کووید-۱۹ زنگ بیداری مقابله با ذات‌الریه را نواخت
مراسم روز جهانی ذات‌الریه برای افزایش آگاهی مردم در مورد این بیماری عفونی کشنده برگزار می‌شود؛ هدف این روز آگاهی دادن به مردم در مورد چگونگی پیشگیری از بیماری و مراقبت از خود است. ذات‌الریه باوجوداینکه به‌راحتی قابل‌درمان است اما یکی از بیماری‌های مرگبار کودکان زیر ۵ سال، افراد مسن بالای ۶۵ سال و افراد با سیستم ایمنی ضعیف محسوب می‌شود. این روز توسط ائتلاف جهانی برای جلوگیری از ذات‌الریه کودکان و افزایش آگاهی در میان افراد و سیاست‌گذاران انتخاب‌شده است.
ذات‌الریه چیست؟
ذات‌الریه بیماری عفونی است که بر مجاری تنفسی یک یا هر دو ریه تاثیر می‌گذارد. کیسه‌های هوا پر از مایع یا چرک شده و باعث ایجاد تب، لرز و مشکلات تنفسی می‌شوند. باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها مهمترین عوامل ابتلا به ذات‌الریه هستند.
تاریخچه روز جهانی ذات‌الریه
روز جهانی ذات‌الریه، رویدادی سالانه است که اولین بار در ۱۲ نوامبر سال ۲۰۰۹ توسط ائتلاف جهانی علیه ذات‌الریه کودک برگزار شد. هنگام آغاز این کمپین، برآورد شده بود که ذات‌الریه سالانه یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار کودک را از بین می‌برد. سازمان بهداشت جهانی و یونیسف در سال ۲۰۱۳ برنامه عملیاتی یکپارچه‌ای را برای پیشگیری و کنترل ذات‌الریه و اسهال منتشر کردند و این هدف را تعیین کردند که تا سال ۲۰۲۵ در هر کشور نباید بیش از سه مورد ذات‌الریه وجود داشته باشد.
اهمیت و اهداف روز جهانی ذات‌الریه
بر اساس اظهارات سازمان بهداشت جهانی، ذات‌الریه عامل ۱۵ درصد مرگ‌ومیر کودکان در جهان در سال ۲۰۱۷ بوده است؛ در درمان این بیماری غفلت می‌شود و اگر به‌موقع درمان نشود می‌تواند به اندام‌های مختلف بدن گسترش یابد و منجر به ازکارافتادن اندام شود. اهمیت و اهداف اصلی روز جهانی ذات‌الریه عبارتند از:
• افزایش آگاهی در مورد ذات‌الریه که یکی از بیماری‌های عفونی است و منجر به مرگ در کودکان زیر ۵ سال می‌شود.
• ترویج مداخلاتی که به پیشگیری، محافظت و درمان ذات‌الریه کمک می‌کند.
• رویکردها و راه‌حل‌های بیماری و همچنین نیاز به هرگونه منابع و توجه اضافی را برجسته می‌کند.
• اقدامات، سرمایه‌گذاری اهداکنندگان برای مبارزه با ذات‌الریه و سایر بیماری‌های کشنده در دوران کودکی را افزایش می‌دهد.
رویکرد روز جهانی ذات‌الریه
هر کودک حق اساسی در تجهیزات پاکسازی، امکانات بهداشتی، هوا و آب پاک و واکسن‌های نجات‌دهنده زندگی دارد. روز جهانی ذات‌الریه سه روش را برای ریشه‌کن کردن ذات‌الریه مدنظر دارد:
حفاظت
محافظت در برابر این بیماری از بدو تولد با شیردهی مداوم در ۶ ماه اول تولد آغاز می‌شود. کودک باید ویتامین‌ها، مواد معدنی کافی دریافت کند و تغذیه مناسبی داشته باشد تا با تقویت سیستم ایمنی با این بیماری مقابله کند.
پیشگیری
واکسن‌ها بهترین نوع پیشگیری از بیماری‌های شدید مانند استرپتوکوک، سرخک و سرخچه هستند. شستشوی مکرر دست، حفظ بهداشت و دسترسی به آب تمیز می‌تواند از ذات‌الریه جلوگیری کند.
درمان
اگر ذات‌الریه در زمان مناسب تشخیص داده شود و به دنبال آن مداخله به‌موقع با اکسیژن (در صورت لزوم) و آنتی‌بیوتیک انجام شود، می‌توان ذات‌الریه را درمان و بهبودی را تسریع کرد. تاخیر در درمان می‌تواند منجر به عوارض زیادی شود.
هدف اصلی این اقدامات، از بین بردن ذات‌الریه در نوزادان بین سال‌های ۲۰۲۵-۲۰۳۰ است. این امر می‌تواند با گسترش آگاهی و بالا بردن اهمیت اقدامات مقابله با این بیماری حاصل شود.
روز جهانی ذات‌الریه چگونه برگزار می‌شود؟
مراسم این روز در سراسر جهان برگزار می‌شود و روز تعطیل نیست. رویدادها، پیام‌ها و اخبار مربوط به این بیماری در سراسر جهان توسط سازمان‌های بهداشت جهانی و همچنین اتحادیه‌های پزشکی انجام می‌شود. اکنون، با استفاده از شبکه‌های اجتماعی و اینترنت کمپین‌ها می‌توانند موجب آگاهی مردم و تشویق آنان برای شرکت در برنامه‌های آموزشی شوند و با کمک‌های مالی یا برپایی غرفه‌های مختلف راه پیشگیری و محافظت از خود در برابر این بیماری را اطلاع‌رسانی کنند.
به مناسبت روز جهانی ذات‌الریه ۲۰۲۰، بیش از ۲۱۶ نماد برجسته در ۴۷ کشور در سراسر جهان به رنگ آبی نورپردازی می‌شوند. این رویداد کانون توجه را به این قاتل فراموش‌شده و درعین‌حال پیشرو در کودکان متمرکز خواهد کرد. نشانه‌هایی که به رنگ آبی درمی‌آیند شامل، میدان کینگ جورج بریزبن استرالیا، برج ماکائو در چین، برج پیزا در ایتالیا، آبشارهای نیاگارا در کانادا، سیبلس در مادرید، کتابخانه ملی بلاروس، برج میلاد ایران، برج المپیک در مونیخ آلمان، مشعل دوحه در قطر، برج CN در تورنتو کانادا و کوه تیبل در آفریقای جنوبی هستند.
روز جهانی ذات‌الریه در بحران کرونا
امسال، برای اولین بار روز جهانی ذات‌الریه طی همه‌گیری جهانی ذات‌الریه برگزار می‌شود این همه‌گیری موجب ابتلا و مرگ بسیاری از افراد شده است و اگر کووید-۱۹ به‌عنوان عفونت‌های تنفسی شناخته شود مرگ‌ومیر ناشی از ذات‌الریه را ۷۰ درصد افزایش داده و میزان مرگ‌ومیر سالانه ذات‌الریه را به ۴.۵ میلیون نفر می‌رساند.
بیماری کووید-۱۹ جهان را در معرض خطرات عفونت‌های دستگاه تنفسی تحتانی قرار داده و تهدیدهایی برای سلامت و پیشرفت اقتصادی به وجود آورده است و جهانیان را در دستیابی به اهداف بهداشت ملی و اقتصادی شامل بسیاری از اهداف توسعه پایدار بیدار کرده است. سیستم‌های بهداشتی تحت‌فشار و در حال فروپاشی هستند، فقر در حال افزایش است و در بسیاری از محیط‌ها صلح و امنیت تهدید می‌شود. حتی اگر مرگ‌ومیر ناشی از کووید-۱۹ به‌طور نامتناسبی بر بزرگسالان تاثیر داشته باشد، همچنان بر اساس تخمین‌های اخیر مدل‌سازی شده، ۳/۲ میلیون کودک در سال جاری به دلیل اختلال در خدمات بهداشتی، ۳۵ درصد ناشی از ذات‌الریه و سپسیس نوزاد از بین بروند.
همه‌گیری نشان داد که اکثر کشورهای با درآمد پایین و متوسط برای مقابله با شیوع ذات‌الریه ویروسی در مقیاس گسترده و با سرعت‌بالا آماده نیستند. ده‌ها سال سرمایه‌گذاری کم در پیشگیری، تشخیص و درمان ذات‌الریه باعث شده است که بیشتر این کشورها دارای سیستم‌های بهداشتی باشند که تجهیزات مناسب یا کارکنان بهداشتی آموزش‌دیده برای تشخیص و درمان موثر عفونت‌های تنفسی یا نصب و نگهداری تجهیزات مراقبت‌های تنفسی نداشته باشند. قبل از همه‌گیری، هیچ دولت ملی راهبرد خاصی برای کنترل عفونت‌های تنفسی نداشت و پشتیبانی جهانی محدود بود. ذات‌الریه باوجود ایجاد بیش از ۲۵ درصد از کل مرگ‌های عفونی، فقط ۶ درصد از کمک‌های توسعه بین‌المللی برای بیماری‌های عفونی و ۳ درصد از هزینه‌های تحقیق در مورد بیماری‌های عفونی را به خود اختصاص داده است.
این عدم سرمایه‌گذاری مداوم باعث شده است که جمعیت عظیمی از خطرات ذات‌الریه، چگونگی تشخیص علائم و محل مراجعه به مراقبت‌های بهداشتی مناسب بی‌اطلاع باشند. در سطح جهانی، تقریبا از هر سه کودک (۳۱ درصد) یک کودک مشکوک به ذات‌الریه تحت مراقبت قرار نمی‌گیرد و بسیاری دیگر به دلیل پوشش کم واکسیناسیون، میزان بالای سوءتغذیه و آلودگی هوا در معرض ذات‌الریه قرار دارند. به‌عنوان‌مثال، ۵۲ درصد از کودکان زیر ۵سال با واکسن کونژوگه پنوموکوک (PCV) محافظت نمی‌شوند، ۷ درصد از بین می‌روند و ۹۳ درصد در معرض سطح ناامن آلودگی هوا قرار دارند.
هنوز آزمایش سریع تشخیصی برای ذات‌الریه وجود ندارد و نتایج مطالعات نشان داده است که دسترسی به پالس اکسیمتری و بسیاری از درمان‌های مرتبط با این بیماری در بسیاری از کشورهای کم‌درآمد و متوسط به طرز نگران‌کننده‌ای کم است. باوجود نگرانی در مورداستفاده نامناسب از آنتی‌بیوتیک در بین کودکان، هنوز در برخی کشورها شکاف گسترده‌ای وجود دارد و آنتی‌بیوتیک دوستدار کودک، آموکسی‌سیلین در دسترس نیست.
کووید-۱۹ شرایطی را برای رفع برخی از این شکاف‌های آشکار فراهم کرده است. کشورها با درآمد کم و متوسط برنامه‌هایی برای کنترل ویروس تهیه‌کرده‌اند و در حال شناسایی جمعیت‌های در معرض خطر، آموزش جوامع، تجهیز امکانات بهداشتی و آموزش کارکنان هستند. آژانس‌های بین‌المللی، ازجمله سازمان بهداشت جهانی (WHO)، صندوق کودکان سازمان ملل (یونیسف)، بانک جهانی، دولت‌های با درآمد بالا و بنیادهای خصوصی به ارائه تجهیزات محافظت شخصی (PPE)، آزمایش‌های تشخیصی و مراقبت‌های تنفسی می‌پردازند.
جمع‌آوری ۳۵ میلیارد دلار برای تسریع در تولید واکسن‌ها، ابزارهای تشخیصی و درمانی جدید توسط شتاب‌دهنده دسترسی به ابزار کووید-۱۹ (ACT) نیز باید برای کشورهای کم‌درآمد و متوسط سهم مناسبی از پشتیبانی را فراهم کنند. اگر این مورد به‌درستی انجام شود، تلاش گسترده برای کنترل بیماری همه‌گیر به کاهش عفونت‌های تنفسی و مرگ‌ومیر در میان کودکان و بزرگسالان برای طولانی‌مدت کمک می‌کند.
دولت‌ها باید اطمینان حاصل کنند که فناوری‌های کووید-۱۹ پس از فروپاشی همه‌گیر، مجددا به سیستم سلامت منتقل‌شده و یکپارچه شوند. پالس اکسیمترهای تهیه‌شده برای کووید-۱۹ باید درنهایت در همه مراکز مراقبت‌های بهداشتی اولیه وجود داشته باشد و تغلیظ کننده‌های اکسیژن، دستگاه‌های فشار هوای مداوم (CPAP) / فشار هوای مثبت دوطرفه (BiPAP) و دستگاه‌های تنفس مصنوعی باید به‌صورت عمومی و در بخش‌های اطفال بیمارستان‌ها موجود باشند. پیشگیری، تشخیص و درمان ذات‌الریه باید یکی از موارد بودجه‌های بهداشت ملی به همراه واکسن، نقص ایمنی انسانی (HIV) / سندرم نقص ایمنی اکتسابی و مالاریا باشد و اهداکنندگان بهداشت جهانی باید آژانس‌های بهداشتی چندجانبه‌ای را که تامین مالی می‌کنند را برای کمک به کشورهای با درآمد کم و متوسط در صورت لزوم فعال کنند.
همچنین باید تغییراتی در نحوه قرارگیری ذات‌الریه در دولت‌ها، آژانس‌های جهانی بهداشت و اهداکنندگان آن‌ها ایجاد شود. کووید-۱۹ نشان داده است که تمرکز بر جمعیت‌های آسیب‌پذیر، به‌ویژه افراد بسیار جوان و بسیار مسن و افرادی که در شرایط زمینه‌ای قرار دارند برای دستیابی به کنترل ذات‌الریه موثرتر خواهد بود. مرگ‌ومیرهای ناشی از ذات‌الریه برخلاف سایر قاتلان عفونی برجسته به شکل “U” است به این معنی که در کودکان زیر ۵ سال و بزرگسالان بالای ۷۰ سال متمرکز است. استراتژی‌هایی که در کنترل ذات‌الریه در بین افراد بسیار جوان و پیر بسیار موثر است (به‌عنوان‌مثال، بهبود واکسیناسیون و رژیم‌های غذایی و کاهش مصرف سیگار و قرار گرفتن در معرض دود سیگار) باید به اولویت‌های بهداشتی تبدیل شوند.
دهه آینده بحرانی است. کشورها باید با استراتژی‌های ملی خاص برای کنترل ذات‌الریه از بیماری همه‌گیر خارج شوند، ازجمله یک جدول زمانی برای دستیابی به پوشش واکسن ذات‌الریه، تغذیه کودک و اهداف هوای پاک و رفع شکاف در تشخیص و درمان فراهم کنند. فعالان بهداشت جهانی باید در تهیه یک آزمایش سریع تشخیصی برای ذات‌الریه سرمایه‌گذاری کنند که نتایج سریع و دقیقی را در محل مراقبت ارائه کند، کمپین‌های هدفمند آنتی‌بیوتیکی ابزارهای جدید مانند آزیترومایسین را کاوش کنند و روش‌های درمانی مقرون‌به‌صرفه و کارآمد با اکسیژن ازجمله مشارکت با شرکت‌ها و بانک‌های توسعه چندجانبه که می‌توانند سرمایه‌گذاری‌های بزرگ زیرساخت اکسیژن را تامین کنند، ایجاد شوند. لازم است ابزارهای جدید و موثرتری برای جلوگیری ازبین رفتن کودک و کاهش آلودگی هوا پدیدار شوند. اگر این کار به‌خوبی انجام شود، هر کشوری با کاهش آسیب‌پذیری به بیماری همه‌گیر تنفسی و با پیشرفت سریع در جهت دستیابی به اهداف توسعه پایدار تا سال ۲۰۳۰ دو بار پیروز خواهد شد.
حقایقی در مورد ذات‌الریه
حتی اگر ذات‌الریه با داروهای ارزان‌قیمت قابل‌پیشگیری و درمان باشد، ۱۵ درصد مرگ‌ومیر در کودکان را تشکیل می‌دهد.
ایمن‌سازی، درمان به‌موقع و تغذیه مناسب می‌تواند به پیشگیری از بیماری کمک کند.
ویروس، قارچ، باکتری از دلایل اصلی ذات‌الریه هستند.
این بیماری توسط یک باکتری به نام استرپتوکوک ایجاد می‌شود و هنگامی‌که فرد مبتلابه عفونت سرفه یا عطسه می‌کند از طریق قطرات موجود در هوا این آلودگی منتشر می‌شود.
در نوزادان، علائم به‌صورت تشنج، هیپوترمی، بی‌هوشی و مشکل در غذا خوردن بروز می‌کند.
مرتبط:
راه تشخیص و بهترین درمان گیاهی آسم در کودکان
