خاک ناسالم؛ غذای ناسالم
پنجم دسامبر هرسال، به‌عنوان روز جهانی خاک نام‌گذاری شده است و در این روز اهمیت خاک و لزوم استفاده پایدار از آن برجسته می‌شود.
روز جهانی خاک ۲۰۲۰ و کمپین آن “زنده نگه‌داشتن خاک، محافظت از تنوع زیستی خاک” باهدف افزایش آگاهی از اهمیت حفظ اکوسیستم‌های سالم و رفاه انسان به چالش‌های رو به رشد در مدیریت خاک، مبارزه با ازدست‌دادن تنوع زیستی خاک، افزایش آگاهی از خاک و تشویق دولت‌ها، سازمان‌ها، جوامع و افراد در سراسر جهان به تعهد در بهبود فعالانه سلامت خاک توجه می‌کند.
گیاهان، مجموعه کامل از موجودات را در خاک پرورش می‌دهند و ما برای تغذیه از گیاهان استفاده می‌کنیم به همین دلیل باید از آنها محافظت کنیم. این جامعه متنوع از موجودات زنده، خاک را سالم و حاصلخیز نگه می‌دارند. این جهان پهناور، تنوع زیستی خاک را تشکیل می‌دهد و فرایندهای اصلی بیوژئوشیمیایی (گردشی که مولکول‌ها یا عنصر شیمیایی از طریق جانداران و غیر آنها طی می‌کند) را تعیین که زندگی در کره زمین را امکان‌پذیر می‌کند.
امسال، کمپین سازمان غذا و کشاورزی (FAO) قصد دارد با پرداختن به چالش‌های روزافزون مدیریت خاک، آگاهی از اهمیت حفظ اکوسیستم‌های سالم و رفاه انسان را افزایش دهد. اگر به‌زودی اقدام نکنیم، حاصلخیزی خاک همچنان با سرعتی نگران‌کننده تحت تاثیر قرار خواهد گرفت و منابع غذایی جهانی و امنیت غذایی تهدید می‌شوند.
اتحادیه بین‌المللی علوم خاک در روز جهانی خاک از اهمیت خاک به‌عنوان یکی از اجزای حیاتی سیستم طبیعی و به‌عنوان کمک‌کننده حیاتی در منافع مشترک انسانی از طریق کمک به امنیت غذایی، آب و انرژی و کاهش‌دهنده تنوع زیستی و تغییرات آب‌وهوایی تجلیل می‌کند.
پاکسازی زمین و تغذیه
برای تغذیه ۱۰ میلیارد نفر به روشی سالم و پایدار، باید در نحوه تولید و مصرف غذا تجدیدنظر کنیم.
کشاورزی احیاءکننده (رشد مواد غذایی با تاثیر کمتر) برای بهبود کره زمین و تغذیه جهان با غذای سالم کلیدی است و به‌عنوان رویکردی حفاظتی و بازسازی برای سیستم‌های غذایی و کشاورزی است. مصرف‌کنندگان با خوردن رژیم‌های غذایی غنی از گیاهان و استفاده مجدد از مواد زائد می‌توانند بخشی از این تغییر باشند.
اگر بخواهیم ۱۰ میلیارد نفر را به روش سالم در کره زمین تغذیه کنیم، باید روش تولید و مصرف غذا تغییر کند. ازآنجاکه کروناویروس در بسیاری از کشورها امنیت غذایی و تغذیه را در معرض خطر قرار داده و به معیشت تولیدکنندگان کوچک آسیب رسانده است باید سیستم‌های غذایی را دوباره ارزیابی کنیم. ما به‌عنوان مصرف‌کننده می‌توانیم بخشی از این تغییر باشیم. مصرف‌کنندگان آگاه و توانمند پیامی مهم برای تولیدکنندگان و سیاست‌گذاران ارسال می‌کنند.
در طول قرن گذشته، تمرکز بر بازده محصول و دسترسی به غذا و مقرون‌به‌صرفه بودن آن پیشرفت‌های عظیمی در کاهش گرسنگی، بهبود امید به زندگی، کاهش نرخ مرگ‌ومیر نوزادان و کودکان و کاهش فقر جهانیان ایجاد کرده است.
تقریبا ۷۰۰ میلیون نفر (معادل نیمی از جمعیت هند) سوءتغذیه دارند و این در حالی است که دو میلیارد بزرگسال اضافه‌وزن دارند یا چاق هستند و در سراسر جهان از هر پنج مرگ یکی مربوط به رژیم‌های غذایی نامناسب است. رژیم‌های غذایی ناسالم به‌عنوان یکی از عوامل اصلی مرگ‌ومیر معرفی‌شده است. سیستم‌های غذایی امروزی تا ۳۷ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهان را تشکیل می‌دهند و عامل اصلی کاهش چشمگیر تنوع زیستی و عاملی برای انقراض هستند.
زیر پای ما بحران دیگری در حال وقوع است؛ خاک آلوده می‌شود؛ خاک سیستم زنده مملو از موجودات زنده است و همه نقش مهمی در رساندن مواد مغذی به گیاهان، حفظ حاصلخیزی خاک، نگهداری آب و مبارزه با تغییرات آب‌وهوایی دارند. ذخیره و محافظت از ذخایر کربن خاک در جهان می‌تواند سالانه ۵.۵ میلیارد تن گازهای گلخانه‌ای را جبران کند. اما در حال حاضر، حدود یک‌سوم خاک جهان به دلیل فعالیت‌های کشاورزی تخریب می‌شود. دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند تا سال ۲۰۵۰ اگر تغییری ایجاد نشود، این سهم به ۹۰ درصد خواهد رسید.
بدون خاک سالم، با افزایش خطر بیابان‌زایی، طوفان‌های گردوغبار و سیل مواجه می‌شویم. ما همچنین زمین‌های مولد را از دست می‌دهیم، پیش‌بینی می‌شود که محصولات در مناطق خاص تا ۵۰ درصد کاهش یابد که منجر به مهاجرت اجباری و درگیری‌های خشونت‌آمیز می‌شود. درنهایت، خاک ناسالم برابر با غذای ناسالم است زیرا ارزش غذایی میوه‌ها، سبزی‌ها و غلات به علت تخریب خاک در حال کاهش است. اما کشاورزی احیاء می‌تواند این روند نگران‌کننده را تغییر دهد و زمین را بهبود بخشد و آب‌وهوا را نیز متعادل کند، درحالی‌که، جهان با غذای سالم تغذیه می‌کند.
وظیفه مصرف‌کنندگان
تحریم‌ها، تظاهرات و کمپین‌ها در شبکه‌های اجتماعی اهرم‌های قدرتمندی برای مطالبه تغییرات مثبت بوده‌اند. بااین‌حال، تغییرات ساده‌تری وجود دارد که مصرف‌کنندگان به‌ویژه در کشورهای ثروتمندتر می‌توانند برای ایجاد آن اقداماتی انجام دهند:
رژیم‌های غذایی غنی از گیاهان
در حال حاضر، متوسط مصرف گوشت برای افرادی که در کشوری با درآمد بالا زندگی می‌کنند ۲۰۰ تا ۲۵۰ گرم در روز (بسیار بیشتر از ۸۰ تا ۹۰ گرم توصیه‌شده سازمان ملل متحد و ۱۰ برابر مصرف کشورهای کم‌درآمد) است. دام حدود ۸۰ درصد از زمین‌های کشاورزی جهان را اشغال می‌کنند. دلیل اصلی پاکسازی جنگل‌های گرمسیری است و مقدار زیادی آب استفاده می‌کند، با این حال کمتر از ۲۰ درصد کالری در جهان را تولید می‌کند. مصرف بیش‌ازحد گوشت‌های قرمز و فرآوری شده نیز باعث بیماری می‌شود. دام‌ها با مدیریت پایدار تغذیه با چمن و پرورش انسان می‌توانند بخشی از اکوسیستم‌های کشاورزی احیا شوند.
مصرف رژیم غذایی متنوع
کشاورزی احیاءکننده ازنظر طراحی متنوع است و محصولات مختلف و حیات‌وحش را در یک سرزمین در کنارهم می‌آورند. باوجود حدود ۳۰ هزار گونه گیاهی خوراکی، بیش از ۴۰ درصد کالری روزانه افراد از سه محصول اصلی برنج، گندم و ذرت حاصل و ۷۵ درصد از غذای جهان تنها از ۱۲ گونه گیاهی و پنج گونه حیوانی تامین می‌شود. این موضوع می‌تواند جمعیت فقیر و حاشیه‌نشین را در برابر آفات و تاثیرات تغییرات اقلیمی آسیب‌پذیر و امنیت غذایی جهانی را تهدید کند. خوردن غذاهای متنوع‌تر، جستجوی گونه‌های سازگار و انواع آن را تحریک می‌کند و بنابراین تنوع زیستی زیر کشت را افزایش می‌دهد و از کشاورزان احیاءکننده حمایت می‌کند.
کاهش و استفاده دوباره از مواد زائد
یک‌سوم مواد غذایی در سراسر جهان (زمین کشاورزی بزرگ‌تر از کانادا و هند) هدر می‌رود، درحالی‌که ۸۲۱ میلیون نفر سوءتغذیه دارند. وقتی غذا از بین می‌رود یو ا هدر می‌شود، تمام منابعی که برای تولید آن استفاده‌شده است مانند آب، زمین، انرژی، نیروی کار و سرمایه نیز اتلاف می‌شود. علاوه بر این، دفع اتلاف مواد غذایی و ضایعات در محل‌های دفن زباله موجب انتشار گازهای گلخانه‌ای شده و به تغییرات آب‌وهوایی کمک می‌کند.
مصرف‌کنندگان در کشورهای ثروتمند به‌طور متوسط سالانه تا ۱۱۵ کیلوگرم سرانه غذا هدر می‌دهند، درحالی‌که این میزان در سرانه صحرای آفریقا و آسیای جنوبی ۶ تا ۱۱ کیلوگرم سرانه است. مراحل ساده‌ای مانند برنامه‌ریزی وعده‌های غذایی، چیدن سبزی‌ها بدشکل، فریز کردن باقیمانده مواد غذایی و کمپوست ضایعات مواد غذایی برای تبدیل آنها به مواد مغذی ارزشمند برای خاک زمان بسیاری نیاز دارد.
مصرف‌گرایی آگاه و توانمند می‌تواند در تقاضای سیستم‌های غذایی بهتر تحول‌آفرین باشد. این مورد مستلزم این است که انتظارات خود درباره نقش کشاورزی، ماهیگیری و غذا در زندگی خود دوباره ارزیابی کنیم و از درک تاثیر تصمیم‌های رژیم-غذایی بر سلامتی، جامعه و محیط‌زیست شروع کنیم.
غذا قسمت مهمی از زندگی ما را تشکیل می‌دهد. وقت آن است که برای سلامتی خود، افراد و کره زمین دوباره با آن ارتباط برقرار کنید.
منابع:
www.fao.org
www.un.org
https://globaldimension.org.uk
www.weforum.org
مرتبط:
گیاهان را چگونه از سرما نجات دهیم؟
