کتاب پام؛ آرام‌بخشی برای لحظات کرونازده نوروز
آسیب‌های روانی و اجتماعی کرونا را بواسطه خانه‌نشینی مردم می‌توان در زمره مهمترین تبعات شیوع ویروس کرونا برشمرد؛ آسیبی که به‌جرات می‌توان گفت اغلب روانشناسان و آسیب‌شناسان را به‌فکر چاره اندیشی برای برون‌رفت واداشته و در این میان شاید کتابخوانی یکی از موثرترین تجویزها باشد.
آرام‌بخش‌ها با پسوند پام (به انگلیسی: Sedative) داروهایی هستند که آثار آرام‌بخش و رخوت‌آور دارند و معمولاً برای افرادمضطرب، نگران و دچار افسردگی تجویز میشود.
شیوع کرونا از اواسط سال گذشته بیشتر از تمام آسیب های اقتصادی و سیاسی به روح و روان مردم بواسطه خانه نشینی و قرنطینه و توصیه به دوری از اجتماع و منع دید و بازدیدهای خانوادگی ضربه زد. در عصر ارتباطات اجتماعی به یکباره مردم ناچار به توقف کوچکترین ارتباطات اجتماعی خود شدند.
خانه نشینی و نحوه سپری کردن اوقات قرنطینه به تنهایی بویژه برای کودکان ضربه سنگینی بود. فاصله طولانی مدت از فضای مدرسه و جمع دوستان و خودداری والدین از بردن کودک به پارک و هر فضای مفرح بیرون دوران پیچیده ای برای کودکان رقم زد که متخصصان حوزه های مختلف را به چالش یافتن راهی برای گذران این دوران به صورتی که کمترین آسیب متوجه کودکان شود، کشاند.
در این میان بسیاری کتابخوانی را بهترین آرام بخش تجویزی برای کودکان و البته والدین گرفتار در منزل آنها بویژه در ایام تعطیلات و مقابله با وسوسه های سفر عنوان کردند.
والدین می‌توانند در ایام کرونا از کودکان کتابخوان های قهاری بسازند
صدیقه خسروانی کارشناس مشاور علوم تربیتی و مدرس مهارت های زندگی در این زمینه گفت: مدیریت زمان و پُر کردن اوقات فراغت فرزندان، همیشه یک دغدغه بزرگ برای خانواده‌ها بوده و الان هم که در شرایط خانه نشینی به سر می‌بریم و کرونا تمام اصول و قواعد زندگی را بهم ریخته، این دغدغه بیشتر شده است.
وی با تاکید بر اهمیت مدیریت زمان در این شرایط توسط والدین افزود: اولین نکته که والدین باید توجه کنند این است که ساعات خواب و بیداری خود را تنظیم کنند چون تا زمانی که بهداشت خواب خانواده منظم نشود، مدیریت زمان به وجود نمی‌آید.
خسروانی گفت: خانواده‌ها باید در این فضا تفریحاتی را برای کودک ایجاد کنند که او در آن محیط پُر آرامش و امن مشغول بازی شود حتی پدر یا مادر هم می‌توانند در آنجا با فرزندشان بازی کنند و ساعاتی را با او بگذرانند اما یکی از بهترین راهکارها برای والدین در این ایام مانوس کردن فرزندان با کتاب و کتابخوانی است.
وی افزود: خانه نشینی کرونایی و زمانی که در اختیار والدین برای در کنار فرزندان بودن ایجاد شده فرصتی است که در دوران بسیار پراهمیت کودکی آنها کتابشناس و کتابخوان های قهاری شوند و در این میان راهنمایی و همراهی والدین بسیار اهمیت دارد؛ از انتخاب کتاب گرفته تا نحوه مطالعه. چون در بسیاری موارد کودک غرق در فضای مجازی است و والدین می توانند کتابخوانی را از این طریق حتی به کودک تزریق کنند.
وی گفت: فضای مجازی برای کودکان یک شمشیر دولبه است؛ آسیب آن برای کودکان با سن پایین بیشتر از محسنات آن است اما استفاده از این فضا برای کودکان بزرگتر اگر کنترل شده باشد می‌تواند تا حدودی مفید باشد. امروزه با تولید محتواهای ارزشمند در فضای مجازی و حتی ارائه کتاب های الکترونیک می توان با برنامه ریزی درست بیشترین فایده را از این فضا برای کودکان برد.
کتاب امکان سفر خیالی را برای کودکان فراهم می کند
دکتر احمدرضا آذربایجانی پژوهشگر حوزه کتاب و عضو کارگروه ترویج مطالعه مفید با بیان اینکه کرونا ناخواسته ما را زندانی کرده است، گفت: این زندانی شدن هم فرصت است و هم تهدید و این امر بستگی به افراد مختلف دارد. در این میان یکی از آسیب های جدی در عصر کرونایی نداشتن خلوت برای کودکان و والدین شان است که اگر به درستی مدیریت شود تهدید به فرصت تبدیل میشود.
وی افزود: مساله دیگر این است که انتشار اخبار کرونا نوعی وسواس و اضطراب در میان کودکان ایجاد می کند که با وجود نبود خلوت مناسب امکان تربیتی و یادگیری عمیق را از آنها گرفته است.
وی عنوان کرد: پژوهشگران اعلام کرده اند تماشای تلویزیون به صورت مستمر و بدون تفکر به مرور موجب آلزایمر در افراد می شود در حالی که گوش دادن به رادیو اینگونه نیست و مغز را جوان نگه میدارد، در این زمینه کتاب هم چنین فرایندی را در مغز ایجاد میکند.
