بهبود کارکرد سیستم ایمنی بدن با تغذیه مناسب و حفظ آرامش روانی
استاد ایمونولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه بهترین راه برای مقابله با ویروس کرونا این است که خود را در معرض این ویروس قرار ندهیم، گفت: مهم‌ترین راه برای بهبود کارکرد کل بدن و ازجمله سیستم ایمنی نیز تغذیه مناسب و حفظ آرامش روانی است.
دکتر داور امانی اظهار کرد: کووید۱۹ یک بیماری ویروسی است که عامل آن ویروسی از خانواده کرونا ویروس‌ها است که در سال‌های گذشته نیز دو نوع بیماری تنفسی مرس و سارس توسط کرونا ویروس‌ها گزارش‌شده است.
استاد ایمونولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اینکه ابتلا به ویروس کرونا باعث بروز علائم مختلفی در بدن افراد می‌شود، گفت: ویروس کرونا درگیری در دستگاه‌های مختلف بدن ایجاد می‌کند، ولی شایع‌ترین آن درگیری تنفسی است که بیشتر مشکلات و مرگ‌ومیر بیماران نیز در افرادی گزارش‌شده که دستگاه تنفس آن‌ها به‌شدت درگیر شده است.
وی با بیان اینکه ویروس کرونا از طریق یکسری گیرنده‌ها وارد بافت دستگاه تنفس فرد می‌شود، افزود: بعد از اینکه ویروس وارد سلول‌های پوششی دستگاه تنفس شد، یکسری فعل‌وانفعالاتی اتفاق می‌افتد که در نتیجه، انواع سلول‌های سیستم ایمنی و سلول‌های التهابی به بافت دستگاه تنفس حمله می‌کنند و با توجه به اینکه این سلول‌ها، سلول‌های فعالی هستند شروع به تولید سایتوکاین های متعدد می‌کنند.
از پاسخ‌های التهابی شدید دستگاه تنفس تا نارسایی شدید تنفسی
عضو هیئت‌علمی دانشکده پزشکی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه سایتوکاین ها ملکول هایی هستند که در فعال شدن سلول‌های ایمنی نقش دارند، تصریح کرد: تولید بیش‌ازاندازه سایتوکاین ها در نهایت منجر به طوفان سایتوکاینی می‌شود که در این شرایط پاسخ‌های التهابی شدید در دستگاه تنفسی شروع می‌شود. همچنین پاسخ شدید التهابی در اثر آلودگی با این ویروس در دستگاه‌های دیگر بدن نیز گزارش‌شده است. وقتی این پاسخ‌های التهابی شدید و ممتد باشد، باعث آسیب بافت دستگاه تنفس شده و در عملکرد ریه‌ها و کیسه‌های هوایی اختلال ایجاد می‌کند و در نتیجه شخص به نارسایی شدید تنفسی مبتلا می‌شود.
وی ادامه داد: به تدریج آسیب بافتی ریه پیشرفت می‌کند و نهایتاً منجر به نارسایی شدید ریه و در افراد مستعد منجر به مرگ می‌شود.
استاد ایمونولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به پژوهش‌های متعدد انجام‌شده و یافته‌های جدیدی که در مورد برخورد و تعامل این ویروس با سیستم ایمنی به‌دست‌آمده اشاره کرد و گفت: یکی از این مطالعات نشان می‌دهد در افرادی که به بیماری شدید تنفسی در اثر این ویروس مبتلا می‌شوند، اتو آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌شود.
وی در مورد اتو آنتی‌بادی‌ها توضیح داد: وقتی یک ماده خارجی وارد بدن ما می‌شود علیه آن آنتی‌بادی تولید می‌شود، اما وقتی این آنتی‌بادی علیه یکی از ملکول های بدن تولید شود به آن اتو آنتی‌بادی می‌گویند.
خلع سلاح شدن سیستم ایمنی و دستگاه تنفسی بدن
دکتر امانی با بیان اینکه در حدود ۱۰ درصد بیماران شدید تنفسی به دلیل کووید ۱۹ یک اتو آنتی‌بادی علیه ملکول “اینترفرون نوع یک” تولید می‌شود، خاطرنشان کرد: اینترفرون ها اولین و یکی از اصلی‌ترین خط دفاعی بدن در برابر ویروس‌ها هستند، درحالی‌که به دلایل ناشناخته، این اتو آنتی‌بادی‌ها در بدن بیماران کووید۱۹ تولیدشده و در نتیجه اینترفرون های نوع یک که سلول‌ها را در برابر گسترش عفونت ویروسی مقاوم می‌کنند نمی‌توانند وظیفه خود را به‌درستی انجام داده و در نتیجه در برابر ویروس پاسخ ایمنی مناسب دهند. در این شرایط سیستم ایمنی و دستگاه تنفسی ما خلع سلاح می‌شود و ویروس به‌راحتی می‌تواند بیماری‌زایی خود را در بدن ما ادامه دهد.
وی همچنین به یافته‌های جدید دیگری اشاره کرد که در برخی از افراد که بیماری و درگیری شدید تنفسی دارند تعدادی از ژن‌هایی که در پاسخ ایمنی دخیل هستند دچار اختلال و یا جهش شده‌اند، بنابراین نوعی اختلال ژنتیکی نیز باعث می‌شود سیستم ایمنی ما نتواند به خوبی در برابر ویروس پاسخ ایمنی مناسب ایجاد کند.
این عضو هیئت‌علمی دانشگاه ادامه داد: یکی دیگر از یافته‌های اخیر پژوهشگران نشان می‌دهد برخی مبتلایان به ویروس کرونا، اختلالات و اتو آنتی‌بادی‌هایی علیه فاکتورهای انعقادی خون پیدا می‌کنند، در نتیجه یکسری از علائمی که در این بیماران ایجاد می‌شود مرتبط با انعقادهای خون داخل عروق است که منجر به بروز مشکلاتی در بدن می‌شود.
مجهولات درباره کرونا بسیار بیشتر از معلومات است
وی با یادآوری اینکه پزشکان و پژوهشگران حدود ۹ ماه است با این ویروس مواجه شده‌اند، تصریح کرد: هنوز ناشناخته‌های زیادی در مورد این ویروس و بیماری‌زایی آن وجود دارد، اگرچه به‌مرور اطلاعات بیشتری در این مورد به دست می‌آید ولی مجهولات ما بسیار بیشتر از معلومات است و ویروس هر روز چهره جدید و تهاجمی‌تری از خود نشان می‌دهد.
امانی در پاسخ به علت واکنش‌های متفاوت افراد به ویروس کرونا، گفت: ویروس کرونا علائم و درگیری‌های متفاوتی در افراد ایجاد می‌کند، به‌عنوان‌مثال برخی دچار درگیری تنفسی و برخی درگیری‌های گوارشی می‌شوند و برخی هم فقط با خستگی و کوفتگی بدن این بیماری را طی می‌کنند، اما اینکه چرا برخی دچار بیماری خفیف و برخی شدید می‌شوند عوامل گوناگونی تأثیرگذار است.
نوع و بار ویروس و ژنتیک افراد، عامل درگیری متفاوت بیماران
استاد ایمونولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ازجمله عوامل تأثیرگذار در شدت درگیری افراد را نوع ویروسی دانست که در بدن عفونت ایجاد می‌کند و توضیح داد: ممکن است ویروس کرونای خاصی بیماری خفیف ایجاد کند اما ویروسی که جهش پیداکرده باعث بروز بیماری شدید شود، بنابراین تفاوت مربوط به نوع ویروس در کشورها و حتی شهرهای مختلف هم وجود دارد، به همین خاطر یکی از محورهایی که در دنیا بر روی آن کار می‌کنند تعیین نوع ویروس کرونا عامل ایجاد بیماری در کشورها و شهرها مختلف است که مشخص می‌کنند چند سویه ویروس عامل بروز بیماری هستند.
وی یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار در شدت بیماری را مربوط به سیستم ایمنی افراد عنوان کرد و افزود: بدن افراد ویژگی‌ها و توان پاسخ ایمنی متفاوتی دارد که مربوط به ژنتیک افراد است. همان‌طور که در فصل سرماخوردگی یا شیوع آنفلوانزا برخی مبتلا می‌شوند و برخی مبتلا نمی‌شوند، یا مثلاً وقتی واکسن هپاتیت B دریافت می‌کنیم، حدود ۶۰ درصد افراد در برابر واکسن پاسخ ایمنی می‌دهند و در برابر هپاتیت مقاوم می‌شوند و بقیه افراد پاسخ ایمنی در بدنشان ایجاد نمی‌شود، بنابراین ژنتیک افراد در این بیماری نیز تأثیرگذار است.
عضو هیئت‌علمی دانشکده پزشکی شهید بهشتی اضافه کرد: عامل دیگری که می‌تواند در ایجاد و شدت بیماری دخیل باشد، بار (تعداد) ویروس است، به‌طوری‌که معمولاً ارتباط مستقیم بین شدت بیماری و تعداد (بار) ویروسی که وارد بدن فرد می‌شود گزارش‌شده است.
امانی چاقی و سن را نیز دو فاکتور خطری دانست که در مطالعات جهانی ثابت‌شده در کنار بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و فشارخون باعث افزایش شدت بیماری و مرگ‌ومیر افراد مبتلابه کرونا می‌شود.
وی گفت: هرچه سن فرد مبتلا بیشتر باشد، بیماری شدیدتر است و می‌تواند عواقب بدی به دنبال داشته باشد، همان‌طور که آمارها نشان می‌دهد بیشتر افرادی که در اثر این بیماری فوت کرده‌اند میانگین سنی بالا و همچنین بیماری زمینه‌ای داشته‌اند.
وی همچنین با اشاره به اینکه آمارها نشان می‌دهد میزان مرگ‌ومیر در مردان بیشتر از زنان است، گفت: آمارهای اولیه نشان می‌دهد که مردان درگیری و مرگ‌ومیر بیشتری نسبت به زنان داشته‌اند، اما این موضوع نیاز به بررسی‌های دقیق‌تر دارد. وضعیت بد تغذیه و آلودگی هوا نیز احتمال خطر ویروس کرونا را بیشتر می‌کند.
وقتی ویروس اپیدمی ایجاد می‌کند همه در معرض خطرند
این استاد گروه ایمونولوژی دانشکده پزشکی خاطرنشان کرد: وقتی اپیدمی ویروسی ایجاد می‌شود، کودک و جوان و قوی و ضعیف همه در معرض خطر آلودگی و بیماری هستند.
وی با یادآوری اینکه اوایل شیوع کرونا گفته می‌شد این ویروس در کودکان بیماری ایجاد نمی‌کند، افزود: در حال حاضر مواردی از ابتلا و حتی فوت کودکان دیده می‌شود و یا جوانان زیادی هستند که دچار بیماری شدید شده و در بخش مراقبت‌های ویژه بستری می‌شوند. از دلایل اصلی این موضوع اپیدمی و گسترش ویروس کرونا در جامعه است.
آیا سرماخوردگی و آنفلوانزا باعث مقاومت و ایمنی در برابر کرونا می‌شود؟
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در خصوص اینکه گفته می‌شود افرادی که دچار سرماخوردگی یا آنفلوانزا شده‌اند در برابر ویروس کرونا مقاوم‌تر هستند، توضیح داد: هنوز پاسخ علمی دقیقی درباره مقاومت افرادی که سرماخورده، آنفلوانزا گرفته و یا واکسن آنفلوانزا را دریافت کرده در برابر ویروس کرونا وجود ندارد و لازم است بررسی دقیق و علمی دراین‌باره صورت گیرد، چراکه گزارش‌ها متناقضی در این زمینه وجود دارد، اما در بیماری‌های دیگر دیده‌شده وقتی فردی به یک بیماری مبتلا می‌شود ممکن است در برابر بیماری دیگر هم مقاومت پیدا کند.
وی با بیان اینکه در مواردی از بیماری‌های عفونی، ایمنی در برابر بیماری‌های دیگر ممکن است ایجاد شود، اظهار کرد: این موضوع به دلیل شباهت‌هایی است که عامل میکروبی ایجاد این بیماری‌ها با همدیگر دارند، بااین‌وجود نمی‌توان این موضوع را در مورد بیماری کرونا صد در صد نفی و یا قبول کرد.
دکتر امانی اضافه کرد: در گزارش‌هایی ادعاشده که در بدن افرادی که سرماخورده‌اند مقاومتی ایجادشده که بدن را در برابر ویروس کرونا هم مقاوم می‌کند و حتی در مطالعات منتشرشده در مجلات معتبر اعلام‌شده برخی سلول‌های خاطره ایمنی در بدن که برای بیماری خاصی تولیدشده، می‌تواند علیه کرونا هم وارد عمل شده و مقاومت ایجاد کند. این درحالی‌که است که این مطالب علمی باید تجربه و آزمایش بیشتری شوند و بعد با قاطعیت در مورد آن‌ها صحبت کرد، چراکه عکس این موضوع هم می‌تواند صادق باشد که علی‌رغم ابتلا قبلی شخص به سرماخوردگی و یا دیگر بیماری عفونی، هیچ مقاومتی در برابر کرونا در بدن فرد ایجاد نشود.
بهترین راه برای مقابله با کرونا
این ایمونولوژیست با بیان اینکه بهترین راه برای مقابله با ویروس کرونا این است که خود را در معرض این ویروس قرار ندهیم، گفت: در دوران اپیدمی کرونا افراد باید به مکان‌های با خطر آلودگی ویروس نروند، مسافرت نرفته، در تجمعات و میهمانی‌ها شرکت نکنند و تا جایی که امکان دارد در منزل بمانند. در کشورهایی که در کنترل ویروس کرونا موفق بودند این تدابیر به‌صورت سخت‌گیرانه اجراشده است. افرادی که با بیمار کووید ۱۹ در تماس بوده‌اند، چون امکان ناقل بودنشان وجود دارد بهتر است اصول و پروتکل‌های بهداشتی را مشابه بیماران مبتلا به کرونا رعایت کنند.
وی در مورد تقویت سیستم ایمنی بدن برای مقاومت بیشتر در برابر ویروس کرونا نیز گفت: مهم‌ترین راه برای بهبود کارکرد کل بدن و ازجمله سیستم ایمنی، حفظ آرامش روانی است. از نظر علمی ثابت‌شده است که بین آرامش روحی و عملکرد خوب و کارآمد سیستم ایمنی ارتباط مستقیم وجود دارد. به‌عبارت‌دیگر در افراد با آرامش روانی عملکرد سیستم ایمنی بهتر است.
دکتر امانی همچنین به اهمیت زیاد تغذیه در دوران اپیدمی کرونا اشاره و خاطرنشان کرد: در این دوران باید مواد پروتئینی و ویتامین‌ها به‌اندازه کافی مصرف شود. مطالعات نشان داده افرادی که کمبود ویتامین D دارند در برابر کرونا آسیب‌پذیرتر هستند، البته به این معنا نیست که شروع به مصرف بیش‌ازحد ویتامین D کنیم، چون مصرف بیش از اندازه این ویتامین نیز زیان‌آور است.
تأثیر مخرب بزرگ جلوه دادن خطر بیماری برای گروه‌های حساس
وی با بیان اینکه اطلاع‌رسانی‌های زیادی در مورد خطرات ویروس کرونا به‌ویژه برای افراد در معرض خطر بیشتر همچون سالمندان و بیماران زمینه‌ای صورت گرفته، تأکید کرد: افراد سالمند و بیماران زمینه ای برای اینکه خود را مصون نگه‌دارند باید توصیه‌های بهداشتی را به‌طور جدی رعایت کنند، البته این توصیه‌ها برای این است که شخص سلامتی خود را از دست ندهد، درحالی‌که گاهی تأکید بیش از حد و بزرگ جلوه دادن موضوع می‌تواند تأثیر مخرب روانی و ترس و وحشت زیادی را در این افراد به دنبال داشته باشد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه با تصریح بر اینکه هشدار به گروه‌های در معرض خطر کرونا به این معنا نیست که این افراد باید منتظر بیماری باشند، گفت: این هشدارها برای آگاهی و اطلاع افراد است تا پروتکل‌های بهداشتی که تقریباً در همه جای دنیا یکسان است را رعایت کرده و زندگی معمول و متداول خود را داشته باشند. به‌عنوان نمونه، به‌جای خرید روزانه، هفته‌ای یک‌بار خرید کنند، حتماً از ماسک استفاده کنند و شست و شوی دست و حفظ فاصله ایمنی را جدی بگیرند.
تبعات اجتماعی و روان‌شناختی بیماری کووید ۱۹
وی با بیان اینکه یکی از جنبه‌های ناشناخته پاندمی کرونا تبعات اجتماعی و روان‌شناختی آن است که کمتر مورد توجه قرار گرفته، گفت: به دنبال این بیماری همه جوامع با آسیب‌های اجتماعی و روانی زیادی مواجه خواهند شد و بهتر است این تبعات پیش‌بینی‌شده و روی آن‌ها تمرکز شود.
دکتر امانی خاطرنشان کرد: در این شرایط کشوری که در زمینهٔ پیشگیری و پایش بهداشت روانی مردم قوی‌تر عمل کند و آرامش و اطمینان خاطر بیشتری به مردم بدهد قطعاً نتیجه آن را در کنترل بیماری و کاهش مرگ‌ومیر خواهد دید.
این استاد ایمونولوژی بار دیگر با تأکید بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی به‌عنوان اصلی‌ترین راهکار برای مصون ماندن در مقابل ویروس کرونا، گفت: ماندن در منزل، حاضر نشدن در اجتماعات و نرفتن به سفر، خروج از منزل در مواقع ضروری با استفاده از ماسک، حفظ فاصله مناسب و شست و شوی صحیح و اصولی دست‌ها از مواردی است که رعایت آن‌ها باعث کاهش خطر ابتلا به ویروس می‌شود.
وی همچنین بر اهمیت تغذیه مناسب، نوشیدن مایعات و حفظ آرامش در این دوران اشاره و تصریح کرد: مردم وقتی اخبار و اطلاعاتی درباره کرونا و درمان آن کسب می‌کنند، به‌ویژه در فضای مجازی که نظارت چندانی بر روی آن وجود ندارد، بهتر است از موثق بودن خبر مطمئن شوند و به ویژه در مورد روش‌های درمان سنتی و گیاهی بیماری بهتر است با افرادی که در این زمینه آگاهی و دانش لازم دارند مشورت کنند و نباید توصیه‌ها و تجویزهای خودسرانه و غیرعلمی را کورکورانه دنبال کنند که خود می‌تواند عوارض جسمی و روحی دیگری به دنبال داشته باشد.
منبع:ایسنا
مرتبط:
