بسته به اینکه کودک ما در چه سن و سالی است و از چه سطح هوشی برخوردار است و در چه دوره سنی سپری می‌کند و ویژگی‌های آن دوره چه است، می‌توان از روش‌های مختلفی برای فهماندن این مساله و مشکل استفاده کرد. برای مثال برای کودکان زیر دو سال که از هوش حسی و حرکتی برخورداند، طبیعتا آموزش‌هایمان باید از طریق اموری باشد که بیشتر به حواس وابسته هستند یا برای کودکانی که زیر سن دبستان هستند و به اصطلاح می‌گوییم از هوش پیش‌عملیاتی برخوردار هستند، لذا برنامه‌هایی که میخواهیم برای آنها داشته باشیم باید متناسب با سنشان و با هوش آنها و ویژگی‌های آن دوره باشد.
وی گفت: همانطور که گفتم چون نسبتا با یک بیماری ناشناخته رو به رو هستیم و در مورد علائم و روش‌های انتقال و رو ش‌های پیشگیری، درمان و… برایمان ابهاماتی وجود دارد از این رو باید سعی کنیم با زبان قابل درک و فهم و در قالب قصه‌ها و داستان‌ها شرایط را برای آنها توضیح داده و از آنها بخواهیم نکات لازم را رعایت کنند.
این روان شناس ادامه داد: همیشه یادمان باشد تقویت روحیه اعتماد به نفس برای مقابله با استرس‌ها و فشارهای زندگی لازم و ضروری است. با تقویت این روحیه و پرهیز از ارائه اخبار و اطلاعات نادرست و همچنین پرهیز از بزرگ نمایی و کوچک انگاری مساله، به کودکانمان یاد دهیم با شرایط رو به رو شده و در واقع یک زندگی خوب و راحتی را پیش رو داشته باشند.
رفتارهای دوگانه والدین
فتحی آشتیانی در خصوص تاثیر مشاهده اعمال دوگانه والدین در رابطه با رعایت و یا عدم رعایت نکات بهداشتی بر کودکان، گفت: طبیعتا رفتارهای دوگانه یکی از مشکلات اساسی است که باعث گیجی و سردرگمی در کودک می‌شود. آنها مانند بزرگسالان از قدرت تجزیه و تحلیل مسائل برخوردار نیستند و بنابراین مانند آنها نمی‌توانند شرایط را درک کنند که چرا مادر اینگونه رفتار می‌کند و برعکس پدر به صورتی دیگر. لذا خانواده‌ها باید چارچوبی را برای خود تعریف کنند و سعی نمایند یکدستی و یکنواختی در گفتار، رفتار و عملکرد را داشته باشند.
منبع:ایرنا
مرتبط:
