تاریخچه بسته بندی در جهان

از بسته بندی با الیاف طبیعی تا بسته بندی رهبری بناپارت در بسته بندی فلزات

پیش از این، غذا در همان جایی که پیدا می شد، مصرف می شد. خانواده ها و دهکده ها خودکفا بودند و آنچه را که می ساختند و می گرفتند، استفاده می کردند. هنگامی هم که ظرفی مورد نیاز بود، طبیعت ظرف هایی مانند میوه های توخالی مثل کدو، پوسته و برگ برای استفاده فراهم می کرد. بعدها ظروف از مواد طبیعی، برگ های بافته شده و اندام های حیوانات رایج شدند.

پارچه ها از خزهایی که به عنوان لباس بدوی استفاده می شدند، ساخته شدند. الیاف با قلاب زدن یا بافندگی به نمدها تبدیل شدند. این پارچه ها علاوه بر پوشاک برای بسته بندی محصولات در کیسه ها استفاده می شدند. با استفاده از فرآیند بافندگی، برگ ها و بعدها حصیرها به سبدهایی برای ذخیره اضافی مواد غذایی تبدیل شدند. با این روش بعضی از غذاها برای وعده های غذایی آینده نگهداری می شدند و در نتیجه برای جستجو و جمع آوری غذا زمان کمتری نیاز بود.

همه این تحولات در بسته بندی، هرقدر هم کوچک و ابتدایی، تاثیر بسیاری بر صنایع مختلف و راحتی جوامع داشتند. در این مطلب مهم ترین و جالب ترین تحولات تاریخ بسته بندی را می خوانیم.

آغاز بسته بندی با مواد و الیاف طبیعی

همانگونه که گفته شد بسته بندی با مواد طبیعی مانند برگ شروع شده است. تخمین زده می شود که بسته بندی های شیشه ای و چوبی حدود ۵ هزار سال است که مورد استفاده قرار می گیرند. در سال ۱۸۲۳، پیتر دیورند انگلیسی، اولین بسته بندی فلزی ساخته شده از ورق فلز یعنی «قوطی» را به وجود آورد. شروع استفاده از قوطی سه تکه دولایه در سال ۱۹۰۰ بود.

کاغذ و مقوا در دهه ۱۹۰۰ به مواد مهم در بسته بندی تبدیل شدند. با اختراع پلاستیک، رفته رفته پلاستیک جایگزین کاغذ به عنوان مواد بسته بندی شد.

استفاده عمومی از پلاستیک در بسته بندی، پس از جنگ جهانی دوم آغاز شد. پلی اتیلن در سال های جنگ به وفور تولید شد و درست بعد از جنگ به ماده ای دست یافتی در بازار تبدیل شد. پلاستیک در ابتدا جایگزین کاغذ مومی شد که در بسته بندی نان استفاده می شد.

رشد بسته بندی های پلاستیکی از دهه ۱۹۷۰ افزایش یافت. با تکنولوژی و شرایط امروز، مواد قبلی با مواد مناسب تر و اقتصادی تری مانند شیشه، فلز، پلاستیک، کاغذ و مقوا جایگزین شده است. در طی آن سال ها بسته بندی، فقط برای حمل و نقل و ذخیره سازی مورد استفاده قرار می گرفت، اما با این مواد جدید، تبلیغ محصول نیز شروع شد. بنابراین امروزه بسته بندی، بخشی از سیاست بازاریابی است. چرا که بسته بندی،باعث ایجاد تمایز بین کالاهایی می شود که در کنار هم روی قفسه ها قرار گرفته اند.

بسته بندی شیشه ای از مصر تا به امروز

بسته بندی شیشه ای برای اولین بار در سال ۱۵۰۰ پیش از میلاد مسیح در مصر استفاده شده است. شیشه، که اولین بار از آن به عنوان ظرف استفاده می شد، با سنگ آهک ذوب شده، سودا، ماسه و سیلیکات مخلوط می شد و به شکل بسته بندی های شیشه ای در می آمد.

