نویسنده کودک باید پا در زمین خود؛ اما افقی جهانی داشته باشد
غلامرضا امامی، نویسنده و مترجم پیشکسوت با تشبیه نویسندگی ادبیات کودکان و نوجوانان برای نویسنده به سکوی پرش استخر گفت: این نویسنده‌ها باید پا در زمین خود؛ اما افق دید جهانی داشته باشد.
غلامرضا امامی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: ادبیات کودک و نوجوانان و کار در این حیطه با فعالیت این عرصه در حوزه بزرگسالان بسیار متفاوت و نیازمند توجه به نکاتی است که بی تفاوتی نسبت به آنها می تواند به دورشدن کودک از کتاب و ادبیات منجر شود.
نویسنده قصه قلعه افزود: این موضوع تنها در تالیف اهمیت ندارد و در ترجمه آثار ادبیات دیگر کشورها به زبان فارسی یا هر زبان دیگری نیز چه بسا حتی ظریف‌تر و بیشتر باید به آن توجه کرد.
کتاب‌های ترجمه کودک و نوجوان در کشور ما متاسفانه با کم‌توجهی روبرو و کمتر از متن اصلی استفاده می شود، کمتر به کپی رایت (حق تکثیر) پرداخته و مهمتر از همه، این کتاب‌ها کمتر ویرایش می شود.
امامی گفت: نکته دیگری که در ترجمه نباید از آن غافل شد شود حذف زبان واسط است؛ در ترجمه به زبان دیگر به ویژه برای کودکان و نوجوانان و از زبان دوم به زبان فارسی مقداری از زیبایی و روانی و رسایی زبان از بین می رود؛ در حالیکه نوشتن برای کودکان مستلزم رعایت ظرافت‌های خاصی؛ از جمله زیبایی، روانی و رسایی زبان و متن داستان است.
همچنین بهتر است نکات یا برخی کلماتی را که در ادبیات خارجی شناخته شده‌اند و اشاره به مطلب خاصی دارند ولی دور از ذهن کودکان ما هستند مترجم در پاورقی توضیح دهد.
ادبیات کودک و نوجوان سهلِ ممتنع است؛ نه سهل و ممتنع
مترجم یکی بود که خودش نبود با تاکید بر رعایت اصول و قواعد درست تالیف و ترجمه در بخش ادبیات کودک و نوجوان گفت: فعالان این حوزه باید متوجه باشند ادبیات برای این دسته مخاطب ویژه، سهل ممتنع یعنی آسانِ سخت است نه سهل و ممتنع. (ساده ترین تعریف سهل ممتنع این است که یک کار در ابتدا سهل و ساده به نظر برسد، اما وقتی می‌خواهیم آن را انجام دهیم، ببینیم چندان هم ساده نیست و موانع زیادی برای انجام آن وجود دارد)
امامی افزود: در حقیقت جهان کودکان و نوجوانان بی مرز است وقتی که بزرگتر می شوند جدایی ها رخ می دهد، در ادبیات کودک و نوجوانان باید توجه داشت آنان با واژگان محدودی سر و کار دارند و باید واژگانی در ترجمه به کار برده شود که نیاز به فرهنگ لغت نباشد، اگر زبان کتاب، درشت و سخت باشد، کودکان آن را نمی خوانند.
وی گفت: کودکان و نوجوانان داوران زبردستی هستند و من گمان می کنم در مورد کتاب، دل و دیده آنان همچون تله کماندو عمل می کند، اگر بزرگسالان یک برنامه تلویزیونی را دوست نداشته باشند کانال را عوض یا تلویزیون را خاموش می کنند، این کار در مورد کتاب های کودکان و نوجوانان نیز به سرعت انجام می گیرد.
یعنی اگر کودک و نوجوانی کتابی را درنیابد و از آن لذت نبرد و در داستان ها ادبیات ثقیلی به کار برده شود، آن را به کناری می اندازند، بنابراین کتاب های کودکان و نوجوانان باید خیلی روان باشد.
نویسنده کتاب آفتاب پرست افزود: آرزوهای بشری در میان کودکان همه جهان یکی است همه تشنه شادی و بازی اند و مرز نمی شناسند و نویسندگان و مترجمان باید در نوشتن برای این قشر به این نکات و احساسات کودکان توجه داشته باشند.
مترجم یک تخم مرغ عجیب تاکیدکرد: در ادبیات کودک و نوجوانان چه در بحث تالیف و چه ترجمه شرایط سنی و نیازهای روحی این قشر که بیش از همه لذت و شادی است و نیز واژگانی که کودکان و نوجوانان ایران زمین در سنین کودکی و نوجوانی با آن آشنا هستند، باید مورد توجه باشد. نگارش ادبیات کودکان و نوجوانان، بالاخص برای نویسنده مثل سکوی پرش استخر است که باید پایش را روی تخته بگذارد و به زمین خود تکیه کند؛ اما پرتابی دور داشته باشد، نویسنده کودک هم باید پا را روی زمین خود بگذارد؛ اما افق دیدش جهانی باشد، اینگونه نباشد که زمین و خاک خود را فراموش کند.
نویسنده کودک اگر زمین، سرزمین و خاطره‌های خود را فراموش و برای دیگران خلق کند، توفیق چندانی کسب نمی کند.
کتاب کودک بر دو بال حرکت می کند: نویسنده و تصویرگر
مترجم لبخند بی‌لهجه ادامه داد: همچنین در کتاب کودک به مولفه دیگری جز نگارش و متن باید توجه داشت؛ تصویرگری، کتاب کودک بر دو بال حرکت می کند نویسنده و تصویرگر، تصویرها به درک مفاهیم داستان ها کمک می کنند و تخیل بچه ها را به کار می گیرند.
امامی با اشاره به سخن پیکاسو که گفته «ایکاش بتوانم برای کودکان نقاشی کنم» افزود: در زبان اصلی هم نوشته و هم نقاشی باید جذاب باشد، تصاویر به فهم اصل داستان کمک می کنند. نویسندگان ادبیات معاصر ما در دنیای غرب چندان شناخته شده نیستند اما تصویرگران ما شناخته شده ترند، از جمله محمدعلی بنی اسدی تصویرگر و کاریکاتوریست کشور که جزو ۵ نفر برتر INTERNATIONAL BOARD ON BOOKS FOR YOUNG PEOPLE) ibby) است و در کل می توان گفت کوشش تصویرگران ما در سطح جهانی از نویسنده های ما بیشتر است.
مرتبط:
