درمان لکنت زبان در کودکان
یکی از شایعترین اختلالات تکلمی که از دوران کودکی آغاز می شود لکنت زبان است. دستگاه های تکلم انسان دچار پاره ای از تشنج هاست؛ به همین علت ادای کلمات ناگهان به مانع برخورد می کند و پیوسته مکثی در میان صحبت روی می دهد. معمولاً انسان حرفی را که روی آن مکث ایجاد شده است به هنگام چنین رویدادی ، چندبار تکرار می کند.
در تغییر شکل یا تشدید لکنت سن، شرایط و ویژگی های بلوغ تاثیر فراوان دارد.برخی از کودکان نیز در سنین رفتن به مدرسه به دلیل ویژگی های عاطفی و سازگاری اجتماعی خاص این دوره مبتلا به لکنت زبان می شوند.
گاهی نیز افرادی که قبلا به نحوی لکنت زبان داشته اند در دوران بلوغ دچار لکنت زبان می شوند. لکنت زبان، در میان پسران شایع تر از دختران است. درمانهای گوناگونی برای کاهش لکنت وجود دارد که تا حد زیادی این اختلال را بهبود بخشیده اند .
دلایل بروز لکنت کودکان
اگرچه متخصصان هنوز دلایل اصلی لکنت زبان را به خوبی نمی دانند، موارد زیر را که بین افراد مبتلا به لکنت زبان مشترک است، بیان نموده اند.
گذرگاه های عصبی مختلف در مغز کودکان برای روان صحبت کردن، باید رشد کنند و با هم در تعامل باشند. اگر این تعامل به خوبی صورت نگیرد فرد دچار لکنت زبان می شود. علت لکنت زبان عبارتند از :
- مسائل ژنتیکی
- سکته و آسیب های مغزی در بزرگسالی
- ضربات واردشده به سر
- فشارهای احساسی و عصبی
لکنت زبان و شرایط وراثتی
مطالعات نشان می دهد که ۶۰ درصد افرادی که لکنت زبان دارند، یکی از افراد خانواده آن ها نیز به این اختلال دچار است.
لکنت زبان در دوران رشد
بسیاری از کودکان بین ۱۸ ماهگی تا ۲ سالگی دچار لکنت زبان می شوند. زیرا، در این دوره مهارت های گفتاری کودک در حال شکل گیری است؛ بنابراین، این امر کاملا طبیعی بوده و در بیشتر مواقع، با گذشت زمان رفع می شود.
عوامل عصب شناختی لکنت زبان
تحقیقات نشان می دهد که در روند انتقال زبان به مغز افرادی که دچار اختلال لکنت زبان هستند، اشکالاتی وجود دارد که آن ها را از این حیث، نسبت به دیگران متفاوت می کند. اما، دلایل این امر هنوز برای محققان روشن نشده است.
خطر ابتلا به اختلال لکنت زبان
اما سوال مهم در اینجا، این است که چگونه می توان فهمید لکنت زبان کودک مان، مساله ای جدی و یا گذراست؟ عوامل زیر می توانند پاسخگوی این سوال باشند:
خانواده و لکنت زبان
اگر یک نفر یا افراد بیشتری در خانواده دچار این اختلال باشند، لکنت زبان کودک مشکلی جدی است و باید مورد بررسی قرار گیرد.
سن و لکنت زبان
کودکانی که قبل از ۳/۵ سالگی دچار لکنت زبان می شوند، به احتمال زیاد در سنین رشد نیز از این عارضه در امان نخواهند بود.
مدت زمان وجود لکنت زبان
اگر کودک بیش از ۶ ماه دچار این اختلال باشد، به احتمال زیاد، لکنت زبان در وی جدی است.
جنسیت و لکنت زبان
پسرها به طور کلی سه تا چهار برابر بیشتر از دخترها به این عارضه گرفتار می شوند.
وجود اختلال های تکلمی دیگر
اگر تشخیص داده شود که کودک شما دچار مشکلات کلامی دیگر مثل “دیس آرتری” است، احتمالا لکنت زبان، او مشکلی است جدی که نیاز به رسیدگی دارد.
دیس آرتری، نوعی اختلال تکلم حرکتی است که ناشی از آسیب به نورون‌ها است.
زمان ایجاد لکنت زبان در کودکان چه سنی است
گیر کردن زبان روی کلمات لزوماً نشان‌دهنده‌ٔ وجود مشکل نیست، به خصوص در سن زیر سه سال. گیر کردن موقتی زبان کودکان می‌تواند مرحله‌ای نرمال و طبیعی باشد، به ویژه وقتی مهارت‌های فکری و زبانی کودک با سرعت بیشتری از مهارت‌های گفتاری و مهارت‌های حرکتی ظریف او رشد می‌کند. همچنین گاهی اوقات او برای گفتن چیزی که در ذهنش است چنان هیجان‌زده است که نمی‌تواند کلمات را با سرعت کافی به زبان بیاورد. اما این گیر کردن موقتی زبان با لکنت زبان فرق دارد. اگر لکنت کودک به اندازه‌ای زیاد است که او در تلاش برای بیرون کشیدن کلمات به فکش فشار می‌آورد یا صورتش را کج و معوج می‌کند، لازم است در مورد آن با پزشکش صحبت کنید.
لکنت زبان، می‌تواند در هر سنی ایجاد شود، اما بر اساس آمار موجود لکنت زبان، کودکان معمولاً بین دو تا پنج سالگی بروز می‌کند. همچنین در حدود شش یا هفت سالگی با شروع مدرسه، به دلیل شرایط هیجانی و افزایش اضطراب‌ها، احتمال دارد بروز لکنت در یک کودک دبستانی بیشتر هم بشود.
اشتباهات گفتاری کودکان در سن پیش‌دبستانی رایج است و بیشتر در قالب تکرار سیلاب‌ها و کشیدن اول صداهاست. از آنجا که کودک در این سن‌ها نسبت به شیوهٔ گفتار خود آگاهی ندارد، معمولاً نگرانی خاصی هم در مورد حرف زدنش احساس نمی‌کند و اگر درمان لکنت در این مرحله شروع شود، درصد بهبود و رفع مشکل بسیار بالا خواهد بود.
در دوران دبستان، کودک به دلیل فشارهایی که از سوی هم‌کلاسی‌ها، آموزگاران و والدینش بر او وارد می‌شود، نسبت به مشکل گفتاری خود آگاه می‌شود و لکنت داشتنش را به عنوان مشکلی جدی می‌پذیرد. کودکان دارای لکنت زبان، در این مرحله تصور می‌کنند با فشار آوردن به خود، بر هم زدن پیاپی چشم‌ها، تغییر حالت‌های صورت و اخم کردن می‌توانند مانع از لکنت خود شوند و این رفتارهای ناخودآگاهانه در او پس از مدتی به بخشی از عکس‌العمل‌های کلامی‌اش تبدیل می‌شود.
در سن قبل از شروع نوجوانی، کودک با تغییرات مربوط به بلوغ خود روبه‌رو خواهد بود و مشکل لکنت او در موقعیت‌های خاص و جدیدی مثل صحبت با افراد غریبه، خرید، دوست پیدا کردن، صحبت کردن در کلاس درس و گفت‌وگوهای تلفنی با دوستانش مشاهده می‌شود. نوجوان دارای لکنت زبان، ممکن است از بسیاری موقعیت‌های شیرین زندگی خود دوری کند و از ترس این موضوع که مورد تمسخر و تحقیر دیگران قرار گیرد، منزوی، کم‌حرف، مضطرب و افسرده شود. در این مرحله گویش بچه‌ها بسیار کوتاه و محدود به واژه‌هایی می‌شود که برای بیان و ادای آنها مشکلی ندارد.
انواع لکنت زبان کودکان
نوع اول :
لکنتی که در نتیجه ی برخی اختلالات مغزی در سال های آغازین کودکی رخ می دهد.
نوع دوم :
لکنت زبانی که به علت ضربات واردشده به مغز یا سکته های مغزی یا مصرف بعضی داروها در بزرگ سالی رخ می دهد. فشارهای عاطفی و احساسی نیز در برخی مواقع موجب بروز لکنت زبان می شود.
علائم لکنت زبان کودک کدامند
لکنت زمانی اتفاق می‌افتد که ناروانی‌های کلامی در حجم زیاد و بیشتری از گفتار به وجود بیاید. مدت لکنت در گفتار فرد نیز می‌تواند از نیم ثانیه تا نیم دقیقه طول بکشد و معمولاً در بیشتر موقعیت‌ها همراه با تنش عضلانی است. مشخص‌ترین علامت لکنت زبان، همان مکث و وقفه در گفتار است که همهٔ ما به راحتی تشخیصش می‌دهیم. اما برخی از خصوصیات و علائم لکنت شامل یک یا تعداد بیشتری از موارد زیر خواهد بود:
- وقفه‌هایی در تولید صداها یا هجاها
- تکرار صداهای کلمات
- کشیدن صداها
- مکث‌های غیرعمدی
- وقفه در روند گفتار
- تکرار غیرعادی هجایی از کلمات
- کشیدن یک حرف صامت؛ بی‌صدا یا مصوت؛ صدادار
- گیر کردن و بروز انقباض در عضلات لب، زبان یا تارهای صوتی
- ترس از بیان برخی کلمات
- جایگزین کردن اجباری کلمه‌ای دیگر به جای کلمهٔ مشکل‌دار
- پرهیز از صحبت کردن در برخی موقعیت‌ها
- کمک گرفتن از حرکاتی مانند فشار آوردن به لب‌ها، بستن چشم‌ها، مشت کردن دست و منقبض کردن عضلات بدن هنگام حرف زدن
- وارد کردن صداهایی مثل اوم یا اِ، هنگام حرف زدن برای رها شدن، پنهان کردن یا تصحیح مشکل گفتاری
والدین با کودک مبتلا به لکنت زبان چگونه رفتار کنند؟
رفتار و شیوه برخورد والدین و اطرافیان با فرد دچار لکنت زبان، لکنت زبان را کاهش می دهد .
- محیطی آرام و بدون فشار برای صحبت کردن کودک کنید.
- با کودکتان آرام صحبت کنید.
- کودک را به حرف زدن میان جمع خانواده تشویق کنید و به او بگویید دقیق به صحبت دیگران گوش دهد.
- درباره موضوعات مختلف و آشنا برای کودک مثل آشپزی، بازی کردن، رفتن به پیش دبستانی، کتاب های داستانی اش و… برای کودک صحبت کنید.
- صحبت کردن کودک را متوقف نکنید و از وی انتقاد نکنید.
درمان کودک مبتلا به لکنت زبان
- ۱- با کودکی که دارای لکنت زبان است به آهستگی و با آرامش صحبت کنید. باقی افراد بزرگسال خانواده نیز باید همین رفتار را با کوکد داشته باشند.
- ۲- فضای خانه و خانواده را از اضطراب و تشنج دور کنید.
- ۳- به جای اینکه به نحوه صحبت کردن کودک خود توجه کنید، گوش کنید و ببینید که او چه چیزی را می خواهد به شما بگوید.
- ۴- هرگز با بی صبری و بی حوصلگی به کودک خود گوش نکنید.
- ۵- از گفتن جملاتی همچون “آرام تر حرف بزن” و یا “واضح تر بگو” به کودک خود، اجتناب کنید.
- ۶- هنگامی که کودک شما صحبت می کند، سوالات و قطع کردن حرف او را به حداقل برسانید.
- ۷- روزانه وقتی را برای صحبت کردن رو در رو با کودک، خود اختصاص دهید
شخصی که دچار لکنت است چه باید بکند؟
- باید آهسته و آزاد صحبت کند و حروف صدادار را بکشد.
- ازبیان برخی کلمات فرار نکند و از جایگزینی کلمات خودداری کند.
- تکرار کلماتی که بیان شده کمکی نمی کند.
- با مخاطب ارتباط چشمی برقرار کند.
- گهگاه در صحبت لکنت عمدی ایجاد کند! با قطع و تکرارعمدی احساس کنترل بهتری را بر روی تکلم در لحظه های حساس می توان پیدا کرد.
- در پی تجزیه و تحلیل مسائلی که لکنت را بیشتر می کند، باشد.
- هدف او باید تکلم سلیس تر و بهتر باشد نه تکلم بی عیب و نقص و ایده آل.
- هرگز لکنت خود را پنهان نکند بلکه با آن مواجه شود.
- اگر دچار اضطراب و تنش شدند، آن را طبیعی تلقی کنند و از آن خجالت نکشند.
- زمانهایی که دچار لکنت بیشتر می شوند فراموش کنند .
- مواقعی را که در صحبت کردن موفق هستند بخاطر بسپارند.
مرتبط:
