علت پیدایش تب کودکان + راههای پایین آوردن تب (قسمت اول)
در کودکان تب یکی از علایم شایعی است که گاهی چندین بار در سال اتفاق می افتد و کنترل آن بسیار با اهمیت است زیرا ممکن است موجب بروز تشنج در کودک شود بخصوص در کودکانی که سن کمتر از ۵ سال و سابقه تشنج در خانواده دارند.
تب چیست ؟
تب (ذمای بالای بدن) در کودکان رایج است. تب واکنشی طبیعی به بسیاری از بیماری ها است که رایج ترین آن ها عفونت بدن است. معمولا تب به خودی خود مضر نیست. در واقع به دستگاه ایمنی بدن کمک می کند تا با عفونت مبارزه کند.
تب کودکان برای والدین نگران کننده است اما پزشکان نگران پیدا کردن عامل تب هستند، نه نگران دمای بدن. نظارت بر هر گونه علائم بیماری از تب برای پزشک مهم تر است.
در کودکان تب یکی از علایم شایعی است که گاهی چندین بار در سال اتفاق می افتد و کنترل آن بسیار با اهمیت است زیرا ممکن است موجب بروز تشنج در کودک شود بخصوص در کودکانی که سن کمتر از ۵ سال و سابقه تشنج در خانواده دارند.
علت تب در کودکان :
دلایل تب در کودکان متفاوت است که شامل موارد زیر است :
۱- عفونت: اکثر تب ها در اثر یک بیماری یا عفونت خاص در بدن بوجود می آید. تب به بدن کمک می کند با تحریک مکانیزم های دفاعی طبیعی بدن، با عفونت ها مقابله کند.
۲- پوشیدن لباس زیاد: نوزادان، مخصوصاً نوزادان تازه متولد شده، اگر زیاد لباس بپوشند یا در مکانی گرم قرار بگیرند، تب می کنند به دلیل آنکه به اندازه بچه های بزرگتر نمی توانند درجه حرارت بدن خود را تنظیم کنند.
۳- واکسن ها: بچه ها و نوزادان گاهی پس از واکسن دچار تب خفیف می شوند.
۴- در آوردن دندان: در آوردن دندان درجه حرارت بدن را بیشتر می کند اما تب بچه از ۳۸ درجه بیشتر نمی رود.
۵- کم آبی بدن و گرمازدگی: کم آبی بدن و گرمازدگی یکی از علت تب کودکان می باشد.
درجه حرارت و تب چند درجه برای نوزاد و کودک نگران کننده است؟
دستورالعمل های زیر ممکن است برایتان مفید باشد، دستورالعمل تب کودک در آکادمی آمریکایی اطفال (AAP):
نوزادان تا ۳ ماهگی دمایی بالاتر از ۱۰۰٫۴ درجه (۳۸ درجه سانتیگراد) یک مشکلی است که باعث نگرانی می شود.
نوزادان بین ۳ تا ۶ ماهگی تب بالای ۱۰۱ درجه (۳۸٫۳ درجه سانتیگراد) باید توسط متخصص اطفال بررسی شود.
نوزادان سن ۶ ماه به بالاتر درجه حرارت بیش از ۱۰۳ درجه (۳۹٫۴ درجه سانتیگراد) نیاز به مشاوره فوری با یک پزشک دارد.
اگر کودک شما علائم بیماری دیگری مانند سرماخوردگی، سرفه، استفراغ یا اسهال را داشت، با پزشک خود مشورت کنید علاوه بر این، والدین، همیشه به غرایزتان اعتماد کنید اگر فکر می کنید باید به پزشک مراجعه کنید.
علایم هشدار دهنده تب در کودکان
اگر همزمان با تب هرکدام از علایم زیر در کودک دلبند شما بروز پیدا کرد هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کنید.
بیحالی و خواب آلودگی
کاهش اشتها و تمایل نداشتن به شیر خوردن
بیقراری شدید
بروز تب در سن زیر ۳ ماه
تب بالای ۳۹ درجه
وجود استفراع و سردرد همزمان با تب
سفتی گردن
کاهش حجم ادرار بخصوص در همراهی با اسهال و بی اشتهایی
افزایش تعداد تنفس یا هرگونه سختی در تنفس
عدم بهبود تب بعد از ۳ روز
هرچه درجه تب بالاتر و سن کودک کمتر باشد نیاز بیشتری به بررسی دارد.
برای اندازه گیری تب از یک دماسنج مطمئن استفاده کنید. در موراد زیر می توان گفت که کودک تب دارد:
• اندازه گیری مقعدی ۱۰۰٫۴ درجه فارنهایت یا ۳۸ درجه سلسیوس.
• اندازه گیری دهانی ۹۹٫۵ درجه فانهایت یا ۳۷٫۵ درجه سلسیوس.
• اندازه گیری زیربغلی ۹۹ درجه فانهایت یا ۳۷٫۲ درجه سلسیوس.
چگونه می توان تب کودک را پایین آورد ؟
• لباس های کودک را کم کنید.
• سعی کنید از لباس های گشاد و نخی استفاده کنید.
• درجه حرارت اتاق را کم کنید و روی کودک را با پتو نپوشانید.
• هنگام تب کردن کودک آن را روی ملافه ای سفید بخوابانید تا احساس خنکی کند.
• پاشویه کودک با آب ولرم. با آب ولرم پاشویه کنید و یا آن را در وان پر از آب ولرم قرار دهید. پاشویه به شستن پاها و یا انداختن پارچه خیس روی پاها محدود نمی شود. برای پاشویه می توانید یک اسفنج را به آب ولرم آغشته کنید و از بالا روی بدن کودک بکشید.
• دست و صورت و پاهای کودک را با آب ولرم بشویید، سپس با دستمالی مرطوب با آب ولرم روی پیشانی و یا شکم کودک قرار بدهید.
• به علت تب کودکان در شب، والدین باید خیلی مراقب او باشند و برای پایین آمدن تب از شیاف استامینوفن استفاده کنید.
• هرگز با استفاده از الکل نوزاد را پاشویه نکنید زیرا الکل از طریق پوست جذب شده و وارد خون می شود. ورود الکل به خون می تواند سبب بروز مشکلات تنفسی یا تشنج شود و یا کودک بر اثر افت قند خون خواب آلوده یا تحریک پذیر گردد.
• تن شویه کردن کودک، آب زود تر از هوا تب را از بدن دور می کند بنابراین حمام باعث کاهش دما می شود و اثر داروها را بیشتر می کند. از حمام ولرم استفاده کنید اگر دمای آب مقداری کمتر از دمای بدن باشد موجب کاهش تب می شود.
• کودک را تشویق به خوردن مایعات کنید. شیر خواران را مرتب شیر بدهید. تب باعث کاهش آب بدن می شود بنابراین سعی کنید برای افزایش آب بدن به کودک نوشیدنی بدهید. آب خالص بهترین انتخاب است اما می توان آب میوه رقیق شده هم به کودک داد. مراقب نشانه های کم آبی بدن مثل ادرار کم، ادرار غلیظ و پررنگ و خشک شدن دهان و لب ها باشید.
• یک راه حل این است که با نظر پزشک به کودک استامینوفن هر ۴ ساعت یا ایبوپروفن هر ۶ ساعت با توجه به وزن و سن کودک به آن داده شود. (توجه داشته باشید که ایبوپروفن در کودکان زیر ۶ ماه توصیه نمی شود.) هر دو این داروها به پایین آوردن تب کمک می کنند بدون آنکه بر دفاع بدن در برابر عفونت اختلالی ایجاد کنند. با پایین آمدن تب، حال کودک بهتر شده و مایعات بیشتری می نوشد و همین مسئله بهبودی را سرعت می بخشد. توجه داشته باشید که قبل از دادن هر دارویی به کودک با پزشک مشورت کنید.
• هیچگاه به کودک خود آسپیرین ندهید. آسپیرین ممکن است کودک را مستعد سندرم Reye کند. این بیماری نادر است ولی می تواند کشنده باشد.
توصیه : بسیاری از داروهای ضد سرماخوردگی و سرفه، حاوی ترکیبات تب بر نظیر ایبوپروفن یا استامینوفن نیز هستند. قبل از استفاده از این داروها روی بروشور و روی جعبه دارو را به دقت بخوانید و در صورتی که دارای ترکیبات تب بر است از دادن داروی تب بر دیگر به کودک خودداری کنید.
چرا تب و لرز می کنیم و راه های درمان تب و لرز چیست؟
این یکی از بزرگترین شگفتی های بدن انسان است؛ ببینیم که چطور ممکن است درحالی که از تب می سوزیم، سردمان باشد و از سرما بلرزیم. همه ما این حالت را تجربه کرده ایم سوختن در تب درحالی که از سرما به خودمان می لرزیم. این حالت به عدم کارایی درست تنظیم کننده داخلی عجیب و غریب بدنمان بر می گردد که در حقیقت یکی از راه حل های آن، مبارزه با عفونت هست.
ویروس ها و باکتری ها در دمای بالای ۹۸٫۶ درجه فارنهایت (F) کمتر تکثیر می شوند. معمولا تب و لرز با هم اتفاق می افتند و می توانند برای برخی افراد بسیار تجربه شوند.
اگر دمای بدن تان بالا است، پس به چه دلیل احساس سرما می کنید و چرا می لرزید؟
پاسخ بسیار ساده است. اگر دمای بدن شما بالاتر از حد معمول باشد هوا و محیط اطراف شما سردتر از چیزی است که قبلا بوده و احساس می شود، زمانی که تفاوت زیادی بین دمای بدن شما و محیط اطراف باشد، شما احساس سرمای بیشتری می کنید.
لرزش زمانی رخ می دهد که عضلات شما به سرعت برای تولید گرما منقبض و منبسط می شوند. این در پاسخ به دمای هوای سرد و افزایش دما در داخل بدنتان اتفاق می افتد.
اقداماتی که برای درمان تب و لرز باید انجام بدهید
• لباس های گرم در حد معقول و مناسب بپوشید اما چیزی دور خودتان نپیچید.
• زمانی که تب دارید از یک پتو اضافه استفاده کنید تا جلوی لرزتان را بگیرد, فقط در این کار زیاده روی نکنید.
• یک عدد لباس اضافه بپوشید برای اینکه حالتان بهتر شود و هر وقت لرزتان تمام شد، لباس را از تنتان در بیاورید.
• لباس هایی بپوشید که مناسب دمای هوا باشند.
• بچه ای که تب دارد را بین حجم زیادی از لباس نپیچانید لباس های سبک و راحتی تنش کنید.
• آب بنوشید.
• اضطراب نداشته باشید. مهم ترین چیزی که وقتی خودتان یا فرزندتان تب دارید باید در نظر داشته باشید این است که نباید مضطرب باشید.
• در زمان تب و لرز از داروهای تب بر استفاده کنید.
• اگر تب بدنتان پایین بیاید لرزتان هم از بین می رود.
• تب و لرز معمولا با هم اتفاق می افتند اما چیزی نیستند که به خاطرشان نگران باشید. اگر متوجه شدید که لرزش بدنتان غیر قابل کنترل است یا اگر با کاهش تب هنوز لرزتان بند نیامده است با پزشکتان تماس بگیرید یا به مرکز درمانی مراجعه کنید.
علت پایین نیامدن تب کودک و دوباره بالا آمدن آن چیست؟
تا زمانی که عفونت برطرف نشود کودک تب می کند و این مسئله ممکن است ۲ تا ۳ روز طول بکشد. بعضی عفونت ها نظیر آنفولانزا، ممکن است ۵ تا ۷ روز طول بکشد. اگر کودک آنتی بیوتیک مصرف می کند ممکن است ۴۸ ساعت طول بکشد تا تب پایین بیاید. داروهای تب بر درجه حرارت بدن را موقتاً پایین می آورند اما تأثیری بر عفونت ندارند.
در صورت وقوع تشنج ناشی از تب چکار باید کرد؟
بالا رفتن ناگهانی تب (مثلاً از ۳۸٫۹ به ۴۰٫۵ درجه سانتیگراد) ممکن است باعث تشنج شود. در بیشتر موارد، “تشنج ناشی از تب” بی خطر است ولی این از اهمیت موضوع کم نمی کند و باید به آن توجه کافی کرد.
