بازخوانی داستان ها ی اصیل ایرانی و بازی های بومی

بازخوانی داستان های اصیل ایرانی/بازی های بومی با عروسک های محلی

 

بازخوانی داستان ها خوانش قصه مینا و پلنگ و بازی های محلی بومی در نوروز برای ساعت ها می توانند محله ها و خیابان های مازندران را در کوران کرونا خلوت و صفای خانه را افزون کند.
شنیدن داستان عاشقی پلنگ آن چنان جذاب است که می تواند مدت ها ذهن و فکر شنونده را با خود درگیر کند، قصه ای ناب و کهن که در دل روستای ییلاقی حاشیه جنگل در مازندران رخ داده است.
قصه مینا و پلنگ عاشقانه ای ناب بین یک پلنگ و دختری روستایی به نام مینا است، این قصه همیشه و در همه فصول شنیدنی و پررمز و راز است و نوروز بهانه ای است تا دوباره این افسانه کهن و قدیمی برای اعضای خانواده بازگو شود.

افسانه مینا و پلنگ از آنجا ریشه می گیرد که پلنگ شیفته آواز مینا دختر کندلوسی می شود که هر شب در اتاقش آواز می خواند. این آغاز قصه ای عاشقانه و واقعی با طعم افسانه و زیبایی است و هرشب پلنگ با گذر از کوهستان ها و جنگل خود را به حاشیه پنجره خانه می رساند و به آواز دخترک گوش می داد.

افسانه مینا و پلنگ از آنجا ریشه می گیرد که پلنگ شیفته آواز مینا دختر کندلوسی می شود که هر شب در اتاقش آواز می خواند. این آغاز قصه ای عاشقانه و واقعی با طعم افسانه و زیبایی است

سرانجام شبی پلنگ بر اثر گلوله مردمان دهکده با تنی زخمی راه جنگل را در میان زمستان سرد و برفی طی می کند و مینا به هوای یافتنش شب هنگام به سیاهی جنگل و سوز و سرما می زند، در آن شب مینا دلش می خواست دردناک ترین ترانه و آوازش را بخواند. شبی سرد و تاریک، مینا آوازخوانان پا به جنگل مه گرفته گذاشت و برای همیشه در چشم تر جنگل گم شد و هیچ گاه دیگر خبری از آمدن مینا و پلنگ در فضای دهکده نپیچید.

کارشناس میراث فرهنگی مازندران در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه مازندران قصه های کهن و بومی فراوانی برای بازخوانی در ایام نوروز و ماندن در خانه دارد، می گوید: قصه مینا و پلنگ بیش از یک صد سال پیش بین سال های ۱۲۷۵ تا ۱۲۸۵ در یکی از روستاهای ییلاقی مازندران به نام کندلوس در کوهستان های نوشهر در میان جنگل های انبوه و دست نخورده آن زمان به وقوع می پیوندد که شاید در جهان بی نظیر بوده است.

محسن اکبرپور افزود: قصه های فراوان و اشعار دلنشین زیادی از قصه مینا و پلنگ سال ها پس از مرگ این دو نقل شده و سرانجام ناتمام این قصه، ذائقه بسیاری از مردان و زنان دیار کجور را به سرایش واداشت؛ قصه هایی که هنوز بر لبان اهالی این مرز و بوم زمزمه می شود. هنوز پیرمردها و پیرزن های کندولوس ۷۰ تا ۸۰ سال با چشمانی اشک آلود از این دو تعریف می کردند.

بازی هایی که به خانه ها صفا می دهد

بازخوانی داستان ها علاوه بر قصه های ناب و کهن، بازی های بومی و محلی زیادی در مازندران وجود دارد که مختص اعضای خانواده است، مرغانه جنگی، پاسنگ کا ، فرفرک و بازی پرپر از جمله آن است.

کارشناس فرهنگی میراث فرهنگی مازندران با اشاره به شناسایی ۱۴۷ بازی بومی و محلی در مازندران، بیان کرد: بسیاری از این بازی ها برای انجام در خانه ها و کنار اعضای خانواده مفید است.

طوبی اصانلو ادامه داد: بازی پرپر که در آنان سرگروه نام اشیا و یا حیوانی را می برد و اعضای گروه باید انگشتشان را به عنوان پر بالا برند و اگر نامی را بگوید که پر نداشته باشد و کسی به اشتباه بگوید پر باید به عنوان جریمه، صدای حیوان را دربیاورد.