در حدود سال ۱۲۰۰ پیش از میلاد مسیح، ساخت گلدان و لیوان از شیشه های قالب ریزی شده شروع شد. پس از اختراع لوله دمیدن در سال ۳۰۰ پیش از میلاد توسط فنیقیان، تولید شیشه کاملاً شفاف در سال های بعد از میلاد مسیح شروع شد. طی هزار سال پس از آن، روش تولید شیشه بهبود و گسترش یافت.

تحولاتی که بیشترین تأثیر را روی بسته بندی شیشه ای گذاشت، ثبت اختراع «ماشین تولید شیشه دوار اتوماتیک» در سال ۱۸۸۹ بود. پس از دهه ۱۹۷۰ بسته بندی های شیشه ای در محافظت از محصولات با ارزش مورد استفاده قرار گرفتند و امروزه طیف گسترده ای از کاربرد را دارند.

رهبری بناپارت در بسته بندی فلزات

از زمان های بسیار قدیم بسته بندی های فلزی به شکل جعبه های طلا و نقره دیده می شد؛ همانگونه که امروزه به شکل آلیاژها و پوشش های قوی برای محافظت از بسیاری از محصولات مورد استفاده قرار می گیرند.

ورق قلع در ۱۲۰۰ پس از میلاد مسیح در بوهمیا اختراع شد. پس از آن در آغاز قرن چهاردهم میلادی استفاده از قوطی های مواد غذایی کنسرو شده شروع شد. این فن آوری تا دهه ۱۶۰۰ مثل رازی، مخفی نگه داشته شد و پس از آنکه ویلیام اندروود این فرآیند را به ایالات متحده آمریکا ارسال کرد، با فولاد با کیفیت بهتر و تولید آسان تر جایگزین شد.

ایده قرار دادن مواد غذایی به شکل سالم در بسته بندی های فلزی برای اولین بار در سال ۱۸۰۹ شکل گرفت؛ زمانی که ناپلئون بناپارت گفت به هرکس که بتواند روشی برای نگهداری از مواد غذایی ارتش ارائه کند، ۱۲ هزار فرانک جایزه می دهد.

نیکلاس آپرت از پاریس این ایده را ارائه داد که کنسرو ساخته و پرداخته شده از قلع توانایی ذخیره مواد غذایی پس از استریل شدن را دارد. یک سال بعد، پیتر دورانت انگلیسی حق اختراع قوطی استوانه ای غنی شده با قلع را از آن خود کرد.

اولین جعبه چاپ شده در تاریخ بسته بندی فلزی در سال ۱۸۶۶ در ایالات متحده ساخته شد. تا سال ۱۹۱۰ بود که در فروشگاه ها بصورت تجاری قرار گرفت و طرح جعبه فویل آلومینیوم در اوایل سال ۱۹۵۰ توسعه یافت. اولین کنسرو آلومینیومی مواد غذایی در سال ۱۹۵۹ به بازار آمد. جالب است که تا سال ۱۸۶۶ از میخ و چکش برای باز کردن بسته بندی های فلزی استفاده می شد.

بعدها بسته بندی، با درهای اشکی ساخته شد. در سال ۱۸۷۵ قوطی بازکن اختراع شد. بسته بندی، فلزی که مراحل بسیاری را پشت سر گذاشته و خود را به روز کرده است، حالا امکانات راحت را برای ساخت ارائه می دهد.

پلاستیک – جدیدترین شکل بسته بندی

اولین پلاستیک مصنوعی توسط الکساندر پارکر در سال ۱۸۳۸ تهیه و در نمایشگاه بین المللی بزرگ در لندن در سال ۱۸۶۲ به نمایش در آمد. این پلاستیک قرار بود با مواد طبیعی مانند عاج جایگزین شود و «پارکسین» لقب گرفت.

در سال ۱۸۴۹ چارلز گودیر و توماس هنکوک روشی ایجاد کردند که خاصیت چسبندگی پلاستیک طبیعی را از بین برد و خاصیت ارتجاعی را به آن افزود. در سال ۱۸۵۱ لاستیک سخت یا «ایبونیت» تجاری شد.

در سال ۱۸۷۰ به جان وسلی هیات اهل نیویورکر، حق ثبت اختراع برای «سلولوئید» تولید شده در دما و فشار زیاد داده شد که مقدار نیترات کمی نیز داشت. این اختراع اولین پلاستیک تجاری شده است و تا سال ۱۹۰۷ به عنوان تنها پلاستیک باقی ماند، یعنی تا زمانی که لئو هندریک باکلند «بکلیت» را تولید کرد.

اینکه پلاستیک دقیقاً چه چیزی است تا سال ۱۹۲۰ مشخص نبود. تا زمانی که ایده انقلابی هرمان استودینگر مطرح شد. استودینگر ادعا کرد تمام پلاستیک ها، لاستیک و سلولز، پلیمرها یا مولکول های کلان هستند. این فرض در ابتدا توسط بسیاری از دانشمندان مورد قبول واقع نشد، اما استودینجر در سال ۱۹۵۳ جایزه نوبل را با همین ایده دریافت کرد.

بسته بندی های پلاستیکی پس از دهه ۱۹۵۰ میلادی به طور گسترده ای مورد استفاده قرار گرفت. در اواخر دهه ۱۹۷۰ بخش بسته بندی پلاستیک شروع به رشد کرد.

 

بسته بندی کاغذ از چین آغاز شد

کاغذ قدیمی ترین ماده بسته بندی قابل تغییر شکل است. پوست درخت توت در قرن اول و دوم پیش از میلاد مسیح برای بسته بندی مواد غذایی در چین مورد استفاده قرار گرفت. تکنیک های تولید کاغذ طی ۱۵۰۰ سال بعد بهبود یافته و به خاورمیانه منتقل شد.

تکنیک های تولید کاغذ به اروپا رسید و در سال ۱۳۱۰ از اروپا به انگلستان و در سال ۱۶۰۹ به آمریکا رسید. در سال ۱۸۱۷، یعنی ۲۰۰ سال پس از چین، اولین جعبه مقوایی تجاری و در سال ۱۸۵۰ مقوای راه راه اختراع شد. این مقوا جایگزین جعبه های چوبی در تجارت شد. قرن بیستم روشن ترین دوران برای کاغذ و مقوا بود.

سخن پایانی

بسته بندی، برای رسیدن به این حد از زیبایی و کابردی بودن مسیری طولانی طی کرده است:از زمان استفاده از برگ و میوه ها به عنوان ظروف گرفته تا رسیدن به دوران بسته بندی شیشه ای و چوبی و بعدتر رسیدن به عصر فلز در صنایع بسته بندی. نقش ناپلئون بناپارت در تولید کنسرو غیرقابل چشم پوشی است؛ تصور کنید اگر ناپلئون چنین درخواستی نداده بود، صنعت کنسروسازی الان در چه مرحله ای قرار داشت؟

با وجود سال ها استفاده از مواد مختلف برای بسته بندی،هنوز راهی طولانی پیش رو است. امروزه مصرف کنندگان ترجیح می دهند از محصولات سبزتر استفاده کنند. محصولاتی که آسیبی به محیط زیست وارد نکنند. شرکت های مختلفی برای استفاده از مواد بازیافتی در صنعت بسته بندی، دست به تحقیقات گسترده زده اند و در خیلی از موارد هم موفق بوده اند. باید منتظر ماند و دید که این صنعت در آینده به چه مسیری پیش می رود.

مرتبط:

۲۰ راهکار برای کاهش مصرف پلاستیک