راه‌های کاهش استرس کودک در مدرسه
چند روزی است که در توئیتر خانمی را دنبال می‌کنم که از جنگ روانی‌ای که در مدرسه برای دخترش به وجود آمده، می‌نویسد. دختر ۶ ساله در مدرسه آنقدر دچار استرس و تنش شده که مادر تصمیم گرفته بچه را دیگر به مدرسه نفرستد.
اما سؤالی که پیش می‌آید این است که تا کِی می‌تواند فرآیند تحصیل را در کودک خود متوقف کند؟ آیا نباید این مشکل از ریشه حل شود؟ چون ما تا زمانی که یادمان می‌آید اکثرمان در مدرسه دچار استرسی می‌شدیم که از سوی ناظم و مدیر و معلم بود. کار در مدرسه، تکلیف خانه، اضطراب امتحان، فعالیت‌های بعد از مدرسه و از آن بدترگاهی اوقات اذیت و آزار همکلاسی‌ها باعث تجمع فشار روانی و استرس در کودک می‌شود.
طبق گفته روان‌شناسان کودک اگر کودکی در مدرسه تحت فشار باشد، این استرس در رفتارهایش قابل مشاهده است. مثلاً احتمالاً کج‌خلق خواهد شد، مدام گریه خواهد کرد، از فعالیت‌ها کناره‌گیری می‌کند، بلاتکلیف خواهد بود و در مورد خودش بدگویی خواهد کرد. همچنین ممکن است دردهای جسمانی به سراغش آیند. به طور مثال از سردرد و دل‌درد شکایت کند و یا تغییراتی در خواب و اشتهایش مشاهده شود. کودکانی که استرس دارند، با آماده شدن برای مدرسه هم مشکل دارند و حتی ممکن است از رفتن به مدرسه امتناع کنند.
اما چطور ما به عنوان یک والد می‌توانیم به کاهش استرس کودکان در مدرسه کمک کنیم؟
با او حرف بزنید
بهترین کار این است که فضایی آرام مهیا کنید که کودکتان در آنجا بتواند با شما، به دور از هر ترس و قضاوتی حرف بزند. حرف زدن از استرس و مشکلات باعث کاهش آنها می‌شود. وقتی فرزندتان با شما حرف بزند هم از استرس او کاسته می‌شود و هم از اینکه فضا برای اعتماد کردن وجود دارد، خوشحال و راضی می‌شود. می‌توانید وقتی کودک از استرس‌هایش گفت، شما به عنوان والد می‌توانید به طور غیرمستقیم به او کمک کنید که خودش راه‌حلی برای مشکلاتش پیدا کند؛ این راه حل به‌ویژه برای کودکان بزرگ‌تری مناسب است که دوست ندارند مستقیماً به آنها بگویید باید چه کنند.
از تنش در فضا جلوگیری کنید
روان شناسان می‌گویند: «کودکی که مدام عجله دارد، هرگز بچه آرامی نخواهد بود.» این عجله داشتن را در صبح‌هایی که کودک به مدرسه می‌رود، می‌توان دید. صبح‌های آشفته و پراسترس، می‌توانند این حالت را برای تمام روز تثبیت کنند؛ پس سعی کنید قبل از خواب به کودک بگویید وسایلش را آماده کند و صبح‌ها در ساعت مناسبی بیدار شود که زمان مناسب برای صبحانه خوردن و لباس پوشیدن، داشته باشد. این کار هم در صورتی میسر است که کودک شب‌ها به موقع بخوابد. خواب به موقع هم باعث آرامش در روز است و هم صبح‌ها با اشتیاق و نشاط بیدار می‌شود.
مشغله‌های اضافه را حذف کنید
جایی از قول یک روان‌شناس خوانده بودم: «ما کلاً به این باور رسیده‌ایم که پرمشغله بودن برابر است با خوشحالی». مشغول نگه داشتن، روش غیرسالمی برای مقابله با چالش‌های زندگی است و متأسفانه این باور غلط به کودکان ما هم منتقل شده است. فعالیت‌های پس از مدرسه بیش از اندازه، یعنی زمان کمتری برای حضور در خانه؛ پس فعالیت‌های پس از مدرسه را تا جایی که امکان دارد، حذف کنید. و سعی کنید در مواقعی که کودک در خانه است و تکالیفش را انجام داده، از تعاملات و معاشرت‌های خانوادگی غافل نشوید.
در حضور کودک، از معلم بدگویی نکنید
حتی اگر با معلم‌ها، نوع تکالیفی که به کودک داده می‌شود و در کل با شیوه آموزشی او مخالف هستید، هرگز جلوی فرزندتان، درباره آنها بدگویی نکنید.
این کار باعث می‌شود که در کودک ترس ایجاد شود. روان‌شناسان کودک می‌گویند: «کودک همین حالا هم استرس دارد، پس شما باید آب روی آتش باشید نه اینکه در آتشی که در وجودش است، بدمید.» همیشه مثبت باشید و به جای بدگویی، کاری اساسی کنید. مثلاً در این مواقع بدون اینکه کودک متوجه شود، به مدرسه روید و جلسه‌ای با معلمش ترتیب دهید.
مشورت کنید
اگر بتوانید با سایر والدین هم‌کلاسی‌های کودک خود ارتباط برقرار کنید، شاید بتوانید بدین وسیله با آنها در مورد مشکلات مدرسه مشورت کنید. گاهی اوقات مشکل منحصر به فرزند خودتان است و گاهی مشکلی‌ست که همه بچه‌های کلاس از آن رنج می‌برند. دانستن این نکته باعث می‌شود شما به کمک والدین دیگر در جهت رفع این مشکلات بکوشید. اگر مطمئن شوید که مشکل فرزندتان منحصر به خودش است، باید با روان‌شناس کودکی در این باره مشورت کنید.
استفاده زیاد از تکنولوژی ممنوع
کودکان بیش از ۷ ساعت در روز از فناوری استفاده می‌کنند که این امر می‌تواند استرس را افزایش دهد. پس زمان استفاده فرزندتان از ابزارهای فناوری را محدود کرده و زمان بیشتری را صرف فعالیت‌های خانوادگی کنید. بازی‌های کامیپوتری، درگیر شدن با فضای مجازی و دیدن مکرر فیلم باعث می‌شود درون کودک متلاطم شود و مشکلاتش بیشتر از قبل به چشم آِید. در واقع استفاده زیاد از وسایل فناوری هم باعث عقب افتادن کودک از درس و مشقش می‌شود و هم درگیری فکری جدی‌تری به ذهنش هجوم می‌آورد که استرس را بیشتر می‌کند.
* عطیه میرزا امیری–کارشناس ارشد روانشناسی
مرتبط:استرس امتحان در دانش آموزان
