مهارت هایی که کودکان برای زندگی به آن نیاز دارند
روانشناس کودک گفت: بر اساس سازمان بهداشت جهانی و یونیسف مهارت زندگی یعنی ایجاد روابط بین فردی مناسب و موثر، انجام مسئولیت‌های اجتماعی، تصمیم گیری صحیح، حل تعارضات و کشمکش‌ها بدون توسل به اعمالی که به خود یا دیگران صدمه می زند، توانایی انجام رفتارهای سازگارانه و مثبت به گونه‌ای که فرد بتواند با معضلات و مشکلات زندگی روزمره خود کنار بیاید.
دکتر پریسا ارجمندی، روانشناس کودک و نوجوان عنوان کرد: آموزش مهارت‌های زندگی در سال ۱۹۷۹ و با اقدامات دکتر گیلبرت بوتوین برای دانش آموزان پایه ۷ تا ۹ تدوین شد.
وی ادامه داد: این برنامه آموزشی به دانش آموزان یاد می‌داد که چگونه با استفاده از مهارت‌های رفتار جرات مندانه، تصمیم گیری، تفکر نقاد و تفکر خلاق در مقابل وسوسه یا پیشنهاد سوءمصرف مواد از سوی همسالان‌شان مقاومت کنند.
وی در رابطه با تعریف مهارت‌های زندگی اظهار کرد: منظور از مهارت‌های زندگی، آن گروه توانایی‌های روانی_اجتماعی است که فرد را برای مقابله مؤثر و پرداختن به کشمکش‌ها و موقعیت‌های زندگی یاری می‌بخشد و فرد را قادر می‌سازد تا در رابطه با سایر انسان‌ها، جامعه، فرهنگ و محیط مثبت و سازگارانه عمل کند و سلامت روانی خود را تأمین نماید.
وی افزود: بر اساس سازمان بهداشت جهانی و یونیسف مهارت زندگی یعنی ایجاد روابط بین فردی مناسب و موثر، انجام مسئولیت‌های اجتماعی، تصمیم گیری صحیح، حل تعارضات و کشمکش‌ها بدون توسل به اعمالی که به خود یا دیگران صدمه می زند، توانایی انجام رفتارهای سازگارانه و مثبت به گونه‌ای که فرد بتواند با معضلات و مشکلات زندگی روزمره خود کنار بیاید.
وی ادامه داد: توانایی‌هایی که باعث ارتقای بهداشت روانی افراد جامعه، غنای روابط انسانی، افزایش سلامت و رفتارهای سلامت در سطح جامعه می‌شوند نیز از مهارت‌های زندگی هستند.
روانشناس کودک و نوجوان درخصوص اهداف مهارت‌های زندگی گفت: برنامه‌های مختلفی که بر اساس آموزش مهارت‌ها در زمینه ارتقای سلامت روانی اجرا می‌شود مشتمل بر چندین هدف اصلی و اساسی هستند
وی ادامه داد: تقویت اعتماد به نفس، تقویت روحیه مشارکت و همکاری، رشد و تقویت عواطف انسانی، ایجاد روحیه مقاومت در برابر تبلیغات مسموم، کمک به شناسایی و بیان احساسات، تأمین سلامت جسمی و بهداشت روانی، تقویت مهارت‌های ارتباطی، ساختن یک شهروند متعادل و مقبول اجتماع، تقویت روحیه همزیستی مسالمت آمیز، ارتقاءسازگاری فرد با خودش، دیگران و محیط زندگی از اهداف آموزش مهارت‌های زندگی است.
ارجمندی بیان کرد: سازمان بهداشت جهانی مهارت‌های زندگی را با عناوین دهگانه مشخص نموده است که برخورداری از هر یک از این مهارت‌ها مستلزم دانستن، تمرین، و به کارگیری هر چه بیشتردر زندگی روزمره است.
وی با اشاره به اینکه مهارت تصمیم گیری اولین مهارت زندگی در کودکان است، گفت: در این مهارت افراد اهمیت و مراحل تصمیم گیری را می‌آموزند و متوجه می شوند موفقیت در زندگی در گروی تصمیم درست و به موقع است.
وی در رابطه با مهارت حل مساله تصریح کرد: این مهارت به معنای تعریف دقیق مشکل، شناسایی و بررسی راه حل‌های موجود، برگزیدن و اجرای راه حل مناسب و ارزیابی فرایند حل مساله است به طوری که فرد راه حلی با بیشترین منفعت و کمترین ضرر مادی و معنوی را انتخاب کند و از راه‌های غیرسالم برای حل مشکلات خویش استفاده نکند و بر مشکلاتش نیفزاید.
وی در رابطه با مهارت تفکر خلاق گفت: در این مهارت افراد فرا می‌گیرند که با شیوه‌های متفاوت بیندیشند و از تجربه‌های متعارف و معمولی خود فراتر روند و راه حل‌هایی را خلق کنند که خاص و ویژه خودشان است.
روانشناس کودک و نوجوان مهارت چهارم را مهارت تفکر نقاد دانست و بیان کرد: این مهارت به معنای توانایی تحلیل عینی اطلاعات موجود با توجه به تجارب شخصی و بررسی صحت یا سقم چیزی با دلیل، مدرک و استدلال و سپس پذیرفتن یا رد کردن آن است.
وی با بیان اینکه توانایی برقرار کردن ارتباط موثر به معنای ابراز احساسات، نیازها و نقطه نظرهای فردی با گوش دادن فعالانه به مخاطب و ایجاد بیشترین رضایت با کمترین تنش و کشمکش است، گفت: مهارت ایجاد و حفظ روابط بین فردی، مهارتی برای تعامل مثبت با افراد به خصوص اعضای خانواده در زندگی روزمره است همچنین این مهارت به شناسایی مرز روابط با دیگران و ایجاد روابط صمیمانه متعهدانه نیز کمک می‌کند.
وی با اشاره به اینکه خودآگاهی به معنی توانایی فرد در شناخت خود، خواسته‌ها، نیازها، احساسات، نقاط ضعف و قدرت است، اظهار کرد: در این مهارت فرد می‌آموزد که چه شرایط یا موقعیت‌هایی برای او عذاب آور هستند.
وی بابیان اینکه در مهارت همدلی فرد می‌آموزد که چگونه احساسات سایر افراد را تحت شرایط مختلف درک کند، تفاوت‌های فردی را بپذیرد و با پیش داوری و قضاوت با دیگران برخورد نکند، گفت: مهارت‌های مقابله با هیجان‌ها به معنای شناخت هیجان‌هایی از قبیل شادی، ترس، حسادت، غم و… و تاثیر آن‌ها بر رفتار خود، دیگران، فراگیری نحوه اداره آن‌ها و واکنش مناسب در برابر آن‌ها است.
ارجمندری در رابطه با مهارت مقابله با استرس اظهار کرد: در این مهارت فرد می‌آموزد که چگونه با فشارها و نقش‌های ناشی از زندگی و همچنین استرس‌های دیگر مقابله یا آن‌ها را مدیریت کند تا باعث فرسودگی روانی و جسمانی‌اش نشود.
مهارت زندگی چه کاربردی دارد؟
وی با اشاره به اینکه آموزش مهارت‌های زندگی باعث ارتقا روابط بین فردی در کودکان، کمک به تصمیم گیری صحیح، حل بهتر مسئله و مشکلات می‌شود، گفت: با یاد گرفتن مهارت‌های زندگی از احساسات یکدیگر استفاده می‌کنیم و همدلی و مهربانی را افزایش می‌دهیم همچنین مهارت‌های زندگی باعث دوری از رفتارهای پرخطر مانند اعتیاد، روابط جنسی زودهنگام و… می‌شود.
وی با بیان اینکه با دو هدف مهارت‌های زندگی آموزش داده می‌شود، یادآور شد: در هدف عام به همه کودکان بدون استثنا آموزش داده می‌شود؛ اما در هدف خاص جهت متخصص شدن کودکان آموزش داده می‌شود، یعنی زمانی که جامعه آسیب پذیر باشد.
منبع: ایسنا
مرتبط:
