دنیای رنگ‌ها و اثرگذاری آن بر انسان
اکثر ما به اهمیت رنگ‌ها در دنیای امروز واقفیم؛ در دنیایی که مورد بمباران تصویر و رنگ از سوی رسانه‌ها قرار داریم رنگ یکی از ارکان اصلی در انتقال پیام‌ها به شمار می‌رود و در علوم مختلف ازجمله جامعه‌شناسی، روانشناسی و هنر از جنبه‌های مختلف موردبررسی قرارگرفته است.
روانشناسی رنگ، به معنای مطالعه رنگ‌ها و عامل تعیین‌کننده رفتار و تأثیرگذار بر روی رفتار انسان است. رنگ‌ها دارای ویژگی‌هایی هستند که قادرند تأثیری روی سلامت روان انسان‌ها بگذارد، اما این تغییرات از بیرون قابل‌لمس و ملموس نباشد.
محمدرضا یوسفی، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی، در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به استفاده از رنگ‌های محرک و انرژی‌زا بیان می‌کند: رنگ‌های قرمز یا نارنجی به‌عنوان محرک استفاده می‌شود مثلاً در رستوران‌ها که نیاز به جذب مردم وجود دارد معمولاً از این رنگ‌ها استفاده می‌شود. رنگ‌های روشن و رنگ‌های محرک قرمز یا نارنجی ازجمله رنگ‌هایی است که به انسان انرژی می‌دهند، با استفاده از این رنگ‌ها ترشح ماده‌ای به نام سروتونین در بدن انسان افزایش می‌یابد که باعث شادی می‌شود.
به گزارش ایسنا امروزه استفاده رنگ‌ها به‌عنوان یکی از ترفندهای تبلیغاتی مطرح می‌شوند. استفاده از چندرنگ غیر هماهنگ با یکدیگر باعث آشفتگی مغز می‌شود که در دکوراسیون محیط باید لحاظ شود. آن دسته از بیلبوردهای تبلیغاتی که رنگارنگ هستند به‌ویژه رنگ‌های متضاد مانند سفید و قرمز، مدتی طولانی‌تر در ذهن باقی می‌ماند. اما بیلبوردهایی که با رنگ‌های سفید و سیاه طراحی می‌شود یا از رنگ خنثی مانند خاکستری استفاده می‌کنند چندان جلب‌توجه نمی‌کنند و به یاد نمی‌مانند.
رنگ‌ها و اثراتی که در آرامش روان دارند
یوسفی با اشاره به تأثیر روانی رنگ‌ها بر تبلیغات می‌گوید: روانشناسی رنگ موضوعی است که امروزه بیشتر کار می‌شود. روانشناسی رنگ در بازاریابی، تجارت و برندینگ کاربرد دارد و رنگ به‌عنوان ماده مهمی تلقی می‌شود که می‌تواند بر احساسات و برداشت‌های مشتری از کالاها و خدمات تأثیر خوبی بگذارد. پیشنهاد می‌شود شرکت‌ها معمولاً از رنگ‌های روشن و جذاب و رنگ‌های محرک مانند زرد و قرمز و ترکیب آن‌ها استفاده کنند که در کنار آن‌ها رنگ صورتی و نارنجی برای طراحی برند پیشنهاد می‌شود.
وی در ادامه خاطرنشان می‌کند: بهترین رنگ‌ها برای دکوراسیون محیط سفید، قهوه‌ای کم‌رنگ و خاکستری است چراکه این رنگ‌ها آرامش‌بخش است. برای اتاق کودک معمولاً پیشنهاد می‌شود از چندین رنگ استفاده شود که رنگ‌های سبز، قرمز، نارنجی و زرد رنگ‌های مناسب است، ترکیب رنگ سرد و گرم برای اتاق کودک بهتراست ،برای کودک جذابیت دارد و باعث شادی و خلاقیت کودک می‌شود البته نباید در اتاق کودک از تصاویر خشن استفاده کرد چون در خواب کودک تأثیر می‌گذارد.
