یک نویسنده کودک و نوجوان گفت: یکی از منابعی که کودکان و نوجوانان برای بازخوانی تاریخ، فرهنگ و ادبیات ایران می‌توانند به آن مراجعه کنند شاهنامه است. این اثر به خوبی غرور ایرانی را برای آنها ترسیم می‌کند.
محمدرضا یوسفی، نویسنده کودک و نوجوان، تاکنون بیش از ۱۵۰ عنوان کتاب برای این گروه سنی به نگارش درآورده و بیش از سه دهه از عمرش را صرف این امر کرده است. نخستین کتاب وی در سال ۱۳۵۷ با عنوان «سال تحویل شد» منتشر شد. در سال‌های گذشته کتاب «ستاره‌ای به نام غول» و «حسنی به مکتب نمی‌رفت» این نویسنده برنده دیپلم افتخار IBBY شد و یک بار نیز به عنوان نامزد دریافت جایزه «هانس کریستین اندرسن» معرفی شده است. یکی از آثار مهم او داستان‌های شاهنامه برای کودکان است و همچنین در مجموعه‌ای دیگر رمان‌هایی را از شاهنامه به نگارش درآورده است. به مناسبت زادروز حکیم ابوالقاسم فردوسی با وی گفت‌وگو کردیم که در ادامه از نظر می‌گذرد.
یوسفی درباره دو مجموعه شاهنامه‌ای که برای کودکان نوشته است، گفت: یک مجموعه را برای کودکان نوشته‌ام که ۵۶ جلد از مجموعه ۹۰ جلدی آن منتشر شده و دیگری مجموعه رمانی است که تاکنون ۳۰ جلد از ۵۰ جلد آن روانه بازار نشر شده است.
صرف ۲۰ سال برای نگارش آثاری درباره شاهنامه
وی با بیان اینکه این کتاب جدی‌ترین اثری است که درباره شاهنامه برای کودکان و نوجوان به نگارش درآمده است، افزود: ۱۰ جلد از مجموعه اول یعنی «شاهنامه برای کودکان» به زبان روسی ترجمه شده و در آینده نزدیک به زبان‌های دیگر نیز ترجمه خواهد شد. در واقع برای نگارش این آثار حدود ۲۰ سال از عمرم را صرف کرده‌ام.
یوسفی با بیان اینکه این آثار به همت انتشارات خانه ادبیات روانه بازار نشر شده است، ادامه داد: مجموعه رمان‌های شاهنامه به این صورت تدوین شده که اگر در مقطعی شخصیت‌های برجسته نظیر رستم، اسفندیار و سیاوش وجود داشته یا طرح داستانی آن قوی بوده تبدیل به رمان شده است، برای مثال درباره جمشید در شاهنامه چند صفحه بیشتر نوشته نشده، اما در مجموعه من چندین جلد رمان است یا پس از سلطه ضحاک هیچ خبری از حکومت هزار ساله وجود ندارد و از تخیل خودم برای نگارش رمان‌ها استفاده کرده‌ام.
توجه به کهن‌الگوهای مستمر
وی گفت: در شاهنامه فقط به حکومت ساسانیان اشاره شده، اما من با نگاه کهن‌الگوی مستمر این داستان‌ها را ادامه داده‌ام و شخصیت‌هایی مانند رستم و فردوسی پابه‌پای شخصیت‌های تاریخی پیش می‌روند و با آنها گفت‌وگو می‌کنند.
این نویسنده در پاسخ به اینکه چطور این شخصیت‌ها را برای کودکان و نوجوانان مناسب‌سازی کرده‌اید، بیان کرد: در گام نخست من آنها را دراماتیزه کرده‌ام، در شاهنامه هفت بزم وجود دارد و این‌ها برای کودکان و نوجوانان جذابیتی ندارد، اما من به این وقایع و داستان‌ها ساختار دراماتیزه داده‌ام و هر یک از صحبت‌های آنها را به صورت داستان بیان کرده‌ام تا نوجوان با رغبت آنها را بخواند.
کارکردهای شاهنامه برای کودکان
یوسفی درباره اینکه شاهنامه امروز برای کودکان و نوجوانان ما چه کارکردی دارد و چرا شاهنامه‌خوانی در جامعه امروز رواج بیشتری دارد، گفت: اخیراً شاهنامه‌خوان‌های کودک پرورش یافته‌اند یا علاقه به شاهنامه و شاهنامه‌خوانی در میان سایر مردم رواج بیشتری یافته است. علت اساسی آن را می‌توان علاقه به بازخوانی تاریخ، فرهنگ و ادبیات ایران از سوی مردم دانست و این امر یکی از رهاوردهای انقلاب اسلامی است که مردم متوجه شدند چه پیشینه‌ای دارند. در این راستا مدام سؤال‌هایی برای شناخت خود مطرح می‌کنند و این اتفاق نادری نیست که فقط در کشور ما رخ داده باشد، بلکه در میان همه ملل جهان پس از رخدادهای خوب یا بد، بازخوانی فرهنگی و ملی پیش می‌آید، زیرا پس از انقلاب و هیجانات، خرد بیدار می‌شود.
وی افزود: واقعی بودن یا نبودن یک داستان مهم نیست، بلکه آگاهی از آرزوها، حزن‌ها، تنفر، اخلاق، عشق‌‌ورزی، صلح، دوستی، زیستن، نبرد با دشمن و … اهمیت ویژه‌ای دارد که به کمک این داستان‌ها می‌توانیم آن را در کودکان و نوجوانان ایران‌زمین نهادینه کنیم.
یوسفی تأکید کرد: جان كلام فردوسی در شاهنامه خردگرایی و عقل‌گرایی است و شخصيت‌های داستان‌ها نیز با همین مؤلفه طراحی شده‌اند، برای مثال رستم نماد خردگرايی و مدافع ناموس و ملت بوده، اما اسفنديار نماد بی‌خردی است و اين آموزه‌ها برای كودكان امروز ضروری است.
منبع: ایکنا
