تئاتر راهی برای تخلیه روانی کودکان و نوجوانان
تئاتر؛ راهی برای تخلیه روانی کودکان
تئاتر راهی برای تخلیه در روزهای کرونایی که حیات و سلامت انسانی وابسته به خانه‌نشینی است، ماندن در حصار چهار دیواری بویژه از نوع آپارتمانی حتی برای بزرگسالان هم دشوار است چه برسد به کودکان که لبریز از انرژی هستند و در شرایط عادی هم تخلیه این انرژی برای خانواده‌ها چندان آسان نیست. به همین دلیل بسیاری از مراکز فرهنگی کودکان تلاش کرده‌اند با کتابخانه‌های مجازی، تئاترها و بازی‌های آنلاین و … خانه‌نشینی را برای این گروه سنی آسان‌تر کنند. در این میان برخی از افراد هم به صورت فردی وارد عمل شده‌اند و در صفحات شخصی خود راهکارهایی برای سرگرمی کودکان ارایه داده‌اند.
محمد الله‌دادی هم از جمله مربیان تئاتر کودک و نوجوان است که در روزهای کرونایی، فعالیتی سرگرمی‌ساز و در عین حال آموزشی را در صفحه شخصی خود پیگیری می‌کند.
او دانش‌آموخته بازیگری از دانشکده هنر و معماری است که سال‌ها با گروه‌های مختلف تئاتری روی صحنه رفته و از سال ۸۹ به صورت متمرکز مشغول آموزش تئاتر به کودکان و نوجوانان است.
الله‌دادی در روزهای کرونایی که همه آموزشگاه‌های هنری تعطیل هستند، چند ویدیوی آموزشی تئاتر را در فضای مجازی منتشر کرد تا خانواده‌ها، با انجام این تمرین‌ها فضای خانه را برای کودکان خود دلچسب‌تر کنند و در کنار تفریح و سرگرمی، آنان را در رشد مهارت‌های یاری رسانند.
تئاتر راهی برای تخلیه به بهانه انتشار ویدیوهای آموزشی این هنرمند و مربی تئاتر انجام شد اما در خلال آن درباره اهمیت تئاتر به عنوان یک ابزار آموزشی مهم برای کودکان و نوجوانان نیز سخن گفتیم.
الله‌دادی، کار با کودکان را لذت‌بخش اما بسیار دشوار دانست و تاکید کرد: لازمه کار یک مربی تئاتر کودک، شناخت دنیای تئاتر، دنیای کودکان و آشنایی با روانشناسی کودک است و مربی خود نیز باید تجربه عملی تئاتر داشته باشد.
او که مربی تئاتر و نمایش خلاق است، در آغاز درباره شیوه آموزشی نمایش خلاق و تفاوت آن با تئاتر توضیح داد: نمایش خلاق در دنیا بویژه در کشورهای پیشرفته، موضوعی شناخته شده و بسیار مهم است و در مدارس‌شان تدریس می‌شود. این شیوه بویژه در دوره دبستان و پیش از دبستان یعنی پیش از اینکه بچه‌ها وارد دنیای علوم و ریاضیات و … شوند، اهمیت بسیار دارد.
این بازیگر تئاتر در تعریف نمایش خلاق گفت: مهم‌ترین تفاوت نمایش خلاق با تئاتر این است که برای اجرا تعریف نمی‌شود. برخی به اشتباه فکر می‌کنند هدف نمایش خلاق، اجراست درحالیکه چنین نیست. نمایش خلاق کودکان را آماده می‌کند تا در جامعه حضور مفید و تاثیرگذاری داشته باشند. آموزش‌های نمایش خلاق اهداف مختلفی از جمله بهبود و شناخت روابط اجتماعی، انواع برخوردها در جامعه، انجام بازی‌های نمایشی، انجام تمرین‌هایی برای تمرکز و دقت بیشتر، تقویت تخیل و خلاقیت، شناخت دنیای تئاتر و هنرهای نمایشی و … را دنبال می‌کند.
الله‌دادی ادامه داد: این شیوه آموزشی، تمرین‌ها و بازی‌های متنوع و پیچیده‌ای دارد. هرچند در نگاه اول ممکن است ساده به نظر بیایند ولی بسیار به رشد اجتماعی و شخصیتی کودکان کمک می‌کند تا بتوانند در کارهای گروهی حضور بهتر و تاثیرگذارتری داشته باشند.
او که تجربه تدریس در آموزشگاه هایی مانند «مدرسه سینما تئاتر هنر هفتم» و «بامداد» را دارد، تاکید کرد: فرآیند نمایش خلاق خیلی مهم‌تر از برآیند آن است درحالیکه تئاتر را برای اجرای روی صحنه تمرین می‌کنیم اما در نمایش خلاق، هدف‌مان نتیجه نیست بلکه اتفاقی که در کلاس و تمرین‌ها می‌افتد، خیلی مهم‌تر از نتیجه نهایی است. در این شیوه، خود مربی در دوره آموزشی به شناخت بیشتری دست پیدا می‌کند.
