نحوه رفتار با گوشه گیری و خجالت کودک
خجالتی و گوشه گیری کودک در اشخاص و به تبع آن در بچه ها منشاء بعضی از بیماری های روانی و جسمی است. الگو‌های خوبی باشید، کودکان از والدین خود الگو می‌گیرند، پس لازم است طوری رفتار کنید که موجب تقویت کم رویی در کودک نشوید.
گوشه گیری کودک:
گوشه گیری کودک و انزوا یکی از مهم ترین مشکلات کودکان و حتی بسیاری از بزرگسالان در جوامع کنونی است. از نظر روان شناسی به حالتی که کودک دائما ترجیح می دهد فعالیت های خود را به تنهایی و بدون حضور دیگران انجام دهد گوشه گیری گفته می شود.کودک گوشه گیر ترجیح می دهد که به تنهایی بازی کند، کم تر در جمع حضور پیدا می کند و می توان علائمی از اختلالات کم رویی و خجالتی بودن را در انان مشاده کرد چرا که این موارد کاملا با یکدیگر در ارتباط هستند. در سنین ابتدایی زندگی یعنی بین سن یک تا دو سال عمدتا والدین شخصیت کودک را شکل می هند اما از این سن به بعد کودک است که در تعامل با دیگران و بازی با هم سن و سالان خود موارد زیادی را یاد گرفته و می آموزد.
گوشه گیری کودک در فرزندان اول و تک فرزندان شایع تر است
صفت خجالتی و کم رویی بودن معمولاً در فرزندان اول، تک فرزندان و تک والدی بیش از سایر کودکان مشاهده می شود، دلیل این امر این است که پدرها و مادرها بیش از دیگر فرزندان بر فرزند اول سرمایه گذاری می کنند و حمایت و توجه بیشتر و گاهی توجه افراطی نسبت به این فرزندان ابراز می کنند. ولی در وضعیت کلی حتی در همین موارد هم تحصیلات والدین و نوع رفتارهای آن ها میتواند بسیار مؤثر باشد و منجر به جلوگیری از شکل گیری این صفت در چنین کودکانی شود.
کمرویی و گوشه گیری کودک به این شکل‌ها بروز می‌کند:
بی‌میلی اجتماعی: کودک اشتیاقی برای بازی با همسالان خود (آشنا و ناآشنا) ندارد و زمانی که با کودکان است، ترجیح می‌دهد به تنهایی بازی کند و شیء‌گراست تا مردم‌گرا و نکته مهم این است که در این حالت از تعامل با همسالان ترس ندارد و در صورت اجبار، وارد فعالیت گروهی میشود و بخوبی با دیگران تعامل می‌کند.
ناظر و تماشاچی: کودک تمایل دارد با کودکان و همسالان خود بازی کند ولی به دلیل اضطراب اجتماعی، از نزدیک شدن به کودکان اجتناب می‌کند و گوشه‌ای می‌ایستد و فقط نظاره‌گر بازی کودکان میشود.
انزوای اجتماعی: کودک نه‌تنها تمایل به تنها بازی کردن ندارد بلکه از بازی کردن با دیگران نیز گریزان است و رفتارهای او از لحاظ بالینی، با خجالت شروع و با خشم و گاهی افسردگی همراه میشود.
تبعات گوشه گیر و خجالتی بودن
خجالتی و گوشه گیری کودک در اشخاص و به تبع آن در بچه ها منشاء بعضی از بیماری های روانی و جسمی است، خجالتی و کم رو بودن میتواند منجر به تشدید ضربان قلب، اختلال های تنفسی، لرزش دست، تغيير صدا، لکنت زبان، خشکی دهان، عدم دفاع از خویش، افت شخصیت و حتی رکود علمی شود. از منظر بعضی روانشناسان این صفت اختلال نیست بلکه یک بیماری است و اگر شدید شود به یک اختلال تبدیل میشود.
معمولاً کودکانی که از کم رویی و خجالت رنج می برند در دوست یابی هم با مشکل روبرو هستند و حتی این صفت آن ها میتواند منجر به نادانی و جهالت شود و از بعد روانشناسی اشخاص خجالتی حس ناتوانی و عجز می کنند در حالیکه امکان دارد این افراد واقعا توانا و باهوش باشند. یکی از موضوعاتی که این اشخاص را مورد آزردگی قرار می دهد این است که اشخاص خجول و کم رو همیشه احساس می کنند علاوه بر این که توانایی انجام کاری را ندارند بلکه کاملاً مورد توجه اطرافیان هستند و تمام حرکات آنان زیر ذره بین است که این صفت زندگی این اشخاص را فلج می کند.
نکاتی برای رفتار با خجالت و گوشه گیری کودک
√ از کلمه های تمسخرآمیز مثل ترسو، خجالتی، دست و پا چلفتی و بی عرضه و نادان استفاده نکنید.
√ از سرزنش بچه به علت بازي نکردن با همسالان بپرهیزید.
√ کودک خجالتی را با دیگران قیاس نکنید و اجتماعی بودن اطرافیانش را به رخ وی نکشید.
√ در کودک حس امنیت ایجاد کنید و از سایرین او را نترسانید.
√ بازیهای گروهی که در آن ها بزرگسالان با بچه ها مشارکت می کنند انجام دهید.
√ به کودک برچسب خجالتی بودن و گوشه گیر بودن نزنید و درصورتی که سوم شخصی در یک جمع از شما پرسید، آیا کودکتان خجالتی است، فورا پاسخ دهید: خیر، کمی زمان احتیاج دارد تا به موقعیت تازه عادت کند.
√ کودک را از قبل براي موقعيت جديد آماده سازيد. به عنوان مثال اگر قرار است کودک به تولد دوستش برود، با او در این مورد صحبت كنيد. براي او شرح دهيد كه بچه ها به طور معمول در مهمانی های تولد چه كار مي كنند.
√ الگو‌های خوبی باشید، کودکان از والدین خود الگو می‌گیرند، پس لازم است طوری رفتار کنید که موجب تقویت کم رویی در کودک نشوید.
√ تا می‌توانید اعتماد به نفس کودک را از راههای مختلف تقویت کنید. آموزش مهارت های متناسب با سن کودک، در تقویت روحیه و اعتماد به نفس و انگیزه او بسیار اهمیت دارد.
√ دستورالعمل های اجتماعی را آموزش دهید و تمرین کنید
اغلب تعامل اجتماعی مستلزم بذله گویی هوشمندانه نیست بسیاری از چیزهایی که ما به افراد دیگر می گوییم روتین است به کودک کمک کنید تا ارتباط های اجتماعی ساده را از طریق بازی یاد بگیرد. برای مثال ، خوش آمدگویی به افراد با ارتباط چشمی، صدای واضح و لبخند دوستانه دوست به خود جلب می کند.
√ تلاش کنید بچه را در معرض کودکان و تنظیمات جدید بگذارید ولی این کار را کم کم انجام دهید. مثلا ، امکان دارد از یک پارک بازديد کنید که در آن بچه ها به صورت منظم بازي می کنند مجبورش نکنید که با کودکان غریبه ارتباط برقرار کند حتماً برای آماده کردن او وقت زيادي بگذارید.