این روانشناس بیان می‌کند: رنگ‌ها در استفاده از مواد غذایی تأثیر زیادی دارند، مواد غذایی با رنگ و لعاب متفاوت جذاب و موردپسندتر هستند به‌عنوان‌مثال زعفران به‌غیر از خواص آن، رنگ‌آمیزی زیبایش تأثیر زیادی در اشتها دارد. همچنین تنقلاتی مانند چیپس و بیسکوییت‌ها با بسته‌بندی‌هایی با رنگ‌های روشن، عاملی برای جذب مشتری هستند.
وی با اشاره به انتخاب رنگ و تأثیر آن در روحیه افراد ادامه می‌دهد: رنگ‌های زرد، قرمز و نارنجی جزو رنگ‌های گرم هستند. استفاده از این رنگ‌ها برانگیختگی احساسات را درپی دارد که نشان‌دهنده عشق و علاقه است و محیط را جذاب می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد ضربان قلب افراد با نگاه کردن به رنگ‌های گرم بالا می‌رود و موجب تزریق آدرنالین در خون و شادابی و لذت افراد می‌شود. همچنین یک سری از رنگ‌ها از جمله سبز، آبی و بنفش رنگ‌های سرد هستند، رنگ آبی که یادآور آسمان و برف است برای محیط‌های کوچک و مکان‌هایی که نیاز به آرامش دارد مناسب‌تر است. انتخاب رنگ آبی باعث می‌شود محیط از لحاظ ظاهری بزرگ‌تر به نظر برسد. رنگ‌های سرد معمولاً در محیط‌هایی مثل حمام و استخر که افراد نیاز به آرامش ذهنی دارند استفاده می‌شود.
یوسفی با اشاره به استفاده از رنگ‌های خنثی در محیط و لباس می‌گوید: رنگ‌های مشکی، قهوه‌ای و خاکستری از رنگ‌های خنثی هستند که خیلی برای افراد معنایی را به وجود نمی‌آورد و خیلی از مکان‌ها و محیط‌ها به رنگ‌های خنثی آراسته است، البته این موضوع که استفاده از برخی رنگ‌ها باعث شود که روحیه افراد به سمت افسردگی برود پایه علمی ندارد بلکه مطلبی که تأییدشده این است که نباید در دکوراسیون فقط از یک رنگ استفاده شود، فقط قرمز، فقط مشکی درست نیست ترکیب رنگ‌ها برای دکوراسیون مناسب‌تر است.
وی با اشاره به اهمیت استفاده کودکان از کتاب‌های رنگ‌آمیزی تصریح می‌کند: در اختیار قرار دادن کتاب‌های رنگ‌آمیزی به کودکان علاوه بر جنبه آموزشی و آشنا شدن کودک با رنگ‌ها باعث افزایش قدرت تمرکز و توجه کودک می‌شود. در کودکانی که با اختلال بیش فعالی روبه‌رو هستند رنگ‌آمیزی باعث می‌شود از حاشیه تصویرها بیرون نزنند که همین امر باعث دقت و تمرکز بیشتر کودک می‌شود. قدرت خلاقیت و توجه را بالا می‌برد و کودک می‌تواند ترکیب رنگ‌ها را بشناسند و به سلامت روان کودک کمک می‌کند.
به گزارش ایسنا وجود رنگ‌های مختلف در طبیعت و محیط زندگی انسان تأثیرات زیادی در زندگی فردی و اجتماعی انسان دارد و در قرآن کریم و روایات اهل‌بیت (ع) نیز به این قضیه توجه شده است. در ژرفای اسرار قرآنی، می‌توان از رموز رنگ‌ها و هر آنچه سبز و زرد، سیاه و سرخ و کبود در دل دارند، نام برد. آیات وحی و کلمات پیشوایان دین بر نقش رنگ‌ها و گوناگونی‌شان در خلقت جهان به گونه مستقیم و غیرمستقیم توجه داشته‌اند. کشف این ارتباطات و دلالت رنگ‌ها بر مفاهیم در زندگی معنوی و مادی بشر نقش بسزایی خواهد داشت.
رنگ‌هایی وجود دارد که انسان قادر به دیدن آن نیست
حجت‌الاسلام نعمتی، کارشناس حوزه علمیه قزوین، در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به روایات و احادیث و توجه به رنگ درآیات قرآن اظهار می‌کند: باوری که در روایات اسلامی وجود دارد این است که طیف خاصی از رنگ‌ها با طیفی از طول‌موج‌ها در ارتباط هستند که حضرت علی (ع) در خطبه ۶۵ نهج‌البلاغه به آن‌ها اشاره داشته و برای به‌کارگیری صحیح آن‌ها توصیه‌هایی فرموده‌اند: هر بیننده‌ای جز خدا از مشاهده رنگ‌های ناپیدا و اجسام بسیار کوچک ناتوان است و رنگ‌هایی وجود دارد که چشم انسان قادر به دیدن آن نیست که این موضوع از لحاظ علمی یک موضوع تأیید شده است.
وی با اشاره به روایتی که از امام رضا (ع) نقل‌شده می‌گوید: امام رضا (ع) در روایتی بوی خوش، عسل، سوارکاری و نگاه به مناظر سرسبز و خرم را باعث نشاط و شادی دانستند. همچنین در احادیث آمده که پیامبر گرامی اسلام (ص) از لباس سبز خوششان می‌آمد و فرموده‌اند: «وکان یعجبه الثیاب الخضر». رنگ سبز نماد رشد و شکوفایی و تداعی‌کننده حس تندرستی و افکار نوین است. در روایتی آمده که بعد از به دنیا آمدن امام حسن (ع)، پیامبر اکرم (ص) مناسب‌ترین رنگ را برای لباس کودک، رنگ سفید دانسته و لباس زرد را برای کودک منع کرده‌اند. رنگ سفید، روشن‌ترین رنگ‌ها و نمادی از شادی است و نشانه‌ای از صلح و صفا و کنایه از پاکی، فضیلت و بزرگواری است.
وی بیان می‌کند: رنگ قرمز با تحریک گردش خون نیرو و انرژی را بالا برده و باعث ماندگاری در ذهن شده و حمایت، شجاعت، علاقه و اشتیاق را القا می‌کند. صورتی رنگی است که افراد را جوان‌تر از سنشان نشان می‌دهد. رنگی ملایم و آرامش‌بخش برای انتقال پیام‌های سخت و نزدیک شدن افراد به یکدیگر است. رنگ زرد از رنگ‌های گرم القاکننده سرزندگی و حرکت و جوانی و ایجاد انگیزه است و توانایی ارتباط برقرار کردن را افزایش می‌دهد. سبز نماد رشد و شکوفایی است تداعی‌کننده حس تندرستی و خوشبختی است. امروزه از رنگ سبز برای درمان بیماری‌های عصبی و اختلالات روانی استفاده می‌شود.
وی همچنین تصریح می‌کند: رنگ آبی القاکننده حس آرامش، تسکین‌بخش و تفکر منطقی در انتخاب لباس است. همچنین رنگ آبی در طیف‌های مختلف معنای مختلفی دارد آبی روشن نشانی از آب آسمان و بهشت، آبی متوسط دوستی، صمیمیت خالص، آبی کهربایی زورمندی، چالاکی و جنبش را نشان می‌دهد. بنفش هیجان و عواطف را برمی‌انگیزد و به تقویت اعتمادبه‌نفس و الهام بخشی کمک می‌کند. رنگ مشکی از دسته رنگ‌های خنثی در صنعت مد است که برخی مواقع با توجه به روحیه فرد در بروز یا تشدید حالت افسردگی و غم تأثیر دارد.
اصلاح املای کودک با خط قرمز توسط معلم، چراغ قرمز هشدار دهنده برای رانندگان، سفید بودن پاکت شیر، رنگ آبی یا سبز روشن دیوارهای کلاس درس یا کتابخانه برای مطالعه بهتر و استفاده از پوشش سفید برای پزشک و سبز برای بیماران، همه تایید کننده این مطلب است که ارتباطی تنگاتنگ بین نظام خلقت انسان و طبیعت وجود دارد.
گزارش از فریبا رحیمی
منبع: ایسنا
