تئاتر کودک و نوجوان ایران با تعریف جهانی فاصله دارد

بهروز غریب‌پور در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا درباره آسیب شناسی حوزه تئاتر کودک و نوجوان در کشورمان گفت: کیفیت، شیوه تولید و اجرای آثار تئاتر کودک و نوجوان از یک سو و از سوی دیگر تعریفی که هنرمندان، مسئولان و متولیان امر تئاتر از نمایش کودک و نوجوان در کشور ما دارند با آنچه که به عنوان تعریف جهانی از این هنر وجود دارد تفاوت های آشکاری دارد. در حقیقت یکی از مهمترین آسیب ها در کیفیت تولیدات تئاتر کودک و نوجوان، کشورمان با وجود ظرفیت ها و نیروهای بالقوه موجود در آن به همین عدم تطبیق تعریف این گونه نمایشی با تعریف جهانی آن باز می‌گردد.

وی ادامه داد: تئاتر کودک و نوجوان و نخستین سنگ بنای اصلی آن یعنی نمایشنامه های این گونه تئاتری، در نگاه کلی چه از بعد علمی و چه از نگاه کیفی، با تئاتر بزرگسال معنای یکسانی دارد. در این میان آنچه که تئاتر کودک و نوجوان، را از تئاتر بزرگسال متفاوت می‌کند به مولفه‌هایی بازمیگردد که شاید نمایشنامه‌نویسان تئاتر بزرگسال کمتر الزام به رعایت آن داشته باشند. یا بنا به سبک، شیوه و سیاق تولید آثار نمایشی خود به بخشی از وجوه تئاتریکال اثر خود توجه بیشتری داشته باشند و به بخش های دیگر توجهی کمتر!

مهمترین وجه تمایز تئاتر کودک و نوجوان با تئاتر بزرگسال

نویسنده و کارگردان اپرای عروسکیحافظ و مولانا خاطرنشان کرد: مهمترین وجه تمایز تئاتر کودک و نوجوان با تئاتر بزرگسال متوجه این مساله است که هرچند این گونه نمایشی در شیوه نگارش و تولید با گونه تئاتر بزرگسال تفاوتی ندارد اما تئاتر کودک و نوجوان باید در کوتاه‌ترین زمان مخاطب خود را جذب کند، قصه خود را بازگو کرده و به سرانجامی برسد. در حقیقت همین ایجاز در تئاتر کودک و نوجوان، مهمترین وجه ممیزه آن با دیگر گونه‌های تئاتری به شمار می رود.

هنرمند تئاتر کودک و نوجوان، در کنار تحقق این سه مولفه باید مواردی مانند سرگرم کنندگی، بهره بردن از مولفه های تعلیمی و تربیتی و مسائلی از این دست را نیز برای غنای هر چه بیشتر آثار تئاتری خود به کار بندد. با تجمیع این دسته از موارد است که نه تنها می توان به کیفی‌ترین تولیدات آثار نمایشی در این عرصه دست یافت که خود را به تعریف جهانی این هنر نزدیک و نزدیک‌تر کرد.

مشارکت بر مبنای بهره بردن از نیروی تعقل و ذهنیت مخاطب کودک و نوجوان

به گفته غریب پور، هنرمندان در تولید و اجرای نمایش‌های گروه سنی کودک و نوجوان در غرب بر اصل ارتباط اثر با نیروی تعقل و درک مخاطبان هدف خود بیشترین تاکید را دارند. در حقیقت آنها تلاش می کنند با به فعلیت درآوردن اندیشه کودک و نوجوان، مشارکت او را در همراهی با اثر نمایشی جلب و جذب کنند. در حقیقت بن مایه اصلی تولید نمایش‌های کودک و نوجوان در کشورهای صاحب تئاتر در روایت رفتار قهرمانان آثار نمایشی برای یاری جستن و به حرکت در آوردن نیروی تعقل و جذب حداکثری مشارکت ذهنی و عملی کودکان و نوجوانان با خط روایت قصه و داستان است.

وی با اشاره به این مساله که برخلاف تصور موجود در کشورمان تئاتر  در وهله نخست وظیفه‌اش تعلیم دادن و آموزش نیست، تصریح کرد: مهمترین رسالت آن کمک به کشف و شهود جهان پیرامون کودکان و نوجوانان با بهره بردن از ذهن پرسشگر و واداشتن آنها به اندیشین و تفکر است. کودکان و نوجوان در ارتباط با جهان اطراف خود در سه حوزه خانواده، مدرسه و اجتماع، شکل گیری و تکوین شخصیت فردی، حقوقی و اجتماعی را تجربه می کنند.

مفاهیمی مانند همذات‌پنداری و همراهی در آثار کودکان و نوجوانان باید در بالاترین رتبه خود قرار گیرد. نکته ای که درست بر خلاف آن، تولیدکنندگان نمایش کودک و نوجوان در کشورمان بیشتر تمرکز خود را بر ایجاد فضایی شاد و مفرح برای سرگرم کردن کودکان اختصاص می دهند.

تئاتر کودک و نوجوان مفهومی سطحی و ظاهری نیست

نویسنده و کارگردان اپرای عروسکی عاشورا خاطر نشان کرد: مهمترین مولفه در تولید آثار برای دستیابی به بیشترین توفیق در زمینه اثرگذاری، همراهی و جریان سازی در حوزه تئاتر توجه به این نکته کلیدی است که نباید مساله مهمی چون تئاتر کودک و نوجوان، برای هنرمندان این عرصه، مفهومی سطحی، ظاهری و تفننی داشته باشد.

وی ادامه داد: زمانی می‌توانیم شاهد اثرگذاری و جریان سازی تئاتر کودک و نوجوان، در فضای هنری کشورمان باشیم که هنرمندان این عرصه از یک سو و از سوی دیگر مسئولان، متولیان و دست اندرکاران عرصه هنرهای نمایشی در کشورمان از سویی دیگر، تئاتر کودک و نوجوان، را مهمترین عامل برای کمک به کودکان و نوجوانان سرزمینمان در مسیر شکل‌گیری و تکامل شخصیت فردی، حقیقی، اجتماعی و روانشناختی‌ در نظر بگیرند.