به گفته وی، قصه های کتاب خیال افراد را تقویت می کند و کودکان با خوندن کتاب سفر خیالی می کنند و شیوه های یادگیری متنوعی را در کتاب خواندن شاهد هستیم.
آذربایجانی گفت: نتیجه پژوهش ها و تحقیقات نشان می دهد مادرانی که در دوره بارداری با صدای بلند کتاب می خوانند تاثیر ویژه ای بر ذهن جنین می گذارند و این شیوه می تواند به شکل معنا داری تمایل خواندن کتاب را به کودک منتقل نماید، علاوه بر آن بین مادر و کودک ارتباط و تعامل برقرار می شود.
کتابخوانی خانوادگی صمیمت را تقویت می کند
مجید راستی نویسنده کتاب های کودک نیز معتقد است: تخیل در دنیای بچه ها نقش زیادی دارد، زیرا تخیل دنیای واقعی بچه ها است و گاهی دنیای بزرگترها دنیای خیالی بچه ها است. در این میان هر میزان که بچه ها را در دنیای سالم، بی ریا و بدون تجربیات دورریختنی نگه داریم بهتر است.
وی که نویسنده بیش از ۷۰ عنوان کتاب کودک است، گفت: الان زمانی است که دیگر باید فرصت‌ها را به تهدید تبدیل کنیم. والدین در این روزها فرصت بیشتری برای بودن در کنار فرزندانشان دارند؛ زیرا بچه‌ها همان‌طور که به آسانی یاد می‌گیرند به همان آسانی یاد هم می‌دهند و ورود پدر و مادرها به دنیای بچه‌ها می‌تواند نتایج خوبی به همراه داشته باشد.
راستی با بیان اینکه ورود به دنیای قصه‌ها و تخیل در کتاب‌ها می‌تواند کمک بسیار خوبی برای کودکان باشد، گفت: زمانی که یک قصه برای بچه‌ها تعریف می‌کنیم، آنها از دنیایی که در آن هستند فاصله می‌گیرند و هرچه در قصه‌ها به بچه‌ها امید و نور و رنگ نشان بدهید همه آنها برای کودک شکل عینیت و اتفاق به خود می‌گیرند و روح کودک صیقل می‌خورد و شاداب‌تر میشود.
دو عامل مهم در زمانی که والدین برای بچه‌ها قصه می‌گویند، وجود دارد؛ نخست سفر است و دیگر زمان. یعنی از زمانی که در آن زندگی می‌کنند خارج می‌شوند و به زمانی وارد می‌شوند که محدودیتی ندارد.
راستی با اشاره به نتایج قصه‌گویی و کتاب‌خواندن برای کودکان توضیح داد: بچه‌ها با کمک قصه‌ها به دنیاها و جهان‌هایی که مجموعه‌ای از لذت‌ها، شادی‌ها و یادگرفتن‌های غیرمستقیم هستند قدم می‌گذارند و می‌آموزند و این یادگیری یکی از ملزومات اصلی قصه در دنیای کودکان است.
وی با تاکید بر اینکه باید در قصه‌خوانی برای کودکان شیوه‌ها مختلف را تجربه کنیم و همیشه به یک شیوه رفتار نکنیم، گفت: لازم نیست همیشه والدین قصه بخوانند گاهی از فرزندمان بخواهیم بخشی از قصه را برای ما بخوانند، گاهی به صورت اشتراکی والدین و فرزندان با هم کتاب بخوانند زیرا وقتی دو نفر در کنار هم کتاب می‌خوانند، صمیمت میان آنها بیشتر میشود.
شیوع ویروس کرونا سبب شد کار مدارس هم معلق شود و نیمی از دانش‌آموزان در سراسر دنیا در خانه مانده‌اند که البته فرصت خوبی برای کتابخوانی فراهم میکند.
ذهن کودکان درست مانند اسفنج قادر است بیشتر از بزرگسالان اطلاعات را جذب کند. کودکان توانایی یادگیری هزاران کلمه و استفاده از آن را دارند. وجود محیطی که کودکان را به سوادآموزی تشویق کند اهمیت زیادی دارد. یکی از مهمترین روش‌های سوادآموزی به کودکان آموزش مهارت «خواندن» است زیرا خواندن سبب میشود کودکان موضوعات مختلفی را در ذهن تصور کنند، شخصیت‌هایی جدید در ذهن‌شان خلق کنند و با آنان همذات‌پنداری نمایند.
اهمیت کتابخوانی کودکان چنان زیاد است که دوم آوریل در دنیا با عنوان «روز جهانی کتاب کودک» خوانده میشود تا از ادبیات حوزه کودک تجلیل به عمل آید.
بی‌شک کتابخوانی تأثیر زیادی در پیشرفت کودکان دارد، قدرت تخیل‌شان را افزایش، قدرت حافظه را ارتقا و مهارت‌های مربوط به تفکر انتقادی را افزایش می‌دهد.
مؤسسه بین‌المللی کتاب جوانان (IBBY) اعلام کرده است: مطالعه بر روی هفده هزار نفر در بریتانیا نشان داد که آن دسته از افرادی که طور مداوم از ده سالگی کتاب می‌خوانند در دوره تحصیل نتایج بهتری کسب کرده‌اند.
اینکه شیوع کرونا در چه مرحله‌ای است و کی متوقف خواهد شد مهم نیست؛ بی‌شک کتابخوانی فرصتی کوتاه برای فراموشی این مشکل برای کودکان و حتی بزرگسالان فراهم میکند.
منبع:ایرنا
مرتبط:
