سوختن کودکان زباله‌گرد در آتش خشک و تر
افزایش کودکان زباله‌گرد نگران‌کننده است و فعالیت آنها در شب‌ها نشان می‌دهد که تعداد کودکان زباله‌گرد ایرانی در حال افزایش است. طبق آمار‌های غیررسمی دو‌میلیون کودک کار و چهار‌هزار و ۷۰۰ کودک زباله‌گرد در تهران وجود دارد که ۴۰درصد آنها تنها نان‌آور خانه هستند و بین ۱۰ تا ۱۵ سال سن دارند.
البته این آمار با تخریب گود اشرف آباد افزایش پیدا کرد در ۳۷۶ محله تهران شب‌ها دنبال روزی‌شان می‌گردند. از سوی دیگر تعدادی از گودهای تفکیک زباله در محدوده اشرف آباد شهرری ۲۴ مهرماه تخریب شدند و این موضوع باعث شده که بر آمار کودکان زباله‌گردان تهران افزوده شده است.
براساس تحقیقات جمعیت امام‌علی (ع)، کودکان زباله‌گرد روزانه و به‌طور متوسط ۶۰ کیلوگرم زباله جمع‌آوری کرده و اغلب در کارگاه‌های تفکیک زندگی می‌کنند. اطلاعات دقیقی از مناسبات مالی میان کودکان زباله‌گرد، پیمانکار و واسطه‌ها وجود ندارد ولی آنچه که این موسسه اعلام می‌کند: بر این کودکان دچار بیماری پوستی شدید، ایدز، هپاتیت، اسهال خونی، به‌دلیل آن‌که ماسک ندارند سل، کزاز، سالک پوستی، انگل روده‌ای، فلج اطفال و خمیدگی ستون فقرات هستند زیرا برخی از آنها بیش از ۷۰ تا ۸۰ کیلو زباله را روزانه بر دوش خود می‌کشند و نمی‌توانند از گاری استفاده کنند، زیرا مامور شهرداری گاری‌های آنها را می گیرد.
برای این کودکان کارت‌های غیرقانونی طراحی شده که شهرداری می‌گوید از جانب ما نیست اما مامورانی بین ۲۰۰ تا ۴۰۰هزار تومان می‌گیرند که اجازه بدهند این کودکان تفکیک زباله کنند و اگر این باج را ندهند به این کودکان اجازه کار داده نمی‌شود.بنابر گزارش باشگاه خبرنگاران هر شهروند تهرانی روزانه یک کیلو زباله تولید می کند.
زباله ای که به گفته دلالان هر کیلوی آن ۳۰۰ تومان فروخته می‌شود. با این حساب، میزان زباله قابل بازیافت در تهران روزی ۷۲۰میلیون تومان تخمین زده می‌شود؛ که می شود سالی ۲۶۲میلیارد و ۸۰۰میلیون تومان. چندی پیش فرشید یزدانی، مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودکان اعلام کرده بود: «حدود ۱۴هزار زباله گرد در تهران وجود دارد که از این تعداد ۴۷۰۰ نفر کودک هستند یعنی رقمی در حدود یک سوم و عمده زباله‌گردها، در واقع بیش از ۹۰درصد آنها هم از اتباع افغانستان هستند.»
این اعداد و ارقام، می‌تواند مافیایی بزرگ را سامان دهد که بخش زیادی از آن روزبه روز فربه‌تر می شود؛ بیشتر هم با پنهان‌کاری پیمانکاران شهرداری که قوانین را دور می‌زنند و کودکان بی‌‌‌دفاع و نیازمند را به کار می‌گیرند. گرچه برخی از کارشناسان معتقدند مسئولان دولتی بی‌‌‌مسئولیتی خودشان را به گردن پیمانکاران می‌اندازند.
کودکان درگیر مافیای زباله‌گردیمجید فراهانی، عضو شورای شهر تهران با انتقاد از عملکرد شهرداری در رابطه با کودکان زباله‌گرد گفته است: فقدان نظارت دقیق و واگذاری مجوز جمع آوری زباله به پیمانکارانی که کودکان محروم را که برای نان ناچارند کار کنند به‌کار می‌گیرند، سبب شده تا شاهد پرسه ۱۴هزار زباله‌گرد در تهران باشیم بر همین اساس به‌عنوان نماینده مردم شریف تهران در اجرای بند ۳ ماده ۸۰ قانون شوراهای اسلامی کشور، برای دومین بار درباره «لزوم توجه به حقوق کودکان کار و ایفای مسئولیت اجتماعی شهرداری در برابر این بخش از شهروندان» به شهرداری تهران تذکر می‌دهم.
مجید ابهری، جامعه‌شناس و آسیب‌شناس اجتماعی با اشاره به وجود مافیایی بزرگ در پشت پرده حضور کودکان زباله‌گرد در تهران نیز می‌گوید: میلیاردها تومان درآمد حاصل از طلای کثیف است که در ظاهر کسی به آن توجه نمی‌کند، چراکه مافیای بزرگی در پشت این حرکت وجود دارد و سود اصلی نصیب آنها می‌شود. شرایط غیرانسانی کودکان زباله‌گرددر این رابطه یک فعال حقوق کودک می‌گوید: تفکیک پسماند جزو زیانبارترین مشاغلی است که می‌توان حضور کودکان و نوجوان را در آنها متصور شد.
ثریا عزیزپناه می‌افزاید: بدون شک شهرداری از بار مسئولیت خود در این زمینه شانه خالی می‌کند، این ارگان شهرداری باید نظارت دقیق خود را در این زمینه اعمال کند. در‌حال حاضر آیا شهرداری از حداقل اختیارات خود مبنی بر عدم بستن قرارداد با کارفرمایان و پیمانکارانی که از نیروی کار کودک و نوجوان برای سخت‌ترین مشاغل استفاده می‌کنند، بهره می‌گیرد و با آنها قرارداد نمی‌بندد؟
او خاطرنشان می‌کند: اینکه شهرداری خود را از این معضل مبرا می‌سازد تنها ناشی از بی‌توجهی این سازمان به این موضوع است و بس. عزیزپناه می‌افزاید: شهرداری به‌عنوان یک ارگان و کارفرما این اختیار را دارد که با این پیمانکاران قرارداد نبندد یا نظارت جدی بر امورات این شرکت‌ها داشته باشد.
آیا شهرداری نمی‌تواند بندی تحت‌عنوان «عدم استفاده از نیروی کار کودک» را به قراردادهای خود با این کارفرمایان بیافزاید. در این صورت جامعه و فعالان حقوق کودک دلخوشی حداقلی خواهند داشت که شهرداری قرارداد خود را با پیمانکارانی که از نیروی کار کودک و نوجوان استفاده می‌کنند، لغو خواهد کرد. او تاکید می‌کند: اگر مافیای پسماند وجود دارد بی‌توجهی شهرداری‌ها نیز می‌تواند راه آن را هموارتر از قبل کند.
عزیزپناه می‌گوید: اغلب این کودکان به‌صورت قاچاق وارد ایران می‌شوند و هیچ امکانات و حفاظت قانونی ندارند. در بازدیدهای فعالان حقوق کودک در سالیان گذشته محل کار و زندگی این کودکان رویت شده است، امکانی که اکنون وجود ندارد و براساس مشاهدات آنها محل زندگی این کودکان نزدیک دپو زباله‌ها و در فضایی بسیار غیربهداشتی و حتی غیرانسانی است، این کودکان به معنای واقعی از محرومیت و انواع و اقسام بیماری‌ها رنج می‌برند. او تاکید می‌کند:
آنها از حداقل وسایل بهداشتی مانند دستکش و ماسک بی‌‌بهره‌اند. این کودکان نادیدنی نیستند و تعداد زیادی از آنها در معابر عمومی و در معرض دید شهروندان هستند و آنها هر روز یک تخلف آشکار انسانی را مشاهده می‌کنند.
عزیزپناه از عدم‌پیگیری قضائی سرشاخه‌های مافیای پسماند ابراز تاسف کرده و می‌گوید: طی ۲۱ سال فعالیت حرفه‌ای هیچگاه یکی از افراد عضو مافیای جمع‌آوری زباله و پسماند را در محاکم قضائی و پاسخگویی قانون ندیده‌ام و هنگام مقابله با این پدیده همیشه ضعیف‌ترین حلقه یعنی کودکان زباله‌گرد پاسخگوی بی‌قانونی سرشاخه‌های این مافیا بوده‌اند.
شهرداری در قبال تک تک این کودکان مسئول است و کار این کودکان مخالف تمام کنوانسیون‌های حقوق کودک امضا شده توسط ایران است. او خاطرنشان می‌کند: تفکیک‌زباله در مبدا نیاز به آموزش و سازوکار مشخص دارد و بهای آن را نباید کودکان کار و زباله‌گرد پرداخت کنند.
در‌حال‌حاضر کدام بخش از نظام آموزش رسمی کشور به نسل کنونی آموزش «مدیریت پسماند» می‌دهد و کدام سرفصل کتب درسی به کودکان آموزش نحوه برخورد با مساله مدیریت پسماند داده است؟ بنابراین شهروندان زباله خشک و تر را جدا نمی‌کنند و کودکان در آتش این زباله‌ها می‌سوزند.