در صورتی که کودک به چنین تشنجی دچار شد (تنفس کودک سنگین می شود، آب دهانش راه می افتد، سیاهی چشم هایش بالا می رود، و یا دست و پایش بشدت تکان می خورد)، بلافاصله او را به پشت یا به پهلو و دور از اجسام سخت و تیز بخوابانید.
سر کودک را به آرامی به یک طرف برگردانید تا استفراغ یا بزاق به راحتی از دهانش خارج شود. مطمئن شوید چیزی در دهانش نیست و تا زمانی هم که در حال تشنج است چیزی در دهانش نگذارید. سعی کنید مدت زمان طول کشیدن تشنج را بخاطر بسپارید. این نوع تشنج ها معمولاً بین ده ثانیه تا سه یا چهار دقیقه طول می کشند.
وقتی تشنج تمام شد سعی کنید درجه حرارت بدن کودک را پایین بیاورید تا مانع بروز تشنج های بعدی شوید. اگر کودک هوشیار است می توانید به او استامینوفن کودکان یا در صورتی که بزرگتر از ۶ ماه است، ایبوپروفن کودکان بدهید. لباس های کودک را در آورید و او را با آب ولرم پاشویه کنید. اگر کودک هوشیار است و می تواند چیزی بخورد به او شیر سینه یا شیر خشک بدهید.
حتی اگر تشنج خفیف باشد یا فقط چند ثانیه طول کشیده باشد با پزشک خود تماس بگیرید و در صورت لزوم کودک را نزد او ببرید. اگر در زمان تشنج رنگ کودک به آبی متمایل شد، بیشتر از چند دقیقه تکان های شدید داشت، بعد از تشنج در نفس کشیدن مشکل داشت، و یا یک ساعت بعد از تشنج هنوز هم بی حال و خواب آلوده بود به اورژانس مراجعه کنید.
نکاتی مهم در مورد دادن داروی تب بر به کودکان
• بیشتر از ۵ دوز از دارو در طول یک روز به کودک ندهید.
• به نوزاد كوچكتر از ۳ ماه دارو ندهید مگر اینكه پزشك به شما گفته باشد.
• بر چسب را با دقت بخوانید، مطمئن شوید كودك مقدار درستی از دارو را مصرف می كند.
• چنانچه از قطره استفاده می كنید، قطره چكان را تا خط روی آن پر كنید.
• برای الکسیرهای مایع، از یک وسیله اندازه گیری مایع استفاده کنید یا مطمئن شوید مقدار درست دارو را به کودک می دهید.
پیشگیری از تب
کاهش مواجهه با بیماری های عفونی در پیشگیری از تب موثر است. نکاتی که می تواند در این زمینه به شما کمک کند، عبارتند از:
• دست های خود را به خصوص قبل از غذا خوردن، پس از دستشویی رفتن، بعد از حضور در مکان های پرجمعیت یا تماس با شخص بیمار، بعد از نوازش حیوانات و در طول سفر بشویید و در این زمینه به کودکان خود هم آموزش دهید.
• به کودکان خود آموزش دهید که چگونه به طور کامل دست های خود را با صابون و آب بشویند.
• زمانی که آب و صابون در اختیار ندارید از ضدعفونی کننده های دست استفاده کنید.
• از دست زدن به بینی، دهان یا چشم های خود جلوگیری کنید. زیرا ویروس ها و باکتری ها از این روش می توانند وارد بدن شما شوند و باعث عفونت شوند.
• زمان سرفه کردن دهان خود و زمان عطسه کردن بینی خود را بپوشانید و در این زمینه به کودکان تان هم آموزش بدهید. در صورت امکان در هنگام عطسه کردن یا سرفه کردن از افراد دیگر دور شوید تا از انتقال میکروب به آنها جلوگیری شود.
• فنجان، بطری آب و ظروف خود را به صورت مشترک با فرزندتان استفاده نکنید.
مرتبط:
