خوانش‌پریشی و راه‌های تشخیص آن
بر اساس تعریف “سازمان ملی خدمات بهداشتی بریتانیا”، خوانش‌پریشی نوعی اختلال در یادگیری است که می‌تواند باعث مشکلاتی در خواندن، نوشتن و املاء کلمات شود.
در عین حال “انجمن خوانش‌پریشی بریتانیا” اعلام کرده است این حالت ممکن است بر جنبه‌های دیگر زندگی افراد از جمله هماهنگی، سازماندهی و حافظه نیز اثر بگذارد. به گفته این انجمن این تصور غلط است که خوانش‌پریشی فقط بر توانایی خواندن و نوشتن فرد اثر می‌گذارد چراکه اگر این طور بود، تشخیص این عارضه بسیار آسان‌تر بود.
این انجمن می‌گوید خوانش‌پریشی می‌تواند به شکل‌های بسیار متنوعی بروز کند و تجربه هر فردی از این عارضه مخصوص خود اوست. بدین ترتیب هرکس توانمندی‌ها و مشکلات خاص خود را در این رابطه دارد اما به‌رغم سایر انواع ناتوانی در یادگیری، خوانش‌پریشی بر هوش فرد اثری نمی‌گذارد.
خوانش‌پریشی تا چه حد شایع است؟
به گزارش نشریه ایندیپندنت، طبق برآوردها در بریتانیا تا ۱۰ درصد جمعیت به سطحی از خوانش‌پریشی دچارند.
از وقتی کودک به مدرسه می‌رود علایم این عارضه آشکارتر می‌شود اما ممکن است کسی کل عمر نفهمد به این عارضه مبتلا است و در این صورت اگر فهمید مشکلاتی دارد حتما باید درباره آن صحبت کند و به متخصص مراجعه نماید.
چگونه خوانش‌پریشی خود یا دیگری را تشخیص دهیم؟
به گفته انجمن خوانش‌پریشی بریتانیا، این عارضه ممکن است نسبت به سن فرد به شکل‌های مختلفی بروز کند.
کودکی
در کودکان ۴ سال به پایین، علایم زیر ممکن است نشان ابتلای کودک به «اختلال خاصی در یادگیری» (اس‌پی‌ال‌دی) از جمله خوانش‌پریشی باشد:
– مشکل داشتن در یادگیری سرودهای مهدکودکی
– علاقمندی به قصه گوش دادن اما بی‌علاقگی به حروف و واژه‌ها
– مشکل داشتن در یادگیری آوازخواندن یا خواندن شعر حروف الفبا
– اختلال در توجه کردن، ساکت نشستن یا قصه گوش کردن
– کندی روند یادگیری تکلم
– به هم ریختن ترتیب حروف واژه‌ها هنگام حرف زدن مثلا بگوید پرقتال یا سیب‌مزینی
– قاطی کردن واژه‌های مربوط به جهت‌ها با هم مثلا بالا و پایین
این انجمن خاطرنشان می‌کند بسیاری از کودکان این رفتارها را دارند اما شدت و مدت بروز این مشکلات نشان از وجود عارضه خوانش‌پریشی دارد.
به والدین یا مربیانی که نگران تکلم یا زبان‌آموزی کودکانند توصیه می‌شود در همان سنین پایین کودک با پزشک، بهیار یا متخصص نیازهای خاص تحصیلی، مشورت کنند.
این انجمن می‌افزاید: برای کاهش احتمال از دست رفتن اعتماد به نفس و عزت نفس کودک باید از همان سنین کم به او کمک کرد.
دوره دبستان
نشانه‌های عمومی این عارضه در کودکان دوره ابتدایی شامل کمبود تمرکز حواس، فراموش کردن واژه‌ها، مشکل در دنبال کردن دستورالعمل‌ها و کندی پردازش مثلا کندی در حرف زدن یا نوشتن می‌شود.
به گفته انجمن خوانش‌پریشی بریتانیا تشخیص خوانش‌پریشی در کودکان منوط به انجام ارزیابی‌های تخصصی است اما این ارزیابی‌ها را اغلب از هفت سالگی انجام می‌دهند و برای کمک‌گرفتن از متخصص نیازی به انجام این ارزیابی‌ها نیست.
دوره متوسطه
برخی از علائم که باید در کودکان رده سنی دوره متوسطه سراغ گرفت عبارتند از:
– ضعف در نوشتار در قیاس با توان گفتاری
– بدخطی در نوشتن کلمات دشوار یا خوش‌خطی همراه با کندنویسی شدید
– شلخته یا درهم‌برهم‌نویسی همراه با خط زدن مکرر کلمات
– مختلف تلفظ کردن کلمه‌ای در یک بند از متن
– مشکل داشتن در نقطه گذاری یا دستور زبان
– با هم اشتباه کردن حروف کوچک و بزرگ
– نشناختن واژه‌های آشنا به هنگام روخوانی
– درنگ کردن و به زحمت افتادن به خصوص به هنگام بلند خواندن
– حذف، تکرار یا اضافه کردن کلمات به هنگام روخوانی
– سرعت خواندن معقول اما میزان پایین درک مطلب
– مشکل داشتن در به یاد سپردن جدول‌ها یا مجموعه اعداد اصلی
– مشکل داشتن در تشخیص ترتیب‌ها
– اشتباه کردن علائم با هم مثل اشتباه کردن x با +
– بی‌نظمی یا فراموش‌کاری در اموری مثل کار کردن با وسایل ورزشی، خواندن درس‌ها، انجام تکلیف و رعایت وقت
– بی‌کفایت یا دست و پا چلفتی بودن
بزرگسالان
علائمی که باید در بزرگسالان سراغ گرفت نیز شامل موارد زیر است:
– اشتباه گرفتن کلمات دارای ظاهر شبیه با همدیگر مثل نور و تور
– اشتباه تلفظ کردن
– مشکل داشتن در خواندن سرسری یا اجمالی متن
– کند خوانی/کندنویسی
– دوباره خواندن بندی از متن برای درک کردن آن
– مشکل داشتن در گوش دادن و حفظ تمرکز
– مشکل داشتن در تمرکز به هنگام وجود عامل‌های پرت‌کننده حواس
– احساس فشار/از کارافتادگی ذهنی
به گفته متخصصان، خوانش‌پریشی فقط با سنجش معاینه‌ای مفصل قابل تشخیص است.
پشتیبانی‌های در دسترس برای مبتلایان به خوانش‌پریشی
در محیط‌های آموزشی می‌توان از امکانات کمک‌آموزشی، آموزش‌های گاه‌به‌گاه انفرادی یا تدریس در گروه‌های کوچک توسط آموزگار متخصص استفاده کرد. فناوری‌هایی مثل نرم‌افزارهای بازشناسی گفتار و سازمان‌دهنده‌های الکترونیکی نیز می‌توانند در زندگی روزمره و روند رشد به افراد کمک کنند.
در محیط کار نیز کارفرما بنا به قانون موظف است با فراهم کردن ترتیبات معقولی مثل در نظر گرفتن وقت اضافی برای وظایف مشخصی به خوانش‌پریش‌ها کمک کند.
منبع: ایسنا
مرتبط:
توسعه یک برنامه آموزشی رایانه‌ای برای کودکان دارای مشکلات خواندن و املا