وی افزود: بورده بودره ، مال کاه، پلنگ لاش ، بازی انکرا ونکرو ، مرده بازی، آغوزکاه ، میچکا پرتیکاپر ، اینک را اونک را، مرغنه جنگی، یک چک دو چک و چرخک کا از بازی های بومی و محلی مازندران هستند که برخی از آن قابلیت انجام در کنار اعضای خانواده را دارد.

وی با بیان اینکه بازی های بومی درواقع برگرفته از فرهنگ و سنت هر منطقه است، اظهار کرد: امسال به دلیل شیوع کرونا، انجام برخی از بازی ها ممکن نیست ولی در گذشته این بازی ها در قالب جشنواره های بومی و محلی اجرا می شد و ایام نوروز فرصت خوبی برای اجرای آن بوده است.

چمیلیک، آیترک، گونترک (ماه میخوام، آفتاب میخوام)، اته بزهکا، ادنگ قلوک، ارکون ورکون، ارنگ و مرنگ، استا میخوام بیایم از باغت گل بچینم، اغوزچالی، السلام علیک خال خال که، اودنگه تیر، بلنیکا، بورد- بورد (رفت، رفت)، پاچوبازی، پکپکی، پلنگ پرشی، پنجه، پیشه کا، تب وچه له ، تبکا (توپ بازی)، ترنابازی، توپا قاچ ، تلاجنگی ، جوزکا ، جهنم کا ، چرخک کا ، چش بهچش ، چک بهچک ، چلیک کا ، چلی مالکا ، چوخرسواری ، چهارراه، خرجین هاله، خرسواری، دچرخه کا ، دسه بزهکا، دغل بازی، دنقول کا ، دیواری، ذکر خنجر، رسنکا ، رسنکیوک ، زوزو ، سر بپریکا ، سرسنگ به سنگ، سنگ چران ، سنگ کشتی، سیتکا ، شاهوزیرکا ، شیر و پلنگ، شیطان بازی، علیخان جرجور، قابکا ، کشتی باشال ، کشتی کمری، کلاحسابه ، کلک تراش، کمربندبازی ، کیوبه ، گیروش (ترکمنی)، گزکا ، گودلهزنی ، لاپهکا ، لیسبرلیس ، مردخدا ، مرغنه جنگی، نعش، وجهکا ، هفت سنگ، یک چک دو چک، یک دبه – دو دبه و… از دیگر بازی های محلی است که ماهیت آن را می توان در نوروز برای کودکان تعریف کرد.

عروسک های بومی و دست ساز که در نوروز جان می گیرند

بازخوانی داستان ها بیش از ۶۰ عروسک بومی و محلی در مازندران شناسایی شده که برخی از این دست ساخت های بومی در نوروز و در دستان کودکان و نوجوانان مازندران، جان دوباره می گیرد. عروسک های بومی مازندران دست ساخته های جنگل نشینان و چوپانان منطقه است که گاه کاربردهای دارویی و اعتقادی نیز دارند و عروس تادونه از جمله آن است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مازندران در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه برخی عروسک ها دست ساز اهالی منطقه است، یادآور شد: عروسک تادونه برای چشم زخم کاربرد دارد و اسکلت این عروسک از چوب با نقش های ساده و زیبا است.

سیف الله فرزانه ادامه داد: عروسک های منطقه مالخوست کیاسر و اورست شامل عروس های پارچه ای زن و مرد از دیگر عروسک های محلی است که برای ثبت نیز به میراث فرهنگی ارسال شده است.

وی با بیان اینکه یک عروسک دیگر به عنوان کتراگلین سمبل باران خواهی در غرب مازندران شناسایی شده است، گفت: این عروسک نیز برای ثبت ملی به سازمان ارسال شده است.

براساس این گزارش، فرصت تعطیلات نوروزی و در خانه ماندن برای حفظ سلامت و پیشگیری از شیوع ویروس کرونا بهانه ای برای بازخوانی داستان ها، مثل ها، متل ها و جان بخشی به عروسک های بومی و محلی است تا غبار فراموشی از این داشته های فرهنگی و هنری زدوده و نسل نو و کودک با این میراث کهن آشنا شوند.

 

منبع: خبرگزاری مهر

مرتبط:

خط و نقطه بازی نسبتا نام آشنایی است

مدیریت فضای مجازی در ایام کرونایی با ۱۰ راهکار

سرگرمی به وقت قرنطینه/ کرونا فرصتی برای احیای بازهای قدیمی