چرا خواب در کودکی مهم است؟
خواب به تجدید نیروی جسمی، به‌یادسپاری مطالب، تقویت سیستم عصبی و ایمنی کمک می‌کند و نقش موثری در رشد کودکان دارد. برای مثال، بدن کودکان در زمان خواب هورمون رشد تولید می‌کند. برای همین کودکان در مراحل رشد سریع‌تر، به خواب بیشتری نیاز دارند.
بنابراعلام کتاب هدهد، کودکان در تمام رده‌های سنی به خواب کافی نیاز دارند تا بتوانند در طول روز بازی کنند، یاد بگیرند و توجه و تمرکز داشته باشند.
میزان خواب کافی برای کودکان و نوجوانان در سنین مختلف:
زمان کافی خواب نوزاد، کودک و نوجوان متفاوت است. هم‌چنین زمان و ساعت خواب نوزادان و کودکان در طول رشد آنها تغییر می‌کند.
برای مثال هر چه نوزادان بزرگتر می‌شوند، در روز کمتر و هنگام شب، بیشتر می‌خوابند و در کل با رشد بیشتر، به خواب کمتر احتیاج پیدا می‌کنند.
خواب کافی برای کودکان در مراحل رشد به شرح زیر است:
اگر کودکان در سنین مختلف و مراحل متعدد رشد، خواب کافی و با کیفیت داشته باشند (و درگیر بیماری‌ها و مشکلات خاصی هم نباشند)، هم جسم سالم‌تری خواهند داشت و هم از نظر ذهنی، روانی و احساسی با قدرت بیشتری عمل می‌کنند.
به این معنا که در طول روز سر زنده‌اند و با خلق خوب و بدون اضطراب، به یادگیری مسائل جدید و انجام کارهای روزانه علاقه و توجه نشان می‌دهند.
در صورتی که نبود خواب کافی منجر به خواب‌آلودگی و احساس خستگی در روز می‌شود. ممکن است کودک بی‌جهت دچار اضطراب شود و نتواند به راحتی مطالب را به خاطر بسپارد.
البته بیشتر والدین معتقدند خواباندن کودکان کار ساده و راحتی نیست. هر چند اکثریت بدون دردسرهای زیاد موفق می‌شوند خواب‌های شلخته و نامنظم نوزادها را به مرور مرتب‌تر کنند اما کودکان در سنین مختلف با مشکلاتی مواجه‌اند.
برای مثال در رده‌ی سنی ۳ تا ۵ سال، ترس‌ها و کابوس‌های شبانه شکل می‌گیرند و خودنمایی می‌کنند. البته این مشکلات عادی است و اکثر کودکان آن را تجربه می‌کنند. اما گذشته از این دست مشکلات خواب کودک، اختلالات مربوط به خواب در میان کودکان شایع است.
بین ۱۰ تا ۴۰ درصد کودکان و ۱۰ تا ۳۰ درصد از نوجوانان با بیش از یک اختلال خواب مواجه‌اند. اختلالات مربوط به خواب انواع مختلفی دارند:
اختلال‌های خواب در کودکان و نوجوانان
خواب آشفته مشکلات جسمی و روانی متعددی به دنبال دارد و افرادی که در دوران نوزادی و سال‌های ابتدایی دوران کودکی دچار اختلال خواب باشند، ممکن است سیستم حرکتی و حتی روانی ضعیف‌تری داشته باشند.
در نتیجه در بدو شروع درس و مدرسه از همکلاسی‌هایشان ضعیف‌تر عمل می‌کنند. بنابراین والدین باید توجه داشته باشند که اگر با مشکل بی خوابی در کودکان به صورت جدی مواجه شدند، حتماً از پزشک کمک بگیرند و اختلال را درمان کنند. انواع اختلال‌های خواب در سه دسته قرار می‌گیرند:
۱. بدخوابی (Dyssomias) که مربوط به زمان به خواب رفتن کودک است. اختلال‌های مربوط به مشکلات تنفسی از جمله خر و پف یا وقفه‌های تنفسی در طول خواب در این دسته‌اند. برخی مشکلات تنفسی ممکن است اجازه ندهند اکسیژن کافی به مغز برسد و در نتیجه تعادل مغز به لحاظ شیمیایی به هم می‌خورد و در کارکردش هم نارسایی ایجاد می‌شود.
۲. خواب‌پریشی (Parasomnias) که در ارتباط با بیدار شدن از خواب است. اختلال‌هایی مانند هراس‌های شبانه و شب‌ادراری در این دسته قرار می‌گیرند.
شب‌ادراری هم یکی از مشکلات شایع این دسته است و ممکن است در پی خواب عمیق، اضطراب و استرس، یبوست، مشکلات مثانه و کلیه یا حتی ژنتیک اتفاق بیفتد.
در هر صورت باید توجه داشت که کودک بی‌گناه است و در طول شب، بر این وضعیت کنترلی ندارد. بنابراین والدین یا جانشینان آنها نباید کودک را تنبیه یا سرزنش کنند. در این مورد هم با بزرگتر شدن بچه‌ها معمولاً مشکل رفع می‌شود اما در صورت تکرار لازم است برای رفع آن به پزشک مراجعه شود.
۳. اختلالات خواب مربوط به بیماری‌های جسمی و روانی که در صورت رفع بیماری، برطرف می‌شوند.
بهداشت خواب چیست و چگونه به خواب راحت کودکتان کمک می‌کند؟
بهداشت خواب در واقع به وضعیت و مقدماتی گفته می‌شود که برای بهتر خوابیدن کودک فراهم می‌شود. خوب است والدین از کودکان بخواهند تا در طول روز کمی ورزش و یا پیاده‌روی کنند.
خوراک آنها را زیر نظر داشته باشند تا نزدیک ساعات خواب، پرخوری نکند و نوشیدنی‌های کافئین‌دار ننوشد. وسایل الکترونیکی مانند تلویزیون و گوشی و کامپیوتر را هنگام خواب از او دور کنند و در محیط خوابش، وسایل و اسباب‌بازی را قرار ندهند.
یا حتی با داشتن برنامه و روالی منظم مانند گرفتن دوش آب گرم یا کتاب خواندن و قصه‌گویی او را برای خوابی راحت آماده کنند و از این طریق شرایطی فراهم کنند تا کودک خوابی با کیفیت و کافی داشته باشد.
اهمیت خواندن کتاب پیش از خواب
یکی از مهم‌ترین برنامه‌های پیش از خواب، خواندن کتاب برای کودک است. خواندنی که مهارت‌های تفکر، زبانی و گفتاری کودک را پرورش می‌دهد و از این طریق به تقویت مغز و هوش او کمک می‌کند. ضمن اینکه با معرفی دنیای جدید داستان و شخصیت‌های جدید قوه‌ی تخیل او را به کار می‌گیرد و موجب رشد خلاقیتش می‌شود.
روی هم رفته داشتن برنامه‌ی خواندن کتاب، پیش از خواب برای والدین و کودک لحظاتی می‌آفریند تا به دور از تنشِ مشغولیت‌های زندگی روزانه، صمیمیت در رابطه را رشد دهند و با ذهنی آرام به خواب بروند.
مرتبط:
