علت و درمان مکیدن انگشت کودک

زهرا مرادی دلیر  با بیان اینکه بروز اختلال اضطرابی در دختران و پسران به طور یکسان شایع است، تصریح کرد: به طور متوسط از هر پنج کودک یک کودک نیز دچار اختلال اضطرابی می‌شود که بر اساس تحقیقات موجود مکیدن شست ۷.۳ درصد و مکیدن سایر انگشتان ۱.۲ درصد را به خود اختصاص می‌دهد.

این روانشناس با بیان اینکه سایر عادات دهانی از جمله تنفس دهانی، مکیدن لب، دندان قروچه، ناخن جویدن و سایر مصادیق از دیگر اختلالات موجود در کودکان است، یادآور شد: این نوع اختلالات بیشتر در خانواده‌های پر جمعیت و خانواده‌هایی که از لحاظ اقتصادی و اجتماعی در وضعیت ضعیفی قرار دارند،مشاهده می‌شود.

وی از انجام حرکات بازتابی نوزادان هنگام تولد خبر داد و گفت: این حرکات بازتابی در هفته‌های اول زندگی با نوزاد همراه بوده و ممکن است تا ماه‌ها با کودک همراه باشد که این بازتاب‌ها به رشد جسمی و فکر نوزاد کمک می‌کند و جزئی از فرایند رشد کودک محسوب می‌شود.

مرادی مهمترین بازتاب‌ها در نوزادان را مکیدن، چنگ زدن، پلک زدن و بازتاب گونه  خواند و افزود: بازتاب مکیدن از ابتدای تولد تا چهار ماهگی وجود دارد و بعد از آن مکیدن کودک از حالت بازتابی خارج و به یک امر ارادی تبدیل می‌شود.

وی گفت: مکیدن انگشت از جمله رفتارهایی است که نوزادان از بدو تولد به انجام آن علاقه دارند و بازتاب مکیدن باعث انجام بیشتر آن می‌شود همچنین انگشت مکیدن در کودکی را می‌توان از زاویه‌های مختلف مورد بررسی قرار داد چراکه گاهی مربوط به مرحله‌ای از رشد کودک است و طبق نظریه روانکاوی یا روانی تحلیلگری فروید که عنوان می‌کند چهار تا پنج سال اول زندگی یا مرحله ی کودکی برای شگل گیری شخصیت اهمیت زیادی دارد.

مرادی گفت: مرحله اول رشد کودکی مرحله دهانی است چرا که دهان اولین اندامی  است که به کودک لذت می‌دهد، کودکان غذای حیات بخش را از حفره دهان کسب می‌کنند، اما غیر از آن، از طریق مکیدن نیز لذت می‌برند و اغلب در اوایل کودکی این نیاز کودک به بهترین شیوه ارضا می‌شود.

وی ادامه داد: وقتی کودکان بزرگتر می‌شوند، به خاطر تغذیه زمان‌بندی شده، افزایش فواصل زمانی بین وعده های غذا و از شیر گرفتن به احتمال بیشتری دچار احساس ناکامی و اضطراب می شو ند و این اضطراب ها باعث می شود که کودک راهی برای آرام کردن خود (دفاع کردن از خود علیه محیط اضطراب زا)  پیدا کند و به این ترتیب ممکن است والدین با مکیدن انگشت کودکانشان مواجه شوند.

این روانشناس کودک اضافه کرد: در واقع با فاصله پیدا کردن وعده‌های غذایی و به ویژه از شیر گرفتن، اضطراب از دست دادن مادر در کودک ایجاد می‌شود و راهی برای ایجاد آرامش جست‌وجو کرده و انگشتانش را می‌مکد.

مرادی دلیر یکی دیگر از علت های مکیدن انگشت در کودکان را رویش دندان‌ها و خارش لثه دانست و افزود: کودکانی که دندانشان در حال رویش است برای کاهش خارش از انگشتان خود استفاده می‌کنند.

وی گفت: در صورتیکه علت مکیدن انگشت در کودکان مشخص شد، والدین باید ارتباط صمیمی با کودک ایجاد کنند و رابطه‌ی والد فرزندی نقش مهمی در کاهش اضطراب و به طبع آن انگشت مکیدن دارد.

این روانشناس کودک خاطرنشان کرد: رابطه صمیمی شامل گذراندن وقت منظم و بازی کردن با کودک و فعالیت‌های لذت بخشی است که کودک آنها را انتخاب می‌کند.

وی ادامه داد: اضطراب از شیر گرفتن که جزئی از مرحله رشدی کودک است طبیعی بوده و بعد از ایجاد رابطه صمیمی و از بین بردن اضطراب کودک، اگر همچنان این رفتار ادامه داشت و در واقع به صورت عادت درآمده بود باید اقدامات درمانی را انجام دهند.

مرادی تاکید کرد: والدین باید با زیر نظر گرفتن کودک زمان‌ها و موقعیت‌هایی که کودک بیشتر اقدام به این کار می‌کند را شناسایی کنند همچنین بعد از شناسایی موقعیت باید از تکنیک‌هایی مثل مشغول نگه داشتن دست استفاده  کنند.

وی ادامه داد: به عنوان مثال  اگر کودک در هنگام تلویزیون دیدن یا این کار را انجام می دهد بهتر است با قرار دادن تنقلاتی مثل گندمک و… دهان و دست کودک را درگیر کاری غیر از مکیدن انگشت کرد.

وی بر تکنیک استفاده از حواس پرتی تاکید کرد و گفت: اگر در حال خواندن کتاب هستید و متوجه می‌شوید که کودک دست خود را به دهان برده است از او بخواهید او کتاب را نگه دارد یا ورق بزند، یا ادامه را بخواند یا از روی تصویر توضیح دهد.

مرادی استفاده از قانون برای کودکان بزرگتر را راهکار مناسب برای درمان مکیدن انگشت برشمرد و گفت: به عنوان مثال هنگام خواندن کتاب دست‌ها زیر پتو باید قرار قرار گیرد و هر موقع دست به سمت دهان می‌رود خواندن داستان قطع می‌شود.

وی یادآور شد: برای کودکان دبستانی و بزرگتر می‌توان از یاد آور استفاده کرد، یعنی رمزی بین والدین و کودک گذاشته می‌شود، به عنوان مثال، هرگاه من شما را در حال انگشت مکیدن مشاهده کنم یک بشکن یا سوت می‌زنم و شما سریع این عمل را به عمل دیگری تبدیل کن.

وی تصریح کرد: برای کودکان بزرگتر دبستانی می‌توان از اعمال پیامد استفاده کرد، پیامد ابتدا باید مثبت باشد و اگر تاثیر نداشت از پیامد منفی مثل جریمه می‌توان استفاده کرد، به عنوان مثال اگر امروز انگشت خود را در دهان خود نکنی عصر به پارک می‌رویم، برای اعمال پیامد ابتدا از زمان کم شروع می‌کنیم و پاداش می‌دهیم و کم کم زمان را بالا می‌بریم.

مرادی گفت: در صورتی که پاداش پاسخگو نباشد می‌توان از پیامد منفی استفاده کرد، به عنوان مثال چون دستت را در دهانت دیدم عصر به سینما نمی‌رویم.

این روانشناس با بیان اینکه اعمال پیامد قوانین خاص خود را دارد و نباید حالت غافلگیری داشته باشد، گفت: از قبل باید شرایط توضیح داده شده باشد و هر دو والد و کودک روی آن توافق داشته باشند.

منبع: ایسنا

مرتبط:

تبعات تربیت دوگانه والدین بر روی فرزند

تربیت مخصوص جلوگیری از عصبانیت در کودکان