وضعیت ترجمه آثار فارسی
ما رعایت نمی‌کنیم، آن‌ها رعایت کنند؟!
مژگان کلهر با بررسی وضعیت ترجمه آثار فارسی به زبان‌های دیگر می‌گوید: ما رعایت نمی کنیم وکتاب نویسندگان خارجی را بدون کپی‌رایت ترجمه می‌کنیم و بعد هم انتظار داریم که حقوق‌مان را رعایت کنند، برای همین ممکن است آن‌ها هم حقوق ما را رعایت نکنند.
این مترجم ادبیات کودک و نوجوان در گفت‌وگو با ایسنا، درباره وضعیت ترجمه کتاب‌های کودک و نوجوان فارسی به زبان‌های دیگر اظهار کرد: کارهای ایرانی خیلی به زبان‌های دیگر ترجمه نشده‌اند، فقط اخیرا یک یا دو کار از آقای حسن‌زاده دیده‌ام که به زبان ترکی و ارمنی ترجمه شده است. چند وقت پیش هم رونمایی ۱۴ کتاب که از زبان فارسی شده‌اند، برگزار شد.
او افزود: باید در زمینه ترجمه آثار فارسی به زبان‌های دیگر رایزنی شود، چون باید بتوان با ناشران خارجی ارتباط برقرار کرد تا آن‌ها این آثار را چاپ کنند. ما رعایت نمی کنیم وکتاب نویسندگان خارجی را بدون کپی‌رایت ترجمه می‌کنیم و بعد هم انتظار داریم که حقوق‌مان را رعایت کنند، برای همین ممکن است آن‌ها هم حقوق ما را رعایت نکنند.
کلهر با بیان این‌که من خودم دوست دارم کارهایم به زبان‌های مختلف چاپ شود اما می‌گویند حتما باید ناشر خارجی پیدا شود، گفت: خود نویسنده‌ها که نمی‌توانند با ناشران خارجی در ارتباط باشند، برای همین ناشران باید یک بخش بین‌الملل داشته باشند، مثلا کانون قبلا این بخش را داشت، اما حالا دیگر به علت تحریم‌ها فعال نیست.
این نویسنده ادبیات کودک و نوجوان سپس در پاسخ به سوالی درباره وضعیت آثار ترجمه حوزه کودک در سال‌های اخیر بیان کرد: کارهای خوبی ترجمه شده و می‌شود. ناشرانی که من با آن‌ها کار می‌کنم اغلب کارهایی را که جایزه می‌برند، ترجمه می‌کنند و آن‌ها را به دست مترجم خوب می‌سپارند و سپس کار ویرایش می‌شود، اما برخی ناشران اصلا به کیفیت متن ترجمه توجهی ندارند و بازاری کار می‌کنند. با این حال اما چند نشر هستند که در زمینه ترجمه خوب کار می‌کنند و کارهای مطرح را ترجمه می‌کنند و به دست بچه‌ها می‌رسانند.
او با بیان این‌که کارهایی که جایزه می‌برد و در جهان مطرح می‌شود معمولا نظر بچه‌ها را هم جلب می‌کند، اظهار کرد: این‌که بچه‌ها این روزها بیشتر دوست دارند کارهای ژانر وحشت را بخوانند، به سلیقه بچه‌ها برمی‌گردد. اما کارهایی که در جهان مطرح هستند، کارهایی خوبی هستند و بچه‌ها هم از خواندن آن‌ها لذت می‌برند. اما در جلساتی که با بچه‌ها هستم دیده‌ام که آن‌ها دوست دارند کارهای هیجان‌انگیز و ترسناک بخوانند، چه ترجمه و چه تالیف؛ انگار جوی هست که بچه‌ها بیشتر به دنبال کارهای ژانر وحشت هستند.
این ویراستار سپس در پاسخ به پرسش مطرح‌شده درباره وضعیت آثاری که در حوزه ادبیات کودک و نوجوان ترجمه مجدد می‌شوند گفت: می‌بینیم یک کتاب را ۱۰ ناشر چاپ کرده‌اند و این درست نیست. من قبلا فکر می‌کردم اگر یک کتاب ثبت شود دیگر کسی دنبال ترجمه آن نمی‌رود اما می‌بینیم که یک‌دفعه سه ناشر یک کار را منتشر می‌کنند درحالی که باید بر این نظارتی باشد یا اصلا وزارت ارشاد به آن‌ها مجوز ندهد. چون وقتی ناشری کار خوبی را منتشر کرده نباید به ترجمه دوم آن کار مجوز داده شود. البته این‌ها روی دست ناشر می‌ماند چون مخاطب تا ترجمه خوب را پیدا کند و بخواند زمان زیادی می‌برد.
مژگان کلهر در ادامه با اشاره به این‌که در حال حاضر کتاب‌های تالیف با کتاب‌های ترجمه در حوزه کودک و نوجوان برابری می‌کنند بیان کرد: در حال حاضر علاوه بر کارهای ترجمه‌شده، کارهای تالیفی خوبی هم داریم. این مربوط به قبل بود که می‌گفتند از کارهای تالیفی بیشتر است. بچه‌ها هم وقتی کارهای خوبی دست‌شان بیاید حتما بیشتر سراغ آثار تالیفی می‌روند.
این مترجم و نویسنده ادبیات کودک و نوجوان در پایان گفت: من به همراه چند نویسنده دیگر در حال آماده‌سازی مجموعه‌ای برای کلاس‌اولی‌ها با عنوان «کتاب‌اولی، کلاس‌اولی» هستیم. این مجموعه داستان‌هایی است برای دانش‌آموزان کلاس‌اولی بر اساس سطح درسی‌ای که می‌خوانند، مثلا وقتی پنج حرف فارسی را خوانده‌اند با آن پنج حرف می‌توانند آن بخش از کتاب را بخوانند. این مجموعه در دست چاپ است.
منبع: مژگان کلهر
مرتبط:
نشست «ادبیات کودک ایران» در استانبول برگزار شد
کتاب «شب به‌خیر فرمانده» نویسنده شیرازی در کانادا
رونق کتاب‌های ترجمه حوزه کودک و سود بازار آن
