اینستاگرام چه بلایی بر سر نوجوانان می‌آورد؟
با شیوع کرونا میان انسان‌ها و دنیا حقیقی فاصله‌ای افتاد و آمار مصرف شبکه‌های اجتماعی و اینستاگرام سیر صعودی به خود گرفت. حتی کودکان و نوجوانی که در شرایط عادی زندگی دارای محدودیت‌هایی برای استفاده از فضای مجازی بودند، در طول این مدت، از آزادی عمل برخوردار شدند.
چند روزی منتظر ماند، دست بچه‌های فامیل دیده بود. شب و روزمان را یکی کرد تا اینکه با پافشاری مادرش، قانع شدم و به وعده‌ام عمل کردم. بعد از خرید موبایل، به اصرار دخترم که می‌گفت برای درس خواندن به اینترنت نیاز دارد، مجبور به نصب اینترنت شدم. کرونا که در کشور شایع و مدارس تعطیل شد، صبح تا شب سرش در موبایل بود. البته حق هم داشت، آن‌قدر خانه‌مان کوچک است که سهم هر کدام‌مان یک وجب از فرش است.
صبح علی‌الطلوع هنوز چشم‌هایش را باز نکرده، دست به سمت موبایل می‌بَرد و تا شب غرق در دنیای آن می‌شود. در بین زمزمه‌ها و آهنگ‌هایی که در خانه می‌خواند، با کلمات عجیبی روبه‌رو می‌شوم. همراه با مادرش برای خرید به بیرون از منزل می‌رود و وقتی بازمی‌گردد، با شوق‌وذوق چند عدد پیکسل خریداری‌شده از یک شخصیت معروف اینستاگرامی را به من نشان می‌دهد؛ از رفتارش حیرت می‌کنم…
اینستاگرام یکی از ده‌ها شبکه اجتماعی است که در ایران مخاطب‌های فراوانی را به خود جذب کرده است و در این رسانه، می‌توان عکس و فیلم بارگذاری کرد. با محدود شدن تلگرام در ایران، به جمعیت کاربران فارسی‌زبان این شبکه اجتماعی افزوده شد. در کنار امکانات بسیاری که اینستاگرام در اختیار کاربران خود قرار داده است، می‌توان به لایو «پخش‌زنده» اینستاگرامی اشاره کرد.
شیوع ویروس کرونا باعث شد که مردم به خانه‌نشینی محکوم شوند و اوقات خود را در قرنطینه سپری کنند. این ویروس، خیابان‌ها را خلوت کرد و مردم از ترس مبتلا شدن، به خانه‌های خود پناه بردند.
میان انسان‌ها و دنیا حقیقی فاصله‌ای افتاد و آمار مصرف شبکه‌های اجتماعی سیر صعودی به خود گرفت. حتی کودکان و نوجوانی که در شرایط عادی زندگی دارای محدودیت‌هایی برای استفاده از فضای مجازی بودند، در طول این مدت، از آزادی عمل برخوردار شدند.
دیده شدن به چه قیمت؟
یکی از دلایل افزایش حضور کاربران در شبکه‌های اجتماعی، بروز رفتارهای عجیب و بعضاً ناهنجار در جامعه بود. سلبریتی‌ها و حتی کاربران عادی در اینستاگرام برای بیشتر دیده شدن، دست به بی‌اخلاقی‌هایی می‌زنند و روزی نیست که رقابت پخش زنده اینستاگرامی میان این چهره‌ها، برگزار نشود.
چهره‌های اینستاگرامی که عمدتاً از سلامت روانی برخوردار نیستند، برای سوءاستفاده از کاربران در فضای اینستاگرام، تبلیغاتی انجام می‌دهند و نوجوانان بیشترین قربانیان آنان هستند. این افراد برای جذب مخاطبان کم‌سن‌وسال، سرگرمی‌های بی‌شرمانه جنسی را ترویج می‌دهند.
پخش زنده اینستاگرام، این قدرت را به افراد مذکور و معلوم‌الحال می‌دهد که تصور مهم بودن و احساس خودشیفتگی را در خود تقویت کنند؛ به‌ویژه زمانی‌که این افراد از سوی کاربران مورد تشویق قرار می‌گیرند، حس برتری در آنان تشدید می‌شود.
ازجمله این افراد می‌توان به فاطمه. خ مشهور به «سحر تبر» که به‌واسطه عمل‌های متعدد زیبایی و گریم‌های هنجارشکن، اقدام به جذب دنبال‌کننده در حساب اینستاگرام خود کرده بود، اشاره کرد. عمده مخاطب‌های این چهره اینستاگرامی افرادی از سنین پایین جامعه بودند و به‌تبع آن، اقدام به تقلید از این فرد کردند.
به گزارش ایسنا، میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی روزبه‌روز در حال افزایش است. این فضا همانند هر بستر دیگری که می‌تواند مفید باشد، آسیب‌زا هم است. تهدیدات ناشی از این فضا، منحصر به رده سنی خاصی نیست اما قشر کودک و نوجوان به علت اینکه در سن رشد و به دنبال کسب هویت خود هستند، آسیب‌های بیشتری آنان را تهدید می‌کند.
در پی هویت در اینستاگرام
زهرا سادات موسوی، کارشناس روانشناسی با بیان اینکه فضای مجازی به‌خودی‌خود آسیب‌زا نیست، می‌گوید: متأسفانه افراد در جامعه، قبل از آموزش‌های لازم، وارد شبکه‌های اجتماعی می‌شوند و این امر به‌سرعت در حال گسترش است. عدم سیاست‌گذاری درست در این راستا، کودک و نوجوان را در معرض خطرهای مهلکی قرار می‌دهد.
وی اضافه می‌کند: افراد تا انتهای سن نوجوانی به دنبال کسب هویت خود هستند. بخشی از هویت از طریق جامعه کسب و زمانی که در جامعه یک ویژگی برجسته می‌شود، کودک و نوجوان از آن الگو برداشته و رفتارهای خود را با آن منطبق می‌کنند. به‌عنوان‌مثال اگر در جامعه از فداکاری تقدیر شود، کودک سعی می‌کند این صفت را در خود رشد دهد.
این کارشناس روانشناسی خاطرنشان می‌کند: پسران و دختران در جامعه به تقلید از چهره‌های شبکه‌های مجازی، رفتارهای نامناسبی انجام می‌دهند؛ به‌طور مثال، نوجوانان برای رسیدن به اندام‌های ورزیده در کمترین زمان ممکن، درگیر قرص‌های تقلبی می‌شوند.
دنیای چهره‌های اینستاگرامی واقعی نیست
وی عنوان می‌کند: دنیای چهره‌های اینستاگرامی، یک سری ویژگی‌های لازم برای زندگی واقعی را ندارد. همواره شاخصه‌هایی برای کیفیت زندگی خوب وجود دارد که یکی از این ویژگی‌ها قناعت است. مشاهده سبک زندگی مصنوعی این چهره‌ها، سبب می‌شود که کودکان و نوجوانان این سبک را زندگی ایده آلی برای خود بدانند و با زندگی روزمره‌شان، دچار چالش شوند.
موسوی با تأکید بر اینکه آنانی که به اینستاگرام اعتیاد پیدا می‌کنند، همواره نگرانند که نکند پستی را از دست بدهند، بیان کرد: کاربران ساعات طولانی از وقت خود را در این شبکه مجازی تلف می‌کنند و در واقع به دلیل همه‌گیرشدن اینستاگرام، امروزه سندرم FOMO (ترس از دست دادن) به‌شدت رواج یافته است.
به گزارش ایسنا، زمانی که ذهن کودکان و نوجوانان به سمت مصرف‌گرایی و مد جهت پیدا می‌کند، از اندیشیدن به مسائل مهم زندگی از قبیل تفکر پیرامون جهان اطراف، مسائل اجتماعی و یا سلامتی خود جا می‌ماند. برای کاهش صدمات ناشی از این اتفاق، لازم است که خانواده‌ها با آموزش سواد رسانه‌ای به فرزندان خود، سپری امن در مقابل تهدیدات فضای مجازی فراهم آورند.
منبع:ایسنا
