گفتاردرمانی چیست؟
گفتاردرمانی چیست؟
اغلب ما با کودکانی برخورد داشته‌ایم که گفتار قابل درکی ندارند. این کودکان صحبت می‌کنند؛ اما به دلیل اینکه برخی کلمات یا هجاهای صوتی را به درستی بیان نمی‌کنند، کلامشان روان و قابل فهم نیست. از آنجایی که گفتار و کلام یک فرد مهم‌ترین ابزار ارتباطی او به شمار می‌رود، درمان اختلالات گفتاری در دوران کودکی اهمیت زیادی دارد. کودکانی که دچار اختلالات گفتاری هستند، نمی‌توانند با هم‌سن‌وسالان خود ارتباط برقرار کنند، در نتیجه اعتماد به نفس آنها تضعیف شده و کم‌کم گوشه‌گیر می‌شوند.
آسیب‌شناسان زبان و گفتار بر این باورند که کودکانی که مشکلات گفتاری دارند، معمولاً دچار مشکلات دیگری نیز هستند. مشکلاتی در بلع غذا و یا حتی نوشتن از آثار اختلالات گفتاری هستند. چرا که بیان صحیح و روان از هماهنگی کامل بین زبان، فک و لب‌ها برمی‌آید؛ بنابراین هرگونه ناهماهنگی بین این اعضا کلیه وظایف این بخش از بدن را مختل می‌کند. از سوی دیگر اگر کودکی درک صحیحی از حروف و صداها نداشته باشد، فرآیند نوشتن برایش سخت، پیچیده و گاهی ناممکن می‌شود.
خوشبختانه بیشتر اختلالات گفتاری کودکان با تمرینات خاصی که چندان هم پیچیده نیستند و در قالب «گفتاردرمانی» ارائه می‌شوند، قابل درمان هستند. در این تمرینات، مشکلاتی مانند ضعف بیان، اختلال تکرار صدا، اختلالات واجی و تنظیم حجم صدا اصلاح می‌شوند.
چه کودکانی به گفتاردرمانی نیاز دارند؟
افراد مختلفی درگیر مشکلات اختلالات گفتاری هستند که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
– اگر صحبت‌های کودک برای دیگران مفهوم نیست، اگر کودک در انتقال افکار خود در قالب کلمات مشکل دارد، اگر کلام کودک روان نیست و با لکنت و تکرار کلمات صورت می‌گیرد و اگر کودک در برقراری ارتباط با دیگر کودکان مشکل دارد.
– اگر کودک مشکلی در بیان کلمات ندارد ولی در چیدن آنها کنار هم و انتقال مفهوم موردنظر خود مشکل دارد.
– اگر کودک دچار اختلالات شناخته شده‌ای مانند سندروم داون، اوتیسم و یا اختلال شنوایی باشد.
ولی در برخی موارد مراجعه به گفتاردرمان کاملاً ضروری است. مواردی از قبیل:
– کم‌شنوایی یا ناشنوایی
– اختلالات فلج مغزی
– اختلال در بلع
– شکاف کام
– اختلال یادگیری
– عدم برقراری ارتباط کلامی یا غیرکلامی
– تأخیر در شروع گفتار
– اشکال در تلفظ اصوات
– اشکال در درک کلام
– از دست دادن مهارت کلام بر اثر تشنج، سکته مغزی، ام اس، پارکینسون و …
آیا گفتاردرمانی مختص کودکان است؟
پاسخ این سؤال منفی است. گفتاردرمانی به عنوان شاخه‌ای از رشته توانبخشی می‌تواند در هر سنی برای درمان مشکلات گفتاری و ارتباطی به کار رود. بدیهی است که درمان بسیاری از اختلالات در کودکی سریع‌تر و بهتر انجام می‌شود؛ ولی حتی فرد بزرگسالی که از کودکی دچار لکنت بوده یا در تلفظ حرف خاصی مشکل داشته، می‌تواند از گفتاردرمانی استفاده کند. یکی از بخش‌های گفتار درمانی نیز اساساً برای افراد بزرگسالی است که به دلیل حادثه یا بیماری خاصی، توان تکلم خود را از دست داده‌اند. گفتاردرمان‌گر تلاش می‌کند با ارائه تمرینات خاص، کیفیت زندگی ایشان را بهبود بخشد.
اهمیت گفتاردرمانی
شاید باور عمومی جامعه این باشد که درمان‌های توانبخشی مختص افراد ناتوان و معلول و یا بیماران خاص است و به مشکلاتی نظیر لکنت زبان چندان اهمیتی ندارد. درست است که فردی با لکنت زبان می‌تواند به زندگی خود ادامه دهد؛ ولی او در تمام مراحل زندگی خود از کودکی تا بزرگسالی در ارتباطات خود دچار مشکل خواهد بود و گاه این مشکلات به بیماری‌هایی نظیر افسردگی نیز منجر می‌شود. به ویژه در موقعیت‌های خاصی مثل نوجوانی، مصاحبه شغلی و یا هنگام ازدواج این آسیب بیشتر نمایان می‌شود. حال آن که چنین مشکلاتی با گذراندن دوره‌های گفتاردرمانی به سادگی قابل درمان است. تنها صبر و تداوم درمان در این زمینه لازم است تا نتایج مطلوب حاصل شود. اگر والدین به تأثیر فراوان این امر بر شخصیت اجتماعی و آینده فرزند خود آگاهی داشته باشند، هرگز به این موضوع بی‌توجهی نمی‌کنند.
از سوی دیگر، افراد بزرگسالی که به دلیل حادثه یا بیماری خاصی قدرت تکلم و ارتباطی خود را از دست داده‌اند، اگر تحت گفتاردرمانی قرار گیرند، از انزوای کامل رهایی یافته و شرایط برای بیمار و اطرافیانش بهبود می‌یابد.
در مورد افراد با بیماری‌های خاص نیز حتی اگر به دلایل پزشکی و ژنتیکی امکان صحبت کردن فرد وجود نداشته باشد، فرآیند گفتاردرمانی با آموزش روش‌های جایگزین به بیمار کمک می‌کند که به نحوی با دیگران ارتباط برقرار کند.
سخن آخر این که اگر در مورد مشکلات گفتاری و ارتباطی کودک خود دچار تردید شدید، حداقل برای ارزیابی به یک متخصص گفتاردرمانی رجوع کرده و سپس تصمیم‌گیری نمایید.
مرتبط:
چگونه به کودکان مفهوم ارزش را آموزش دهیم؟
والدین و فرزندان آیا با هم در گفتگو هستید ؟
فضای مجازی حس نیاز به کتاب را کمتر کرده است