الله دادی با ابراز تاسف از شناخت اندک خانواده‌ها از نمایش خلاق اضافه کرد: متاسفانه خانواده‌ها کمتر این دوره را می‌شناسند، هرچند در چند سال اخیر این شناخت بهتر شده ولی کمتر کودکی دیده‌ام که با این کلاس ارتباط برقرار نکند بویژه در مدارس، چراکه نمایش همیشه برای کودکان جذاب بوده است. این دوره آموزشی برای بچه‌ها بویژه در فاصله میان ۴ تا ۱۰ سالگی خیلی ضروری است چون خلاقیت کودکان در این سن بشدت در حال فوران است و نمایش خلاق به آنان برای ادامه زندگی‌شان کمک بسیاری می‌کند. در این کلاس کودکان با استعدادها و توانایی‌های خود آشنا می‌شوند و زمینه‌ای برای تمرکز بر این استعدادها برایشان ایجاد می‌شود.
او در ادامه درباره انگیزه خود از انتشار ویدیوهای آموزشی در فضای مجازی توضیح داد: این روزها در شرایط خاصی هستیم و چاره‌ای جز یافتن راه حل تازه نداریم. به قول برشت، در شرایط جدید، واکنش جدید لازم است. خود من هفتاد درصد زمانم را درگیر کلاس‌های آموزشی بوده‌ام. طبیعتا در چنین شرایطی احساس خلا می‌کنم. از آنجاکه دوست نداشتم ارتباطم با کودکان قطع شود، تصمیم گرفتم در صفحه اینستاگرامم چند ویدیو بگذارم که به سه رده سنی مربوط می‌شد؛ ۴ تا ۶ سال (پیش از دبستان) ۷ تا ۹ سال و ۱۰ تا ۱۲ سال.
تئاتر راهی برای تخلیه این مربی تئاتر که سال‌هاست در مدارس هم مشغول آموزش است، ادامه داد: این تفکیک را انجام دادم و در قالب سه ویدیوی آموزشی منتشر کردم تا همه بتوانند این تمرین‌ها را در خانه انجام دهند. برای خودم اتفاقی خوشایند است چون توانستم مستقیما مفاهیم آموزشی را برای خانواده‌ها توضیح بدهم.
بازیگر نمایش‌های «عموی بزرگ کوچیک عجیب من» و «در اکتبر ۱۸۱۵» در ادامه به توضیح رده‌های سنی ویدیوهای آموزش خود پرداخت و افزود: رده‌بندی سنی موضوع بسیار مهمی است و پدر و مادرها حتما باید مواظب باشند بچه‌ها بویژه در رده‌های سنی دبستان درگیر فیلم، موسیقی و کتاب‌هایی که مناسب سن‌شان نیست، نشوند. متاسفانه الان بچه‌ها فیلم‌ها و موسیقی‌هایی می‌بینند و می‌شنوند که مناسب سن‌شان نیست. به طور مثال شعر بسیاری از موسیقی‌ها اصلا برای آنان قابل درک نیست و فقط آن را حفظ می‌کنند و می‌خوانند و گاه شنیدنش برای من بزرگتر خجالت‌آور است. قبول دارم در رده سنی کودک و نوجوان تولید اثر در کشور ما کم است بویژه برای رده سنی بین ۱۲ تا ۱۶ سال. گویی از ۱۲ سال ناگهان به ۲۰ سال می‌پرند در صورتی که تاثیر بدی بر آنها می‌گذارد چون درک درستی از آن اثر ندارند.
الله‌دادی اضافه کرد: در مورد کتاب خوشبختانه رده‌بندی سنی جدی گرفته و اول هر کتاب مشخص شده است. درکلاس‌ها برای بچه‌ها کتاب می‌خوانم چون بشدت قصه را دوست دارند و در کنار لذت شنیدن آن، با واژه‌های جدید می‌شوند. با شنیدن قصه، شنونده‌های خوبی می‌شوند و در آینده نیز گوینده‌های خوبی خواهند شد.
این مربی تئاتر خاطرنشان کرد: البته انجام این تمرین‌ها در خانه تجربه‌ای تازه است ولی ادامه کلاس‌های آموزشی تئاتر به صورت اینترنتی بسیار دشوار است چون این آموزش‌ها وقتی در کلاس و در حضور کودکان انجام می‌شود، اتفاقات تازه‌ای در آنها رخ می‌دهد و کودکان با خلاقیت و احساس خود، شرایط تازه‌ای رقم می‌زنند و به نتایج تازه‌ای می‌رسیم. در کلاس حضوری، احساس و هیجان موجودات زنده حکمفرماست بویژه بچه‌ها که گاه حیرت‌انگیزند و این باعث می‌شود به انرژی و تجربه جدید گروهی برسیم و شخصا خیلی از آنان می‌آموزم ولی در شرایط جدید، فعلا باید این شیوه را ادامه دهیم.
تئاتر راهی برای تخلیه بازیگر نمایش‌های «ابرها» و «لطفا با مرگ من موافقت کنید» درباره محدودیت‌های تمرین تئاتر در خانه بویژه در شرایطی که بسیاری از افراد زندگی آپارتمان‌نشینی دارند، توضیح داد: بسیاری از خانواده‌ها سال‌هاست با معضل آپارتمان‌نشینی آشنا هستند. خیلی از مشکلات کودکان بویژه معضلات حرکات‌شان ناشی از همین زندگی آپارتمان‌نشینی است چون جایی برای تخلیه هیجان و انرژی‌های خود ندارند و به ناچار تمرین‌هایی انجام می‌دهیم که مناسب آپارتمان باشد. بخشی از این تمرین‌ها ضمن تخلیه انرژی کودکان، سبب افزایش تمرکز آنان می‌شود. متاسفانه نسل جدید از تمرکز پایینی برخوردار هستند و هرچه تمرکز پایین‌تر باشد، نظم‌پذیری و آموزش پذیری‌شان سخت‌تر می‌شود. یکی از راه‌های افزایش تمرکز، بازی‌های ریتمیک است که سبب آشنایی کودکان با موسیقی و ریتم می‌شود. متاسفانه مشکل شناخت ریتم داریم حتی بازیگران حرفه‌ای هم این مشکل را دارند چون حرکت و ریتم در فرهنگ ما ضعیف است. به همین دلیل شنیدن موسیقی و نواختن ساز برای کودکان بسیار مفید است و بعدا به زندگی شخصی‌شان هم کمک می‌کند. ضمن اینکه موسیقی، حرکت و ریتم در تخلیه انرژی‌شان خیلی موثر است.
او سپس درباره دور نگه داشتن بچه‌ها از اخبار ناخوشایندی که سبب اضطراب در آنان می‌شود، توضیح داد: این موضوع کاملا وابسته به فرهنگ بزرگترهاست. باید برایشان توضیح داده شود که چه اتفاقی در حال وقوع است ولی نه به آن شکل مستقیم که برای بزرگسالان توضیح داده می‌شود. این مسایل باید غیرمستقیم به کودکان بویژه کودکان بین ۳ تا ۶ سال توضیح داده شود چون این گروه سنی خیلی هیجانات‌شان را نشان نمی‌دهند و احتمال دارد در بزرگسالی دچار استرس‌های بسیار زیادی شوند. بهتر است خانواده‌ها در دنیای کودکانه توضیح دهند و توصیه‌های بهداشتی را به صورت بازی و نمایش آموزش دهند. بچه‌ها با نمایش هر چیزی را یاد می‌گیرند. به من ثابت شده که تئاتر و نمایش خلاق معجزه می‌کند و می‌توان پیچیده‌ترین مسایل دنیا را به صورت ساده با بچه‌ها کار کرد.
تئاتر راهی برای تخلیه الله‌دادی در پایان درباره عملکرد تلویزیون در آموزش کودکان در زمینه توصیه‌های بهداشتی برای پیشگیری از کرونا گفت: تلویزیون تاثیر چندانی بر جامعه ندارد. بسیاری اصلا تلویزیون نمی‌بینند یا به آن اطمینان نمی‌کنند. متاسفانه این رسانه دائما درباره این موضوع اخبار گوناگونی اعلام می‌کند ولی مثل همیشه کار زیادی برای کودکان انجام نمی‌دهند. تنها چیزی که دیدم و خوشحال شدم، برنامه عمو پورنگ بود که یکسری آیتم نمایشی و ریتمیک و شاد اجرا می‌کند. البته در فضای مجازی تعدادی از مربیان کودک، یکسری آیتم با حضور خود بچه‌ها ساخته بودند. دریافت مفاهیم از زبان همسالان برای کودکان بسیار مفید و یکی از شیوه‌های مهم آموزش در دنیاست. به این صورت که در یکسری از کلاس‌ها، بچه‌ها در دورهمی‌های همسالان خود، مشکلات‌شان را بیان و اضطراب و دلمشغولی خود را تخلیه می‌کنند.
منبع: ایسنا
مرتبط:
کودکان ایرانی در اشعار محاوره‌ای ۵۰ سال قبل مانده‌اند
عرفا و حکما چه نگاهی به ادبیات کودکان داشتند
نشست های انجمن های ادبی کانون اینترنتی شد
