افزایش کودکان کار در پی افزایش مشکلات اقتصادی
انسان شیء، کالا یا ابزار نیست که ساماندهی شود!
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران، موسوی چلک گفت: نباید فراموش کنیم اگر کودکان کار و خیابان زیاد شده‌اند، این آسیب اجتماعی به دنبال شرایط اقتصادی است. نقش مددکاران اجتماعی این است که کودکان را شناسایی کنند و به سمت جذب، نه جمع آوری آنها بروند.
این روزها در تمام خیابان‌ها، تعداد کودکان کار به شکل قابل توجهی افزایش یافته و حالا آنان به جزء جدایی‌ناپذیر و غیرقابل کتمان شهرها تبدیل شده‌اند.
هرچند که آمار دقیقی در مورد کودکان کار در ایران وجود ندارد، اما شبکه یاری کودکان شمار آنان را تا ۳ میلیون نفر تخمین می‌زند و به نظر می‌رسد در سال‌های گذشته این آمار افزایشی قابل ملاحظه داشته است.
نتایج بررسی‌های سازمان بهزیستی نشان می‌دهد ۳۳/۸ درصد از این کودکان بین یک تا چهار ساعت، ۵۲/۱ درصد از آنها بین چهار تا هشت ساعت و ۱۳ درصد از آنها بیش از ۸ ساعت در خیابان مشغول به کار هستند. این بررسیها همچنین حاکی از این است که حدود ۷۳ درصد از این کودکان در خیابان سابقه خشونت دارند.
اگرچه آمارهای سازمان جهانی کار حاکی از کاهش کار اجباری کودکان از سال ۲۰۰۰ است اما در کشور ما این آمار در چند سال گذشته و به دنبال شرایط نامناسب اقتصادی، رو به افزایش گذاشته است.
در این راستا با سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران، به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.
موسوی چلک در خصوص بحث جمع آوری این کودکان گفت: واژه جمع آوری قرابتی با ادبیات تخصصی ما ندارد. در آئین‌نامه حقوق کودکان نیز از عنوان جذب و شناسایی، توانمندسازی، نگهداری موقت و… استفاده شده است لذا اینکه می‌خواهیم کودکان را به سرعت جمع‌آوری کنیم و برخی مسئولان حتی از لفظ پاکسازی استفاده می‌کنند، اشتباه است. واژه پاکسازی در ادبیات حوزه اجتماعی جایی ندارد.
او ادامه داد: باید نسبت به عوامل زمینه‌ساز حضور کودکان در خیابان واقع‌بین باشیم. در واقع باید این پرسش را مطرح کنیم که ما چه قدر می‌توانیم این عوامل را مدیریت کنیم؟ بخش عمده زمینه ساز این مساله، فقر است. اگر کودکان را صرفاً از خیابان جمع کنیم در نهایت کار کودکان زیرزمینی شده و آنها به کارگاه‌های زیرزمینی و حوزه قاچاق کودکان به کشورهای همسایه و… منتقل می‌شوند. این درحالی است که خیابان حتی از خیلی کارگاه‌های زیرزمینی امن‌تر است چراکه حداقل نظارت عمومی در خیابان وجود دارد.
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران در خصوص قوانین کار کودک خاطرنشان کرد: در ماده ۷۹ قانون کار گفته شده کار کودکان زیر ۱۵ سال ممنوع است اما همین قانون، کار کودک را در ماده ۸۰ به رسمیت شناخته است.
موسوی چلک عنوان کرد: از سوی دیگردر کشورمان آئین نامه ساماندهی کار کودکان کار و خیابان را داریم، البته شخصاً با عنوان «ساماندهی» کودکان کار مخالف هستم چراکه معتقدم انسان شیء، کالا یا ابزار نیست که ساماندهی شود.
او ادامه داد: نباید فراموش کنیم اگر کودکان کار و خیابان زیاد شده‌اند، این آسیب اجتماعی به دنبال شرایط اقتصادی است. نقش مددکاران اجتماعی این است که کودکان را شناسایی کنند و به سمت جذب، نه جمع آوری آنها بروند. جذب به معنی حضور اختیاری و معرفی ظرفیت‌ها به کودکان کار است. حتی می‌توانیم به بسیاری از کودکان ۱۵ تا ۱۸ ساله که کار می‌کند، در تسهیل وضعیت نامساعدشان کمک کنیم و دست کم مهارت ارتباطی، اجتماعی و تحصیلی را به آنها بیاموزیم.
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران با انتقاد از اینکه این کودکان صرفاً به مراکز نگهداری رفته دوباره با یک تعهد به خیابان برمی‌گردند، تصریح کرد: آیا نظام تأمین اجتماعی ما اینقدر قوی است که از خانواده کودکان آنقدر حمایت کنیم که این حمایت، از پولی که در خیابان درمی‌آورند بیشتر باشد؟ ما باید خدمات اجتماعی را به جایی که بچه‌ها هستند ببریم تا آنها کمتر آسیب ببینند.
موسوی چلک در پایان با اشاره به اینکه واقعیت این است که این کودکان کار خودشان قربانی هستند، گفت: این کودکان قربانی شرایطی هستند که منجر به گسترش این پدیده، خانواده بی سامان یا معتاد، نبود نظام فراگیر تأمین اجتماعی و… شده است. در واقع آنها کودکانی هستند که کودکی را تجربه نمی‌کنند.
